Clara Schumann, een pianiste uit de romantiek
Heb je ooit van Clara Schumann gehoord? Je kunt de mensen die populair waren in de 19e eeuw op de vingers van één hand tellen. Misschien stel je je een lome, boze en onderdanige jonge vrouw voor als je denkt aan een getalenteerde musicus uit die tijd. Ben je klaar om van gedachten te veranderen?
In een tijdperk dat gekenmerkt werd door bescheidenheid en “nette” manieren, en verergerde religiositeit en soberheid, was de rol van de vrouw, op zijn zachtst gezegd, dienstbaar. Veroordeeld tot huishoudelijk werk en het opvoeden van kinderen, lieten miljoenen vrouwen hun honger naar kennis varen, omdat ze geen andere alternatieven hadden.
Slechts enkelen bleven onbewogen dankzij een bevoorrechte familie- en economische positie. Clara Schumann, een componiste en pianiste, was een van hen.
“Is een kunstenares veel meer dan een bedelaar?”
-Clara Schumann-
Clara Schumann, een wonderkind
De dochter van een pianolerares en een vermaarde zangeres en pianiste, Clara’s vader leidde haar op tot concertpianiste. Ze oefende van jongs af aan eindeloos veel uren per dag om aan de verwachtingen van haar vader te voldoen en klaagde er nooit over.
Spoedig daarna begon ze recitals te geven, en die werden haar beste introductiebrief. De eerste was in de bekende concertzaal Gewandhaus in Leipzig, en verscheidene andere volgden als onderdeel van een tournee in Parijs in 1830. Het bleek haar sprong naar roem te zijn.
Clara begon muziek te componeren in het kielzog van haar vroege triomf. In 1837 publiceerde ze haar “Quatre Polonaises” pour le pianoforte. Tegen die tijd speelde ze ook viool en was ze goed bedreven in contrapunt. Haar stem was melodieus en haar muzikale kennis uitgebreid.
De jonge vrouw vond echter nooit dat ze goed genoeg was, ondanks haar onmiskenbare talent. Ze vergeleek zichzelf voortdurend met haar mannelijke tegenhangers. In feite vond ze haar lelijk en voelde ze zich vaak onder grote druk staan, bezwaard door haar vader.
Hoewel ze niet veel muziek componeerde, waren de muziekstukken die ze wel componeerde schitterend. De reden voor haar zelfboycot was misschien de voortdurende onrust die verschillende episodes in haar leven veroorzaakten.
De scheiding van haar ouders, de dood van enkele van haar kinderen, de zelfmoord van haar man, en haar rol als toegewijde echtgenote en moeder (zowel als concertpianiste) tekenden haar leven, niet bepaald ten goede.
Robert Schumann en het begin van het einde
Clara’s vader nam een jonge pianostudent, Robert Schumann, in huis toen ze 11 jaar oud was. Ze werden al gauw goede vrienden, ondanks het leeftijdsverschil (hij was negen jaar ouder). Daarna werden ze minnaars.
In 1837, toen ze 18 jaar waren geworden, vroegen Clara en Robert haar vader toestemming om te trouwen. De muziekleraar weigerde, en zijn reactie betekende het begin van het einde van zijn relatie met zijn dochter.
De jonge geliefden konden eindelijk trouwen na enkele jaren van juridische gevechten. Het was de dag voor Clara’s 21ste verjaardag. Later hervatte ze de correspondentie met haar vader, maar de dingen werden nooit meer zoals ze waren.
De angst dat zijn dochter met een “loser” samen was benauwde hem, ook al probeerde ze hem ervan te overtuigen dat alles goed zou komen. Helaas kreeg Robert kort daarna een ongeluk thuis en verwondde een van zijn handen ernstig. Dit betekende het einde van zijn carrière als pianist, maar, verre van een tegenslag te zijn, stelde het hem in staat zich aan muziekkritiek en compositie te wijden.
Two men and a destiny
Jarenlang interpreteerde, bewerkte en wijzigde Clara Roberts composities. Hij stelde de mening van zijn vrouw op prijs en bewonderde haar oprecht. De komst van een nieuwe figuur in hun leven verstoorde echter al snel alles.
Johannes Brahms was een jonge concertpianist die al snel bevriend raakte met het echtpaar. Hij bezocht hun huis regelmatig en ze deelden allemaal interessante avonden, want hij kon het vrij goed vinden met de kinderen van het echtpaar. Met hun moeder had hij een heel bijzondere band, want beiden hadden een zeer vergelijkbare gevoeligheid.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat Brahms uiteindelijk verliefd werd op Clara en haar daar ontelbare keren over vertelde, ondanks het feit dat ze getrouwd was en ongeveer 15 jaar ouder. Er is geen informatie over het begin of de duur van hun relatie. Hij onderhield het gezin echter al voor en na de dood van Robert.
De geliefden verhuisden na de dood van hun vader samen met haar kinderen naar Wenen en bleven daar tot de dag dat het paar stierf, een jaar na elkaar.
Clara Schumann’s schitterende muzikale carrière kwam parallel met haar leven tot een einde: zachtjes, subtiel, elegant en tragisch.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Reich, Nancy.B, (2001), Clara Schumann: The artist and the woman, New York, United States.