Amygdala-kaping: wat het is en hoe ermee om te gaan
We hebben allemaal wel eens uitbarstingen, controleverlies, overreacties of emotionele explosies meegemaakt. We zijn tenslotte ook maar mensen, en ons laten meeslepen door onze intense emoties is volkomen normaal. Toch geeft het ons vaak een slecht gevoel, omdat er weinig meer ontkrachtende ervaringen zijn dan geen controle hebben over onszelf.
Degenen die het vaakst dit soort gedrag vertonen dat beheerst wordt door angst, woede of angst zijn meestal patiënten die lijden aan een posttraumatische stressstoornis. Trauma’s zijn het soort levenservaringen die een belangrijke structuur in de hersenen, bekend als de amygdala, aantasten. In feite kan elke zeer stressvolle gebeurtenis deze hyperactief maken.
Dit gebied is, naast het reguleren van andere processen, verantwoordelijk voor het ontvangen van gevaarsignalen, het verwerken ervan, en het in gang zetten van een reeks reacties die onze overleving en zelfbescherming vergemakkelijken.
Als gevolg daarvan heeft het doormaken van een periode van grote angst, bedreigingen en vrees de neiging dit te veranderen. We voelen ons voortdurend bedreigd en onze emotionele patronen zijn onevenredig.
Deze reactie heeft een naam. Dit staat bekend als een amygdala-kaping, een concept dat in 1995 werd geïntroduceerd door Daniel Goleman, in zijn nu klassieke boek Emotionele Intelligentie: Why It Can Matter More Than IQ. We gaan wat dieper op dit concept in.
Trauma’s verwonden de hersenen niet, maar ze veranderen ze wel. Een van de gevolgen is dat gedrag wordt ‘ontvoerd’ door primitieve gebieden als de amygdala of de hippocampus, die de sleutel zijn tot onze overleving.
De amygdala-kaping
Een amygdala-kaping is een intense emotionele reactie op een stressvolle situatie. Het gaat om reacties bemiddeld door het verlies van controle over onze emoties. Om dit soort ervaringen te begrijpen, moeten we de functies van dit kleine hersengebied kennen.
De amygdala is essentieel voor onze overleving. Het beschermt ons tegen alledaagse gevaren. Hij verwerkt onze omgeving, registreert en onthoudt gevaren, en stuurt signalen naar onze hersenen om te handelen.
Het doel ervan is dat we handelen, ofwel ontsnappen aan gevaar, ofwel het gevaar tegemoet treden. Het probleem is echter dat onze reactiepatronen niet altijd nuttig zijn in de moderne wereld waarin we leven.
In ons evolutionaire verleden maakte de amygdala het ons gemakkelijker om te handelen bij echt gevaar. Tegenwoordig is het zich meer bewust van onbelangrijke gebeurtenissen en angsten die niet altijd echt zijn. In feite zijn onze bedreigingen tegenwoordig bijna altijd emotioneel en bemiddeld door stress en angst.
In situaties van angst verhindert de amygdala ons een logische redenering van de situatie uit te voeren. De intense afgifte van adrenaline en cortisol (Engelse link) zorgt ervoor dat we snel, buitensporig en oncontroleerbaar reageren. Met andere woorden, we worden gekaapt door onze meest intense emoties.
Als de cerebrale amygdala een gevaar detecteert, handelt hij in minder dan een seconde. Het geeft de neocortex nauwelijks tijd om deze reactie te stoppen of een meer rationele analyse van de situatie uit te voeren. Dit betekent dat we onderhevig worden aan onze meest intense en ongunstige emoties.
Wie is vatbaarder voor een amygdala-kaping en wat kunnen ze doen?
Zoals we al eerder zeiden, hebben we allemaal wel eens in ons leven overgereageerd. Maar als we de context van die reacties analyseren, zouden we ons realiseren dat we ons niet voor niets gestrest en overweldigd voelden. In feite zijn degenen onder ons die het meest vatbaar zijn voor amygdala-kaping meestal lijden aan angststoornissen.
Onderzoek (Engelse link) van de San Diego State University (VS) beweert dat patiënten die lijden aan sociale angst of paniekstoornis meer hyperactieve amygdala’s hebben. Ook mensen die lijden aan een posttraumatische stressstoornis hebben vaak last van amygdala-kaping.
Als de hersenen een traumatische ervaring ondergaan, ondergaan ze veranderingen in de meer primitieve gebieden zoals de amygdala en de hippocampus. Als gevolg daarvan blijft het individu in een toestand van permanente alertheid, en zijn geest verwerkt en ziet voortdurend bedreigingen. Wat kun je doen als je in zo’n situatie terechtkomt?
Merk op wat er in je lichaam gebeurt en benoem de emoties die je ervaart
Een amygdala-kaping begint met lichamelijke veranderingen. Bijvoorbeeld tachycardie, zweten en druk in de borst en maag. Ten eerste moet je deze veranderingen opsporen. Vervolgens moet je duidelijk maken welke emoties je voelt en ze benoemen. Zeg tegen jezelf iets als “Ik voel me angstig en bezorgd. Ik ga zitten en probeer te reguleren wat ik voel” zal je helpen.
De zes-seconden chemische regel
Cortisol en epinefrine hebben ongeveer zes seconden nodig om hun invloed op je lichaam te verminderen. Geef jezelf daarom wat tijd zodra je veranderingen in je lichaam waarneemt, en het bijna instinctieve verlangen voelt om te reageren. Adem gedurende enkele minuten (minstens) diep in om de spanning te verdrijven en je geest te kalmeren.
Time-out: gun jezelf een pauze
In de greep zijn van je meest intense emoties is uitputtend en verontrustend. Het is geen prettige ervaring. Geef jezelf daarom elke keer dat je je overvallen voelt door een amygdala kaping een paar uur rust. Je kunt wandelen, gaan liggen, of met iemand in je omgeving praten over wat je is overkomen.
Het belang van psychologische therapie
Hyperactivatie in de amygdala is een reactie op een onderliggend probleem dat aangepakt moet worden. Zoals we eerder vermeldden, komt dit type reactie voor bij fobieën, trauma’s, paniekstoornis, posttraumatische stressstoornis, obsessieve-compulsieve stoornis, etc.
In deze gevallen is psychologische therapie een prioriteit. In feite kan alleen op die manier je oorspronkelijke probleem, het probleem dat je slecht aangepaste emotionele reacties in gang zet, behandeld worden. Gelukkig kun je met therapie hulpmiddelen en strategieën leren om je emotionele regulatie te verbeteren en ook om je leven weer onder controle te krijgen.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Fonzo GA, Ramsawh HJ, Flagan TM, Sullivan SG, Letamendi A, Simmons AN, Paulus MP, Stein MB. Common and disorder-specific neural responses to emotional faces in generalised anxiety, social anxiety and panic disorders. Br J Psychiatry. 2015 Mar;206(3):206-15. doi: 10.1192/bjp.bp.114.149880. Epub 2015 Jan 8. PMID: 25573399; PMCID: PMC4345308.
- Kim JE, Dager SR, Lyoo IK. The role of the amygdala in the pathophysiology of panic disorder: Evidence from neuroimaging studies. Biol Mood Anxiety Disord. 2012;2:20. doi:10.1186/2045-5380-2-20
- Kulkarni, M. (2014). Amygdala: A Beast to Tame.
- Roozendaal, B., McEwen, B. S., & Chattarji, S. (2009). Stress, memory and the amygdala. Nature Reviews Neuroscience, 10(6), 423-433.
- Yan, X. (2012). Amygdala, childhood adversity and psychiatric disorders. The Amygdala: A Discrete Multitasking Manager, 303.
