Omgaan met iemand met een obsessieve persoonlijkheidsstoornis
De waarheid is dat we in de wereld van vandaag tenminste in een groot deel ervan bepaalde gedragsstijlen waarderen en gebruiken. Die hebben te maken met werken, productiviteit en resultaten. Op de werkvloer waardeert men de mensen enorm die perfectionistisch, nauwkeurig, georganiseerd en competent zijn. Vaak krijgen de mensen met deze kwaliteiten dus promotie en hoge verantwoordelijke posities. Individuen met een obsessieve persoonlijkheidsstoornis passen eigenlijk erg goed in dit milieu.
Ze willen niet alleen graag de dingen goed doen, maar ze willen “de beste” zijn. Met vrijetijdsactiviteiten houden ze zich niet bezig. Want hun denkprocessen vinden rust en plezier een verlies van productieve tijd en vooruitgang.
Kenmerken van obsessieve mensen
Mensen met een obsessieve persoonlijkheidsstoornis meten hun tevredenheid over hun gedrag meestal op één manier. Ze baseren het op hun schema’s en waarden vóór ze naar de resultaten kijken.
Deze mensen laten zelden hun instincten of hun onmiddellijke reacties zien. De meeste antwoorden die ze geven, zijn het resultaat van diepgaande reflectie. Ze houden er niet van om risico’s te nemen. Het tegendeel is waar. Ze plannen, ordenen en klasseren alles wat ze maar kunnen plannen, ordenen en klasseren.
Je kan je hele leven besteden aan het zoeken naar de volmaakte bloem, en weet je waarom? Omdat alle bloemen volmaakt zijn.
Obsessieve mensen bewaren vaak ook nutteloze dingen. Want ze denken “wie weet of ik het op een dag kan nodig hebben.” Ze kunnen ook aanzienlijk minder tijd besteden aan familie en andere relaties. Maar meestal zorgen ze er wel voor dat de fundamentele behoeften van hun dierbaren vervuld en verzorgd zijn.
Wanneer de eigenschappen van de obsessieve persoonlijkheid een extreme vorm aannemen, dan zal dit tot onaangepaste gedragingen leiden. Hun handelingen zullen dan niet langer efficiënt of doeltreffend zijn. Bovendien zullen ze in grote mate het leven van een persoon verstoren. Als dit het geval is, dan hebben we te maken met een obsessieve persoonlijkheidsstoornis.
De stijl van de obsessieve-impulsieve persoonlijkheid: de perfectionist
Het verschil tussen de persoonlijkheid van de perfectionist en de obsessieve persoonlijkheidsstoornis zien we in de ernst van de symptomen. Mensen met een obsessieve persoonlijkheidsstoornis zijn zo nauwgezet dat ze problemen hebben op het werk en in hun persoonlijk leven.
Wanneer dit perfectionisme hun dagelijkse leven verstoort, dan hebben we het over een obsessieve persoonlijkheidsstoornis. Anderzijds is het ook zo dat westerse samenlevingen een perfectionistische persoonlijkheidsstijl waarderen. In deze culturen zijn individualiteit, competentie en vooruitgang in de carrière de fundamentele waarden.
Ontwikkelde landen
De stijl van de obsessieve persoonlijkheid treedtvaker op in ontwikkelde maatschappijen. We zien het vooral in culturen die in het algemeen meer georganiseerd en gedisciplineerd zijn. Hier zijn eigenschappen als doeltreffendheid, punctualiteit, volharding, hard werk en nauwkeurigheid een voordeel.
Uren op kantoor overwerken en een opdracht afwerken worden beloond. Het is vaak ook de manier waarop mensen gepromoveerd worden naar hogere posities. In algemene termen gaat men er dus van uit dat hoe harder een werknemer werkt, hoe beter het is voor het bedrijf.
Een man zonder gebreken is een dwaas of een hypocriet die we moeten wantrouwen.
De obsessieve persoonlijkheidsstoornis en zelfdiscipline
Een persoon met een obsessieve persoonlijkheid heeft veel zelfdiscipline (een sterk ‘superego’, als we dit vanuit een psychoanalytisch perspectief bekijken). Het intellect stuurt dit type persoon en niet de emoties. Bovendien zijn ze meestal gereserveerd en niet erg energiek.
Ze zijn ook vatbaar voor stress. Dit geldt vooral als hun gedrag in het type A-patroon past. Dit patroon maakt het hen moeilijk om te ontspannen en van het leven te genieten. Vrije tijd zonder geplande activiteiten kan hen zenuwachtiger maken dan een plan vol deadlines.
De obsessieve persoonlijkheidsstoornis en relaties
Wat betreft relaties zijn deze mensen meestal goede partners. Ze zijn trouw, verantwoordelijk en zorgen goed voor hun partner. Maar ze doen dit niet op een romantische manier en tonen weinig emotie. Ze zijn vooral praktisch.
Omdat ze zo gereserveerd zijn, zijn ze goede partners voor theatrale mensen (dit is het meest overdreven en dramatische persoonlijkheidstype). Obsessieve persoonlijkheidstypes voelen zich aangetrokken tot theatrale persoonlijkheden. Dat komt omdat die laatste hen het gevoel geven dat ze actiever en levendiger zijn. Tegelijkertijd kan een theatrale persoonlijkheid een obsessieve persoonlijkheid aantrekkelijk vinden omdat ze de stabiliteit bieden die zij nodig hebben.
Het obsessieve persoonlijkheidstype kan meestal ook goed opschieten met antisociale, vermijdende, afhankelijke en zelfvernietigende types. Anderzijds lijken mensen met een obsessieve persoonlijkheid geen goede relaties te hebben met mensen met dezelfde persoonlijkheid of met mensen die narcistisch, paranoïde of sadistisch zijn.
Hoe ga je om met een obsessief type?
Oldham en Morris stellen voor hoe je met mensen kan omgaan die de diagnose van een obsessieve persoonlijkheidsstoornis gekregen hebben. Want sommige gedragingen helpen om de relatie beter te laten verlopen. Ze bevelen een goed gevoel voor humor en verdraagzaamheid aan. Op die manier laat je de obsessieve persoon doen wat ze doen. Het is ook aangewezen dat je flexibel bent. Je laat hen toe op hun manier te handelen zolang het jou niet een gevoel van wrevel geeft.
Verwacht niet dat ze uit zichzelf zullen veranderen. Ze staan immers weigerachtig tegenover nieuwe dingen. Iemand anders moet hen dus de veranderingen voorstellen. Bovendien kan hun gebrek aan genegenheid ontmoedigend zijn. Maar onthoud dat dit alleen betekent dat ze het niet tonen. Op geen enkele manier is het een bewijs dat ze geen gevoelens hebben.
In de kunst probeert men altijd de dingen perfect te krijgen, omdat het echt moeilijk is om in het leven perfectie te bereiken.
Machtsspelletjes met mensen met een obsessieve persoonlijkheidsstoornis zijn niet doeltreffend. Want deze mensen zijn heel sterk in discussiëren. Deskundigen bevelen aan dat je naar hen luistert en hen probeert te begrijpen. In een relatie zal de obsessieve persoon de neiging hebben om de controle over de details over te nemen.
Samengevat kunnen we de obsessieve persoonlijkheidsstoornis op de volgende manier beschrijven. Het lijkt op perfectionisme, overdreven toewijding aan werken, rigiditeit en een onvermogen om waardeloze voorwerpen weg te doen. Relaties met dit type persoon kunnen moeilijk zijn tenzij het koppel rekening houdt met de aspecten die we in dit artikel vermeld hebben.
Geciteerde werken
Feist, J. (2007). Theorieën over de Persoonlijkheid.
Schultz, D. (2002), Theorieën over de Persoonlijkheid.