Als je jouw bewustzijn verruimt, verandert je leven

Jon Kabat-Zinn, een van de bekendste promotors van mindfulness in het westen, is ervan overtuigd dat wanneer we ons bewustzijn verruimen, ons leven zich uit eigen beweging zal veranderen.

Zijn boodschap is bovendien geen vage, multi-interpreteerbare, new-age-affirmatie. Deze academische onderzoeker en meditatieleraar heeft zijn professionele leven gewijd aan het wetenschappelijk bewijzen van iets dat onze meest intieme menselijke ervaring al decennia, zo niet eeuwen en milennia, herkent: dat innerlijke exploratie, introspectie en diepe connecties ons helpen om robuuste langetermijnverandering door te voeren in ons gedrag, onze manier van denken en in onze relaties.

Volgens een interview dat is gepubliceerd in de Spaanse krant La Vanguardia zijn we dankzij mindfulness, of volledig aanwezig bewustzijn, in staat om actief aandacht besteden aan het huidige moment – het hier en nu – zonder daar direct mentaal een oordeel over te vellen.

Door de ontwikkeling van dit intrinsiek voor iedereen beschikbare en in ons allen aanwezige vermogen, leren we de realiteit van binnenuit omarmen. Zelfs op neurologisch niveau vindt er een significante en registreerbare verschuiving plaats.

Mindfulness is niet alleen voor verlichte goeroe’s

De term ‘mindfulness’ is tegenwoordig gebaseerd op een grote hoeveelheid wetenschappelijk, medisch en psychologisch onderzoek, waaruit steeds opnieuw blijkt dat de vereniging van zen-meditatie en vipassana buitengewoon bevorderlijk is voor onze lichamelijke en geestelijke gezondheid.

Mindfulness heeft inmiddels haast ontelbare patiënten gigantisch geholpen met chronische pijn, angst- en paniekproblematiek, verslavingen, neuroses en talloze gelijk- én andersoortige fysieke en psychosomatische klachten.

We zouden derhalve zeker kunnen zeggen dat de beoefening van volledige aandacht ons bewustzijn dusdanig verruimt, dat we daardoor succesvol veranderingen weten te bewerkstelligen in onze houding, ons perspectief en zelfs globaal, in ons leven als geheel. Tijdens mindfulnesscursussen wordt niet van ons verwacht om verliefd te worden op het leven of om er een sprookje van te maken. Nee, we worden vriendelijk en geduldig, uitgenodigd om ons bestaan in diens totaliteit te accepteren en te ervaren precies zoals het is, in openheid en helderheid.

Dit is een unieke en innovatieve benadering, aangezien praktisch alle westerse geneeskundige disciplines sterk gefocust zijn op symptoombestrijding, op pijnstilling, op het elimineren van (acute) ongemakken, op het radicaal vernietigen van fysiologische chaos en op de noodzaak der ‘normaliteit’.

Ervaring verduren vanuit niet-oordelende aanwezigheid

Op school worden we onderwezen in het rationaal nadenken over problemen en hun mogelijke of vooral correcte oplossingen. Binnen het kader van mindfulness wordt je echter bovenal aangemoedigd om je dagelijkse leven zonder weerstand gewaar te worden, zijn en blijven, en erop te te vertrouwen dat zich van daaruit spontaan waarachtige verandering voltrekt. Daarnaast is het doel van de betrokkene om zichzelf en zijn of haar omgeving beter en grondiger te leren kennen.

De structurele neurologische verschuivingen die naar aanleiding van gedegen mindfulnesstraining optreden, worden geproduceerd in hersengebieden die te maken hebben met leren en geheugen, en zwellen letterlijk op of verwijden zich. We versterken met name de machtige amygdala (onthoud dat dit de zetel der emoties is, de eerste klokkenluider bij dreiging en plotseling gevaar, die de rest van ons brein binnen een mum van tijd waarschuwt).

In het eerder aangehaalde interview legt Kaban-Zinn eveneens uit dat mindfulnesstraining zelfs kan resulteren in een modificatie van onze genetische expressie. Hij benadrukt specifiek de volgende bevindingen:

• De genen die geassocieerd worden met ontstekkingsprocessen, en daarom kanker, worden geremd.
• De’dichtheid’ of densiteit en de afmetingen van het brein, die normaal gesproken in de loop der jaren afnemen, stoppen met deze krimping en progressieve poreusiteit wanneer je regelmatig mediteert.
• Neuronale verbindingen verschijnen en vermenigvuldigen zich.

Hoe is het mogelijk dat dit alles te bereiken valt via mindfulness? Wat is de onderliggende of overstijgende waarheid, of het uiteindelijke geheim, achter de wonderbaarlijke impact van deze zo toegankelijke en een-voudige spirituele beoefening? Daar is geen conceptueel of intellectueel bevredigend antwoord op te geven. En dat is ook helemaal niet het belangrijkste! Waar het namelijk om gaat, is dat we stoppen met slaapwandelen, dat we niet langer als een halve zombie of op de automatische piloot door het leven gaan. Laten we wakker worden en met volle aandacht en aanwezigheid ons alledaagse bestaan ervaren. Zonder per se iets te hoeven of moeten doen, of veranderen, maar vooral door te mediteren en ons bewustzijn te verruimen (waar uiteraard wel enige discipline en toewijding voor nodig is).

Als we de negatieve gedachten (en bijbehorende gevoelens) die ons doorgaans in een negatieve spiraal doen belanden inwendig echt accepteren, innerlijk de ruimte geven en stil getuige blijven, dan wordt de kans steeds kleiner dat ze in het vervolg opnieuw hun opwachting zullen maken en zullen ze tegelijk steeds minder lading krijgen. Want niet alles in het leven is mooi en prettig. Juist daarom is het van essentieel belang dat we ons bewustzijn verruimen, om geen slachtoffer en aanjager meer te zijn van zulke geniepige en ingesleten destructieve mentale gewoonten.

Een chronisch afgeleide geest is immers een verstrooide, ongelukkige geest. Alleen als we onszelf van binnenuit concentreren, integreren en verenigen tot één naadloos geheel, een volmondige, onvoorwaardelijke ja, zullen we werkelijke gezondheid, welzijn en wijsheid bereiken. Het ”cultiveren van mindfulness is een fundamentele daad van zorgzaamheid, liefde en compassie jegens onszelf”.