Adolescentie - 7 tips voor ouders met opstandige tieners
Adolescentie is een belangrijke fase in de groei van een individu. Want in die periode wordt de basis gelegd van onze identiteit. Maar veel ouders hebben het moeilijk om het proces te aanvaarden – of doen dit met tegenzin – waarbij een adolescent onafhankelijk wordt. Voor hen zijn hun kinderen nog steeds kinderen. Ouders weten dus vaak niet hoe ze met opstandige tieners moeten omgaan.
Tieners geloven meestal dat ze bekwaam genoeg zijn of dat ze het initiatief zelf in handen hebben. Zij zijn het die deze ‘ontkoppeling van het gezin’ in gang zetten. Dit is een onvermijdelijke halte op de weg naar zelfstandigheid of autonomie (Lamas 2007). Maar soms is dit een harde weg. Want het verlangen naar onafhankelijkheid kan evolueren naar opstandigheid.
Het is in deze context dat de meeste conflicten tussen adolescenten en hun gezin beginnen. Gedurende deze jaren geven adolescenten hun gezinsleden vaak ook de schuld van hun ongemakkelijke gevoel. Ze raken immers gefrustreerd en hebben moeilijkheden om op een intelligente manier met andere mensen om te gaan.
Daarom is het essentieel dat het gezin de tiener helpt om zijn plaats in het leven te vinden. De gezinsleden moeten de adolescent helpen doeltreffende strategieën te ontdekken waarmee hij of zij de relatie met de buitenwereld kan verbeteren. Want soms vergeten volwassenen dat tieners in hun adolescentie nog steeds vele kinderlijke kenmerken behouden in hun pogingen om in steeds ingewikkeldere contexten met anderen om te gaan. Maar we mogen hen niet als kinderen behandelen. En precies daar ligt het probleem.
Begeleid je kind
Wat ervoor zorgt dat de adolescent zich vreemd gaat gedragen, is zijn of haar drang om op een onafhankelijke manier strategieën te onderzoeken. Adolescenten proberen hun plaats te vinden in een wereld die zich beetje bij beetje voor hen begint open te stellen. Vergeet ook niet dat ze op die leeftijd nog steeds wat kennis missen over hoe ze in externe omstandigheden met anderen moeten omgaan. Vaak zullen ze zich verloren voelen. Maar ze zullen ook geen hulp vragen. Want dat zou precies die onafhankelijkheid in gevaar brengen die ze zo hard proberen te bereiken.
Kinderen kunnen de strategieën van hun gezin overnemen. Zo worden het ‘geprefabriceerde’ adolescenten. Maar ze kunnen zich ook bruusk losbreken van wat ze geleerd hebben en hun eigen identiteit zoeken. Het is vitaal voor hen dat je hen bij dit proces begeleidt. Zo helpt je hen in staat te zijn de stappen te zetten van kind zijn naar volwassen worden. Als het gezin niet bereid is om aan dit proces deel te nemen, dan zal het niet lang duren voordat de tiener opstandig gedrag vertoont.
Er zijn geen probleemtieners; het zijn gewoon kinderen die met pijn zijn opgegroeid.
De gezinsstructuur en adolescentie
Om de invloed van de gezinsstructuur op het ontstaan en bestendigen van de problemen in de adolescentie aan te tonen gebruiken we vaak de beschrijving van Fishman over opstandige tieners (Lamas 2007). De rebellerende adolescent groeit op in een gezinsstructuur die gekenmerkt is door niet-sluitende grenzen en beperkingen. Dit is vooral duidelijk in gezinnen waarvan de gezinsleden op een intieme manier met elkaar verbonden zijn.
In dit soort gezin kent iedereen iedereen. Zwakke persoonlijke grenzen betekenen vaak dat deze gezinnen advies van buitenaf volgen. Deze gezinsstructuren hebben ook een lage hiërarchie. Dit kenmerk maakt het probleem nog erger. De kinderen voelen zich de machtige leden van het gezin.
Soms reageren tieners met buitensporige woede op frustraties. Ze vormen relaties met leeftijdsgenoten en partners die passievol zijn, vol intense verliefdheden, jaloezie en relatiebreuken. Die laatste worden dan gevolgd door spectaculaire verzoeningen. Deze lage tolerantie voor frustratie kan zorgen voor opstandige tieners die steeds het conflict opzoeken.
Verschillende leertheorieën, en dan vooral het gedragsonderzoek, verschaffen ons hierover inzicht. De beste manier om gezonde en functionele adolescenten op te voeden is een kindertijd met successen maar ook met uitdagingen en frustraties. Als we onze kinderen nooit toelaten gefrustreerd te zijn omdat ze bepaalde doelstellingen niet bereiken, dan zullen we egoïstische monsters grootbrengen. Want ze zullen geloven dat ze het recht hebben alles te krijgen, en alleen maar omwille van het feit dat ze zijn wie ze zijn. In sommige gevallen leidt dit tot opstandige tieners.
Meer is niet beter
Deze ouderschapsstijl zien we steeds vaker in het kerngezin. We denken dat we betere ouders zijn als we ervoor zorgen dat onze kinderen alles hebben. Maar niets is minder waar. Als we onze kinderen opvoeden in een cultuur waar wij alles voor hen doen, dan zullen ze wanneer ze de adolescentie bereiken, de nieuwe verwachtingen die we van hen hebben, niet begrijpen. De kinderen kunnen dan problematische adolescenten en tirannen worden.
“Jonge mensen hebben altijd al hetzelfde probleem gehad; hoe tegelijkertijd rebels en conformistisch te zijn.”
-Quentin Crisp-
Een band creëren met je kinderen
Met dit deel van het artikel, samen met de zeven tips die we je straks geven, willen we jou niet een of ander ‘deskundig advies’ geven. Het is eerder de bedoeling ouders aan te moedigen verbindingen te maken en een manier te vinden om een band met hun kinderen en tieners te creëren. Bovendien zijn niet alle tips van toepassing op elk gezin of op elke adolescent. Ze zijn ook niet op elk moment bruikbaar voor dezelfde tiener en hetzelfde gezin. Daarom moet je zelf uitzoeken wat de beste manier is om dit advies toe te passen op jouw individuele situatie.
Als we een positieve relatie met onze adolescente zoon of dochter hebben, dan zal het gemakkelijker zijn om een positieve invloed op hen te hebben. Maar deze invloed kan ook negatief zijn als we het niet op de juiste manier doen. Je moet ook onthouden dat als je dit soort relatie niet hebt, het nooit te laat is. Probeer om een positieve band tot stand te brengen. Om dit te doen is het van fundamenteel belang dat we de karaktertrekken en de interesses van ons kind kennen. Want op die manier zullen we in staat zijn een band met hen op te bouwen. We zullen gewoon in hun wereld moeten stappen. We moeten dus begrijpen hoe die wereld werkt.
Deze zeven tips kunnen je helpen en je leren omgaan met opstandige tieners
We zullen nu deze zeven algemene tips behandelen. Ze kunnen ons helpen om met opstandige tieners om te gaan:
- Stel grenzen. Samenleven in een gezin vereist regels die gerespecteerd moeten worden. Het is ook belangrijk dat het kind weet wat de gevolgen zijn als hij deze regels overtreedt.
- Investeer tijd en energie om je manier van opvoeden te verbeteren. Als we dit doen, dan stijgt de kans aanzienlijk dat we om het even welke probleemsituatie kunnen oplossen.
- Wees kordaat in het nemen van beslissingen. Zorg er ook voor dat je je houdt aan wat je zegt. We moeten een voorbeeld zijn voor onze kinderen en hen ook de kans geven om het te volgen.
- Vermijd het maken van vergelijkingen. Wanneer je hen voortdurend met broers en zussen of met vrienden vergelijkt, dan kan je hun zelfbeeld beschadigen. Om die reden kunnen ze uitdagend gedrag gaan vertonen.
- Vermijd onnodige druk. Tieners moeten hun eigen doelstellingen hebben. De taak van de ouders is hen begeleiden in hun keuzes. Maar we mogen hen niet onder druk zetten om doelen te bereiken die we zelf niet konden halen toen wij jong waren.
- Aanvaard dat je kinderen niet perfect zijn. Als onze kinderen dingen verkeerd doen, dan moeten ze de gevolgen aanvaarden. Het maakt niet uit of dat ons kwetst en of we ons verplicht voelen hen te beschermen.
- Wees eerlijk tegen hen. Oprechtheid is een hulpmiddel dat we meestal niet veel gebruiken bij kinderen. Gezinsrelaties zijn zo hiërarchisch dat we soms enkele van de meest doeltreffende technieken vergeten om tieners aan te pakken.
Je hoeft er alleen maar te zijn voor jouw tiener
Samengevat kunnen we zeggen dat adolescenten bijna tegelijkertijd wantrouwig en naïef, hoopvol en apathisch, mededeelzaam en gesloten, voorzichtig en risiconemers zijn. Vele tieners zijn een pure tegenstrijdigheid maar met rijke schakeringen – daarom brengen ze ons zo in de war.
De meeste tieners maken zich zorgen over hun sociale imago. Ze tonen dit ofwel rechtstreeks, of geven de indruk dat het hen niet kan schelen wat anderen denken. Ze waarderen onze hulp. Maar wat ze het meest op prijs stellen is ons vertrouwen en de kans om fouten te maken. Als we hiermee rekening houden, dan is hen begrijpen of ons zorgen maken over hen niet zo belangrijk als er gewoon zijn voor hen.
Tijdens de adolescentie lijken kinderen zo moeilijk te onderwijzen. Maar als je het goed doet, dan blijven jouw lessen een leven lang duren.
Bibliografie
Barkley, R. A., & Benton, C. M. (2000). Your Defiant Teen: 10 Tips to Resolve Conflict and Build a Better Relationship with your Child (Vol. 48). Planet Group (GBS).
Céspedes, A. (2007). Children with Tantrums, defiant teenagers. How to best manage behavior disorders in children (5th ed.). Santiago de Chile: Unlimited SA.
González Barrón, R., Montoya Castilla, I., Casullo, M. M., & Bernabéu Verdú, J. (2002). Relationship Between Styles and Strategies for Psychological Well-being in Adolescents. Psicothema, 14 (2).
Lamas, C. (2007). Understanding Problematic Adolescence. Revista Redes, 18, 63-85.
Quiroga, S., Paradiso, L., Cryan, G., Auguste, L., & Zaga, D. (2004). A Therapeutic Approach for Pre-Teens with Problematic Behavior: Challenging Negativist Disorder and Dissocial Disorder. In the 11th Research Conference. School of Psychology, University of Buenos Aires.
Quiroga, S. E., & Cryan, G. (2007). Manifestations of Violence in High-risk Adolescents. The 14th Research Conference and Third Meeting of Researchers in Psychology of Mercosur, School of Psychology, University of Buenos Aires.
Rizo Ruiz, A. B. (2014). Cognitive-behavioral Intervention in a Case of Defiant Negativist Disorder in a Teenager. Journal of Clinical Psychology with Children and Adolescents.
Selekman, M. (1996). Open Roads for Change: Brief Therapy Solutions for Adolescents with Problems. Editorial GEDISA.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
Barkley, R. A., & Benton, C. M. (2000). Hijos desafiantes y rebeldes: consejos para recuperar el afecto y lograr una mejor relación con su hijo (Vol. 48). Grupo Planeta (GBS).
Céspedes, A. (2007). Niños con pataleta, adolescentes desafiantes. Cómo manejar los trastornos de conductas en los hijos (5a ed.). Santiago de Chile: Unlimited SA.
González Barrón, R., Montoya Castilla, I., Casullo, M. M., & Bernabéu Verdú, J. (2002). Relación entre estilos y estrategias de afrontamiento y bienestar psicológico en adolescentes. Psicothema, 14(2).
Lamas, C. (2007). Para comprender la adolescencia problemática. Revista Redes, 18, 63-85.
Quiroga, S., Paradiso, L., Cryan, G., Auguste, L., & Zaga, D. (2004). Abordaje terapéutico para adolescentes tempranos con conductas perturbadoras: Trastorno Negativista Desafiante y Trastorno Disocial. In XI Jornadas de Investigación. Facultad de Psicología-Universidad de Buenos Aires.
Quiroga, S. E., & Cryan, G. (2007). Manifestaciones de la violencia en adolescentes de alto riesgo. In XIV Jornadas de Investigación y Tercer Encuentro de Investigadores en Psicología del Mercosur. Facultad de Psicología-Universidad de Buenos Aires.
Rizo Ruiz, A. B. (2014). Intervención cognitivo-conductual en un caso de trastorno negativista desafiante en una adolescente. Revista de Psicología Clínica con Niños y Adolescentes, 1(1).
Selekman, M. (1996). Abrir caminos para el cambio: soluciones de terapia breve para adolescentes con problemas. Editorial GEDISA.
