Zonnefobie of heliofobie: symptomen en copingstrategieën

Wat als de zon je geen vreugde brengt, maar juist angst? Heliofobie bestaat en kan het leven beïnvloeden van mensen die eraan lijden. We vertellen je wat het is, hoe het zich manifesteert en wat je eraan kunt doen.

Sommige mensen houden van zonnige dagen en urenlang zonnebaden, maar voor anderen staat dit niet gelijk aan genieten, maar eerder aan ongemak. Hoewel het niet veel besproken of gebruikelijk is, bestaat er zonnefobie, en die wordt een heliofobie genoemd.

Het gaat niet alleen om de voorkeur geven aan schaduw of voorzichtig zijn met uv-straling. Het is een diepere, aanhoudende angst die hele routines, dagelijkse beslissingen, sociale relaties of werk kan beïnvloeden. We nodigen je uit om te ontdekken wat het is, hoe het zich manifesteert, waarom het kan verschijnen en, bovenal, hoe je ermee om kunt gaan.

Wat is heliofobie of een zonnefobie?

Zonnefobie, heliofobie is een overmatige angst voor de zon of zonlicht. Het gaat er niet om dat je uit voorzorg of ongemak niet wilt zonnebaden, maar eerder om de angst of bezorgdheid om zelfs maar aan daglicht te worden blootgesteld of eraan te denken.

Deze angst belemmert mensen om een normaal leven te leiden en kan fysieke klachten veroorzaken. In een wereld waarin veel van onze activiteiten buiten plaatsvinden, kan deze aandoening dan ook zeer beperkend zijn.

Hoe gebeurt dit?

Hoewel de zon vitamine D levert, wat het lichaam nodig heeft, is een teveel ervan schadelijk. UV-straling kan brandwonden, een hitteberoerte en zelfs huidkanker veroorzaken. Deze kennis is de belangrijkste reden waarom de fobie ontstaat, vooral als deze gepaard gaat met eerdere traumatische ervaringen. De oorzaken ervan omvatten ook het volgende:

• Angst of neiging tot fobieën.
• Gerelateerde problemen, zoals fotofobie.
• Constante blootstelling aan alarmerende berichten over de risico’s van de zon.
• Negatieve ervaringen, zoals een zonnesteek of hitteberoerte in de kindertijd.

In andere gevallen herinneren mensen zich niet waarom hun fobie is ontstaan, en bestaat er ook geen aanwijsbare oorzaak. Ze weten alleen dat de zon een angst veroorzaakt die ze niet kunnen beheersen.

Symptomen van heliofobie

De symptomen variëren van persoon tot persoon, maar ze combineren vaak emotionele, gedragsmatige en fysieke manifestaties. Bij deze laatste, zelfs bij milde of gecontroleerde blootstelling aan de zon, kunnen de reacties misselijkheid, trillen, zweten en een snelle hartslag omvatten.

Afhankelijk van de specifieke situatie kan iemand met dit type fobie ongemak of een verlammende of slopende angst ervaren. Laten we eens wat dieper ingaan op de details.

Spanning

Bij mensen met deze fobie veroorzaakt blootstelling aan zonlicht paniekaanvallen of angstaanvallen. In extremere gevallen veroorzaakt de gedachte aan blootstelling ongemak. Dit veroorzaakt een gevoel van verstikking, duizeligheid en een benauwd gevoel op de borst. Als gevolg hiervan voelt de persoon de behoefte om te ontsnappen.

Angst

Elke fobie genereert een angst die niet in verhouding staat tot het werkelijke gevaar dat ze vertegenwoordigt. Mensen met heliofobie ervaren buitensporige en aanhoudende angst, die langer dan zes maanden aanhoudt.

Constante vermijding

Mensen met heliofobie organiseren vaak hun hele leven rond het vermijden van de zon. Ze proberen hun blootstelling aan de zon zoveel mogelijk te beperken bij al hun activiteiten, bijvoorbeeld door buitenwerk te vermijden. Als ze echter geen andere keuze hebben, zullen ze al snel ongemak ervaren, met intense angst of bezorgdheid tot gevolg.

En in tegenstelling tot mensen die liever in de schaduw blijven of oppassen voor verbranding, nemen mensen met heliofobie extreme beschermende maatregelen. Bijvoorbeeld: ze smeren zich te veel in met zonnebrandcrème, dragen kleding die hun huid bedekt, zelfs als het warm is, en dragen altijd een paraplu, hoed of zonnebril, enzovoort.

Verslechtering van het sociale leven

Een aspect dat door deze angst wordt beïnvloed, is het sociale en dagelijkse leven. De persoon kan bijvoorbeeld stoppen met het bijwonen van evenementen of bijeenkomsten overdag die buiten plaatsvinden. Ook kan hij of zij moeite hebben met het uitvoeren van basistaken, zoals boodschappen doen of de kinderen naar een park brengen.

Wat is het verschil tussen heliofobie en een zonneallergie?

Ze worden soms verward, maar zonneallergie heeft niets te maken met heliofobie. Mensen met een zonneallergie ervaren huidreacties bij blootstelling aan zonnestralen, zoals blaren, huiduitslag en uitslag in de nek, handen, armen en benen.

Daarom is het belangrijk dat ze zich beschermen met zonnebrandcrème, hun blootstelling beperken en lange mouwen, een lange broek, een hoed en een zonnebril dragen. Mensen met een zonnefobie hebben daarentegen geen allergische reacties. Het probleem ligt niet bij hun huid, maar bij de angst om te zonnen.

En hoe zit het met de angst voor een zonnesteek?

Het klopt dat veel mensen bang zijn om te verbranden of te veel te zonnen vanwege de langdurige schade die het aan de huid kan toebrengen. Maar niet elke angst voor de zon is een fobie. Heliofobie is zeer zeldzaam, en om er als lijdend aan te worden beschouwd, moet de angst veel verder gaan dan een simpele bezorgdheid.

Deze angst moet zeer intens zijn en vrijwel direct na blootstelling aan de zon optreden. Bovendien moet de angst enkele maanden aanhouden en een aanzienlijke impact hebben op het dagelijks leven. Iemand die slechts af en toe angst ervaart of zich liever beschermt tegen de zon omdat hij of zij die als schadelijk beschouwt, zou daarom geen fobie hebben.

Hoe om te gaan met heliofobie?

Over het algemeen kan zonnefobie met verschillende strategieën of technieken worden verminderd. Er zijn manieren om dit te doen zonder dat het proces overweldigend wordt.

1. Begrijp de oorzaak ervan

Het is nuttig om te analyseren wat er achter die angst schuilgaat. Door de oorsprong ervan te kennen, kun je begrijpen of er een interne logica achter zit, bijvoorbeeld of het voortkomt uit een trauma uit het verleden.

Reflecteren op wanneer het begon of wat de oorzaak was, is een eerste stap in de richting van het overwinnen van heliofobie. Onthoud echter dat er soms geen duidelijke oorzaak is.

2. Integreer ontspanningstechnieken

Het oefenen van ontspanningstechnieken, zoals diepe ademhaling, mindfulness en progressieve spierontspanning, is nuttig. Deze methoden helpen de zenuwen in zonlicht te kalmeren (Engelse link) en angst te beheersen.

3. Gebruik bescherming zonder het te overdrijven

Soms is een deel van de angst terecht: de zon kan schade veroorzaken bij overmatige blootstelling. Daarom kan het nemen van beschermende maatregelen een gevoel van controle geven en angst verminderen.

Bijvoorbeeld: smeer elke twee uur zonnebrandcrème met SPF 50 of hoger wanneer je buiten bent, draag een hoed en een zonnebril met uv-bescherming, kleed je in lichte, lange kleding en vermijd de zon tussen 11.00 en 16.00 uur, wanneer deze het sterkst is.

Het is belangrijk om deze maatregelen niet te overdrijven. Evenwicht is de sleutel.

4. Stel progressieve doelen

In sommige gevallen kan geleidelijke blootstelling je helpen om de zonnestralen te verdragen zonder je angstig te voelen. Dit betekent niet dat je een uur achter elkaar op het strand in de volle zon moet liggen, maar eerder dat je een geleidelijk schema creëert.

• Begin op een niveau waar je wat zonlicht kunt voelen, ook al is het door een raam.
• Verhoog de tijd en intensiteit van de blootstelling heel geleidelijk.
• Blijf in elke fase totdat je merkt dat de angst afneemt.

5. Zoek steun

Praten over de gevoelens die het oproept, kan verlichting bieden en je helpen ze te overwinnen. Veel mensen worstelen met soortgelijke angsten en kunnen deze met de juiste ondersteuning aanpakken. Er zijn verschillende opties:

• Zoek online of fysieke groepen voor mensen met fobieën.
• Vertel iemand die je kent hoe je je voelt, zodat hij of zij met je mee kan doen aan de oefeningen.
• Zoek therapeutische ondersteuning (een psycholoog die gespecialiseerd is in angststoornissen of fobieën).

Als het ongemak aanhoudt, je activiteiten beperkt of ervoor zorgt dat je situaties vermijdt die je vroeger leuk vond, is het misschien tijd om hulp te zoeken bij een professional in de geestelijke gezondheidszorg.

Leven zonder angst voor de zon is mogelijk

Hoewel heliofobie niet vaak voorkomt, maakt dat het niet minder reëel voor degenen die het ervaren. Het goede nieuws is dat deze angst niet eeuwig hoeft te duren. Zoals bij elke angst is de eerste stap het herkennen ervan.

Vervolgens kunnen kleine, gecontroleerde blootstellingen, het gebruiken van hulpmiddelen voor emotionele beheersing of het delen van wat er gebeurt met een therapeut of iemand die je vertrouwt, helpen.

Het gaat er niet om jezelf te dwingen te zonnen of de reële risico’s van overmatige blootstelling te negeren. Het gaat erom de controle terug te krijgen en je niet door angst te laten dicteren.