Wraakzuchtige mensen: hoe ze zijn en hoe ga je ermee om?

We hebben allemaal een wraakzuchtig persoon ontmoet, of misschien zelfs dicht bij. Ze worden gekenmerkt door hun afwezigheid van empathie en gebrek aan emotionele regulatie. Hoe moeten we ze aanpakken?

Wraakzuchtige mensen volgen de oude Talion-wet tot op de letter, ‘oog om oog, tand om tand’. Sommigen serveren hun wraak met geduld, zoals Edmond Dantés. Anderen zijn haastiger en zoeken een manier om hun woede onmiddellijk te wreken en een gevoel van opluchting te voelen.

Misleiding, verraad en fysieke of morele aanvallen. Dit zijn slechts enkele van de redenen waarom iemand wraakzuchtig kan zijn. Deze gevoelens beginnen echter altijd vanuit een heel specifieke dimensie: het verlies van iemands integriteit.

Degene die wraak wil, verlangt ernaar de andere persoon dezelfde schade toe te brengen, in de veronderstelling dat hij zich daardoor beter zal voelen. Toch gebeurt dit niet altijd. Sterker nog, ze voelen vaak geen gevoel van rust of rechtvaardigheid. Door bij anderen dezelfde pijn te veroorzaken die ze veroorzaakten, wordt de dader in veel gevallen alleen maar op hetzelfde morele niveau geplaatst.

Dr. Michael McCullough is een psycholoog aan de Universiteit van Miami en een expert in de mechanismen van wraak en vergeving. Hij legt uit dat we allemaal het idee volledig begrijpen om degenen die ons pijn hebben gedaan, pijn te willen doen.

Wat ons er echter van weerhoudt dit gedrag uit te voeren, is impulsbeheersing, ethische principes en emotionele regulering. Zonder die parameters zouden we alleen maar dieren zijn in een asfaltjungle.

Hoe zijn wraakzuchtige mensen?

Wraak vormt de ruggengraat van een groot aantal boek- en filmplots. Zo wreekt Hamlet de dood van zijn vader. Dan is er de eerder genoemde graaf van Monte Cristo, het onvergetelijke personage van Heathcliff in Wuthering Heights en de succesvolle Millenium-saga. In de bioscoop denk je aan Kill Bill of John Wick, maar we zouden er nog tientallen kunnen noemen.

Dit suggereert dat als er één menselijke emotie is waar we allemaal vaak mee te maken hebben, het wraak is. Natuurlijk weten we dat het in het echte leven niet legaal is om te handelen zoals Lisbeth Salander doet in Millennium. We voelen ons echter tevreden omdat we ons inleven in hun motieven. Het probleem ontstaat wanneer we in het echte leven met wraakzuchtige mensen te maken hebben.

In ons dagelijks leven is dit gedrag niet altijd begrijpelijk en kan het zelfs angst opwekken. Een voorbeeld hiervan is de persoon die een breuk niet accepteert en dreigend gedrag vertoont tegen zijn partner. Ook de collega die om onbekende redenen een intimidatiecampagne start tegen een andere collega.

Kenmerken die wraakzuchtige mensen definiëren

Er is een psychologische eigenschap die wraakzuchtige mensen onderscheidt van degenen die, ondanks dat ze onrecht zijn aangedaan, weten hoe ze moeten vergeven. Dit is narcisme. De University of Oklahoma (VS) deed onderzoek (Engelse link) dat beweerde dat de meest wraakzuchtige persoonlijkheden een narcistische persoonlijkheidsstoornis hebben.

Dit verklaart meerdere dingen. Een daarvan is dat er bepaalde individuen zijn die zich gekwetst voelen door grotendeels onbeduidende en zelfs onbegrijpelijke handelingen. Hun ego is zelfs zo gevoelig dat ze door het minste of geringste gekwetst worden en ze aarzelen niet om wraak te nemen. Ze zijn te herkennen aan de volgende kenmerken:

• Jaloezie, onzekerheden en negatieve gedachten. Wraakzuchtige mensen ervaren deze drive vanwege hun onzekerheden en een laag zelfbeeld. In feite wekt soms alleen al het zien van anderen succes bij hen frustratie op en een verlangen om pijn te doen.
• Gebrek aan empathie en moeite met het beheersen van emoties. Een andere variabele die dit profiel definieert, is het onvermogen om met emoties zoals woede om te gaan. Als ze boos zijn, aarzelen ze niet om hun gevoelens op anderen te stapelen. Dit werkt voor hen als een louterend mechanisme.
• Machtsvertoon en sadisme. Dit is een andere donkere en meer verontrustende factor. Soms voeren wraakzuchtige mensen schadelijke handelingen uit voor het plezier om kwaad te doen en ook om hun macht aan anderen op te leggen.

Hoe om te gaan met wraakzuchtige mensen?

De meesten van ons voelen mee met veel van de wraakverhalen die we op het grote scherm zien. Toch is dit slechts een manier om onszelf te projecteren in werkelijkheden die, zoals we heel goed weten, niet altijd toegestaan zijn in ons dagelijks leven. Zoals Confucius opmerkte, graaf, voordat je wraak gaat nemen begint, twee graven.

We kunnen gerechtigheid zoeken via juridische mechanismen, maar nooit via gewelddadige handelingen. Daarom moeten we voorzichtig zijn met het wraakzuchtige persoonlijkheidsprofiel, want als er één ding is dat dit soort mensen definieert, dan is het handelen uit irrationaliteit. Maar hoe kunnen we ons verdedigen tegen deze problematische profielen?

Het is belangrijk om er rekening mee te houden dat mannen en vrouwen met deze impulsen mogelijk een persoonlijkheidsstoornis hebben. Desalniettemin vormen mensen die wraakzuchtig zijn en geobsedeerd door het veroorzaken van schade altijd een potentieel risico voor ons en we moeten onszelf tegen hen beschermen. Daarom moeten we ze waar mogelijk vermijden.

Deze mensen zijn het echt niet waard om mee om te gaan. Hun gebrek aan empathie zal ons ongemak en onze wanhoop alleen maar versterken. Het zijn inderdaad gevaarlijke figuren en het is beter om ze niet in de buurt te hebben. Zoals Albert Einstein zei: “Zwakke mensen nemen wraak. Sterke mensen vergeven. Intelligente mensen negeren.” Laten we dit in gedachten houden.