Manifestaties van het onbewuste in het dagelijks leven

Sigmund Freud, de vader van de psychoanalyse, merkte allerlei verschijnselen op waar andere wetenschappers van zijn tijd geen aandacht voor hadden. Een van deze verschijnselen waren de manifestaties van het onbewuste in het dagelijks leven. Hij verwerkte zijn observaties in een boek, dat hij De psychopathologie van het dagelijks leven noemde.

In dit boek identificeert Freud kleine dagelijkse verschijnselen die zich bevinden in wat we ‘niet-rationeel’ noemen. Dit zijn uitdrukkingen die, om het zo maar even te zeggen, geen logica hebben. Dat is waar bepaalde gedragingen, zoals lapsus linguae, freudiaanse versprekingen en gemotiveerd vergeten zijn gelokaliseerd.

Een van de meest interessante aspecten aan dit specifieke onderwerp is, dat deze beweringen ervoor zorgden dat het idee dat de rede (bewuste processen) het enige was dat mensen drijft, onderuit werd gehaald. De waarheid is dat onze manieren van denken, voelen en handelen invloedrijke aspecten omvatten die niet door onze bewuste geest gaan.

Het is belangrijk om te weten dat volgens Freud de elementen die niet door ons bewustzijn gaan, de elementen zijn die we onwillekeurig uiten. Daarnaast stelde hij vast dat de inhoud die we negeren, uiteindelijk ons ​​lijden verergert, wat tot ziekte kan leiden.

Lapsus linguae: een van de meest voorkomende manifestaties van het onbewuste in het dagelijks leven

Lapsus linguae worden ook wel versprekingen of spraakfouten genoemd. Het is wanneer we één ding willen zeggen en er uiteindelijk iets anders uit ons mond komt. Dit soort versprekingen maken mensen bijna altijd aan het lachen.

Freud onderzocht echter of deze versprekingen niet ook meer konden zijn dan alleen betekenisloze fouten. Volgens hem waren deze versprekingen een manier voor onbewuste inhoud en verlangens om naar de oppervlakte komen.

Versprekingen kunnen zowel mondeling als schriftelijk naar voren komen. En ze kunnen tevens iedereen op elk moment van de dag overkomen. Sterker nog, er zijn zelfs voorbeelden van verschillende bekende versprekingen, zoals toen Mariano Rajoy, voormalig Spaans leider, tijdens een debat zei: “Wat wij deden, wat u niet deed, is mensen misleiden.”

Nog een voorbeeld is toen Juan Manuel Santos, voormalig president van de Republiek Colombia en winnaar van de Nobelprijs voor de Vrede van 2016, tijdens een meningsverschil het volgende zei: “Dat maakt het aantal stemmen dat ter ondersteuning van corruptie werd gegeven niet ongeldig”. In werkelijkheid bedoelde hij: “Stemmen die werden gegeven ter ondersteuning van de herverkiezing”.

Deze voorbeelden laten zien dat lapsus linguae iemands schuld op een zeer ongunstige manier aan de oppervlakte kan brengen. Ze zijn een manier om onszelf ergens voor laten te boeten met een bekentenis. Dit is een van de meest bekende manifestaties van het onbewuste in het dagelijks leven.

Gemotiveerd vergeten: nog een geweldig voorbeeld van manifestaties van het onbewuste in het dagelijks leven

De inhoud van ons geheugen is niet altijd voor ons beschikbaar. We hebben allemaal weleens meegemaakt dat we geen toegang hadden tot een bepaald deel van ons geheugen, precies op het moment dat we op zoek waren naar een bepaalde herinnering.

Dit gebeurt vooral vaak met concrete elementen zoals woorden. Wat echter vreemd is, is dat we soms dingen vergeten die we eigenlijk in ons achterhoofd moeten houden of die verbonden zijn aan dingen die we vaak doen.

Wanneer we bijvoorbeeld ‘vergeten’ iets te doen waar iemands ons meerdere malen aan herinnerd heeft. Of wanneer we niet op de naam kunnen komen van een collega waarmee we elke dag praten. Nog een veelvoorkomend voorbeeld hiervan is wanneer we urenlang een presentatie hebben voorbereid en we ons vervolgens tijdens onze presentatie niets meer kunnen herinneren.

Al deze voorbeelden zijn, onder het paradigma van de psychoanalyse, manifestaties van het onbewuste. Wat er gebeurt, is dat er factoren zijn die ervoor zorgen dat we bepaalde delen informatie afwijzen, omdat ze worden geassocieerd met verlangens, angsten of andere inhoud die we niet hebben verwerkt.

We vergeten taken waar we al vanaf het begin stiekem geen zin in hadden, de naam van een persoon die we eigenlijk niet zo aardig vinden, of wat we wilden gaan zeggen voordat we het oneens waren met iemand.

Freudiaanse versprekingen

Freudiaanse versprekingen zijn vergelijkbaar met lapsus linguae. Ze hebben echter minder te maken met taal, maar eerder met de handeling zelf.

Het verwijst met name naar situaties waarin we van plan zijn iets te doen en uiteindelijk het tegenovergestelde doen zonder te weten waarom. Het onbewuste verslaat het bewuste omdat onze verborgen verlangens sterker zijn dan de verlangens die we erkennen.

We geven even een voorbeeld van een freudiaanse verspreking. Je bent met het openbaar vervoer op weg naar een zeer gevreesde tandartsafspraak. Je bent er zeker van dat je goed hebt gekeken hoe je er moet komen.

Toch kom je ergens geheel anders uit, omdat je de verkeerde bus of metro hebt gepakt. De hypothese zou zijn dat je angst en tegenzin om naar de tandarts te gaan, je onbewuste wens oplegt om niet te gaan.

Al deze manifestaties van het onbewuste in het dagelijks leven kunnen onthullen wat er diep vanbinnen in ons schuilgaat. Het zijn geen fouten. Ze brengen simpelweg al die dingen in ons die ernaar verlangen om op de een of andere manier naar buiten te komen, naar de oppervlakte.