Wat zijn de effecten van ongeorganiseerde gehechtheid?
Ongeorganiseerde gehechtheid is een vorm van interpersoonlijke hechting. Het heeft de aandacht getrokken van veel onderzoekers. Het heeft namelijk veel gevolgen tijdens de volwassenheid.
Ze hebben de neiging doordrongen te zijn van aversieve emoties, zoals angst. Mensen met een ongeorganiseerde gehechtheidsstijl hebben bijvoorbeeld de neiging om slecht te communiceren en met elkaar om te gaan. Als gevolg daarvan ervaren ze hogere niveaus van ongemak.
Bovendien wordt gedesorganiseerde gehechtheid in verband gebracht met een niet onaanzienlijk aantal klinische stoornissen. Bijvoorbeeld depressie, posttraumatische stressstoornis (PTSS), psychose en persoonlijkheidsstoornissen. Maar, wat is er zo bijzonder aan deze gehechtheidsstijl? Dat gaan we uitleggen. Eerst staan we stil bij het begrip zelf.
“Gehechtheid is een fundamentele biologische en psychologische behoefte, en de afwezigheid ervan kan ernstige gevolgen hebben voor de emotionele en sociale ontwikkeling.”
Gehechtheid
Gehechtheid is veel dingen. Ten eerste is het een proces, in die zin dat je van jongs af aan leert je te verhouden tot jezelf en je omgeving. Ten tweede is het een bestemming en aankomstpunt, want door je te verbinden en intiem te worden met andere mensen, streef je het doel van veiligheid na.
Het was John Bowlby die in eerste instantie het begrip gehechtheid definieerde. Dat gezegd hebbende, blijft zijn theorie vandaag de dag relevant en vormt een corpus van theoretische en praktische concepten. Bovendien wordt ze nog steeds sterk gevoed door actueel onderzoek (Engelse link).
Van der Kolk (2020) beweert dat “wanneer we op deze wereld komen, we huilen om onze aanwezigheid aan te kondigen”. In deze periode van het leven van de zuigeling begint de hechtingsband zich te vormen.
Als verzorgers met warmte, veiligheid, bescherming en genegenheid reageren op de nood van het kind, zal het kind waarschijnlijk een veilige, gezonde en positieve gehechtheidsstijl ontwikkelen die tot in de volwassenheid zal voortduren.
Aan de andere kant, als verzorgers zich nalatig gedragen en er niet in slagen de behoeften van hun zuigeling te verzorgen, te kalmeren en bij te wonen, kan het kind onveilige manieren van hechting met anderen ontwikkelen. Een daarvan is ongeorganiseerde gehechtheid.
“Gehechtheid is een emotionele relatie tussen twee mensen, gekenmerkt door het zoeken naar nabijheid en troost in situaties van stress of gevaar.”
-Alan Sroufe-
De kenmerken van gedesorganiseerde gehechtheid
In de oorspronkelijke onderzoeken van Ainsworth (Main et al, 1990) werd waargenomen dat bepaalde zuigelingen bij afwezigheid van hun verzorger reageerden met vijandigheid, desoriëntatie, verwarring, bevriezing en angst. Zo ontstond de gedesorganiseerde gehechtheidsstijl. Zoals Granqvist et al. (2017) opmerken, wordt die gekenmerkt door een “voortdurende staat van alarm.”
Als de zuigeling leert dat, wanneer hij veiligheid nodig heeft, hij geminacht wordt of dat, wanneer hij bang is, zijn verzorgers onverschillig reageren, dan zullen ze zich waarschijnlijk terugtrekken en contact met anderen vermijden.
Met andere woorden, ze ontwikkelen overtuigingen die rond twee zaken draaien: “Ik ben slecht en de wereld is slecht” en “Ik moet de mensen om me heen en mijn mogelijkheden wantrouwen.”
“Ongeorganiseerde gehechtheid is de meest extreme vorm van onzekerheid, gekenmerkt door het ontbreken van een georganiseerde strategie om met stressvolle situaties om te gaan.”
-Mary Main-
De effecten van ongeorganiseerde gehechtheid
Dit soort gehechtheid is de vrucht die kinderen plukken van hun relatie met hun verzorgers. Wat ze als kind leren, houden ze in feite in stand en bestendigen ze tot in de volwassenheid. Deze gehechtheid kan zich, in de kindertijd, op twee manieren manifesteren (Van der Kolk, 2020):
- Als gevolg van de bejegening van sommige moeders en/of vaders. Dit is vooral het geval wanneer zij door zorgen over hun problemen hun kinderen verwaarlozen. Ze kunnen ook de neiging hebben om extreem opdringerig en prikkelbaar te zijn in de omgang met hen. In feite is hun gedrag vaak ambivalent, schommelend tussen het voorzien in hun eigen emotionele behoeften en die van hun kinderen.
- Ouders hebben die zich bang voelen en weten dat ze hulpeloos staan tegenover de ups en downs van het leven. Daarom zijn ze geneigd zich niet te gedragen naar de rol van de verzorger. Ze overwegen misschien niet eens om hun kinderen op te pakken als ze huilen.
De gevolgen van gedesorganiseerde gehechtheid in de volwassenheid
Nalatigheid in de zorg kan ontstaan door zowel een teveel als een tekort aan zorg. Aristoteles beweerde dat de deugd het midden houdt tussen twee uitersten. Hij had gelijk. Inderdaad, dankzij een gedesorganiseerde opvoeding vertonen kinderen, als ze volwassen worden, kenmerken als de onderstaande (Granqvist et al., 2017, Van der Kolk 2020):
- Vijandige emoties. Ze draaien om woede en prikkelbaarheid.
- Instabiliteit in de perceptie van een geïntegreerd coherent “ik.” Bijvoorbeeld bij borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS).
- Impulsiviteit. Het uit zich vaak door zelfverwonding. Ook door overmatige consumptie van gifstoffen of riskante seksuele activiteiten.
- Risicogedrag dat leidt tot lichamelijke en/of psychische schade. Bijvoorbeeld zelfverwondend gedrag of overdreven kritische interne dialogen.
Het lijkt erop dat de factor die deze gerapporteerde gevolgen het duidelijkst voorspelt emotionele terugtrekking is (Van der Kolk, 2020). Kinderen leren dat wanneer ze terreur of angst voelen, hun verzorgers hen niet helpen. Om zichzelf te ‘redden’ zoeken ze daarom liever hun toevlucht in zichzelf en vragen ze niet meer om hulp.
“Ongeorganiseerde gehechtheid wordt in verband gebracht met een hogere frequentie van dissociatief gedrag en psychologisch trauma op volwassen leeftijd.”
-Bessel Van der Kolk-
Zoals je ziet zijn er veel gevolgen afgeleid van deze gehechtheidsstijl. Inconsistent gedrag, moeite met het reguleren van emoties, en emotionele afstand tot andere mensen zijn bijkomende kenmerken. Daarom moeten we nota nemen van het buitengewone belang van “zorg met liefde, genegenheid en gevoeligheid” voor onze kinderen.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
-
Hadiprodjo, N. A. (2023). Attachment Theory in Paediatric Health Care. In Integrating Therapeutic Play Into Nursing and Allied Health Practice: A Developmentally Sensitive Approach to Communicating with Children (pp. 59-73). Cham: Springer International Publishing.
-
Van der Kolk, B. A., & Van der Kolk, B. A. (2020). El Cuerpo Lleva la Cuenta: Cerebro, Mente Y Cuerpo en la Superación Del Trauma. Alianza Editorial.
-
Wray, L. L. (2017). Developmental risk in young children: The contributions of mothers’ empathy, attachment, trauma, and caregiving dysregulation (Doctoral dissertation, Mills College).
-
Brown, D. (2002). (Mis) representations of the long-term effects of childhood sexual abuse in the courts. Journal of Child Sexual Abuse, 9(3-4), 79-107.
- Main, Mary, and Judith Solomon. «Procedures for identifying infants as disorganized/disoriented during the Ainsworth Strange Situation». Attachment in the preschool years: Theory, research, and intervention 1 (1990): 121-160.