Wat is productiviteitsdysmorfie?

6 minuten

Te veel van onszelf eisen op het werk en altijd het gevoel hebben dat we niet hard genoeg ons best doen, is een veelvoorkomende psychologische realiteit. Lees hier meer over deze aandoening.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 03 juli, 2023

Productiviteitsdysmorfie voorkomt dat we ons bewust worden van onze prestaties en competenties. Dankzij dit slopende filter vallen al onze inspanningen in dovemansoren, doen we nooit genoeg en is wat we doen gebrekkig of nutteloos. Deze term definieert een psychologisch fenomeen waarmee veel werknemers zich identificeren.

Hoewel productiviteitsdysmorfie geen diagnostische klinische stoornis is, is het een aandoening die het bedriegerssyndroom, angst en extreem perfectionisme omvat. De schuldgevoelens die daaruit voortkomen, zorgen ervoor dat we geleidelijk een negatief beeld van onszelf schetsen. Als dit als jou klinkt, lees dan verder voor meer informatie.

Dit type dysmorfie kan het gevolg zijn van bazen die ons werk boycotten.

Productiviteitsdysmorfie

Tegenwoordig is dysmorfie een veelvoorkomend verschijnsel. Een artikel (Engelse link) geschreven door King’s College London (UK) beschrijft deze stoornis. De lijder maakt zich obsessief zorgen over zijn of haar lichaam, ziet gebreken waar die er niet zijn en bouwt een veranderde en negatieve visie op over zijn of haar uiterlijk.

Deze aandoening wordt ook overgebracht naar scenario’s buiten het fysieke. Bijvoorbeeld naar de werkplek. Productiviteitsdysmorfie wordt gedefinieerd als de perceptie dat iemand niet voldoende presteert en dat hij harder zijn best moet doen. Dit maakt van hun werk een Sisyphosarbeid.

De term productiviteitsdysmorfie werd bedacht door de journaliste Anna Codrea-Rado, om de kloof te verklaren die ontstaat tussen wat we bereikt hebben en hoe we ons daarover voelen. We voelen altijd elementen van ontmoediging, frustratie en ontoereikendheid. Dit is nogal slopend, maar toch iets dat blijft voorkomen.

Hoe weet je of je lijdt aan productiviteitsdysmorfie?

Stel je voor dat je een leraar bent. Je bereidt je lessen elke dag voor en probeert de informatie op een dynamische, leuke en zinvolle manier te presenteren. Je leerlingen leren, genieten van je lessen en laten zien dat ze bekwaam zijn in wat je ze hebt geleerd

Desondanks ga je elke dag naar huis met het gevoel dat je gefaald hebt en denkt dat je meer zou moeten doen. Dit is de vloek van productiviteitsdysmorfie. Het is opgebouwd uit de volgende kenmerken:

Laag gevoel van eigenwaarde.
Constante zelfkritiek.
Negatief zelfbeeld.
Twijfelen aan je eigen talent.
Hoge mentale belasting en stress.
Onvermogen om je prestaties te waarderen.
Werk is je enige zorg.
Je waardeert je kennis en successen uit het verleden niet.
Het is onmogelijk om van je vrije tijd te genieten.
Je voelt je ontoereikend.
Je gelooft dat je op een bepaald moment ontslagen zult worden.
Door uitputting kun je je niet concentreren op je gezin of op andere gebieden.
Je moet meer tijd dan nodig investeren in je werk.
Je hebt het gevoel dat er elk moment een probleem op je werk kan ontstaan door jouw schuld.

Productiviteitsdysmorfie betekent dat je niet in staat bent om te rusten of tijd te hebben om te ontspannen. In feite denk je dat je onproductief bent.

De oorzaken van productiviteitsdysmorfie

Dysmorfie op productief gebied is een psychologische realiteit van onze tijd. We leven inderdaad in een veeleisende maatschappij waarin het gevoel van eigenwaarde wordt aangetast en het zelfbeeld geweld wordt aangedaan.

Onze omgeving en cultuur fungeren als externe druk en spiegels waarin we onszelf zien als gebrekkige figuren. We zijn entiteiten die bijna nooit voldoen aan wat anderen verwachten. Deze aandoening is het gevolg van vele factoren zoals die hieronder worden besproken.

Bedriegerssyndroom

Het bedriegerssyndroom verwijst naar het hardnekkige gevoel dat je incompetent bent en dat anderen vroeg of laat zullen ontdekken dat je een bedrieger bent. Ook al is er voldoende bewijs om aan te tonen dat je bekwaam, competent en capabel bent.

Een artikel (Engelse link) gepubliceerd in het tijdschrift Frontiers in Psychology stelt dat we niet alleen moeten kijken naar aspecten van het individu dat lijdt aan het bedriegerssyndroom. Want het wordt niet alleen veroorzaakt door een laag zelfbeeld.

De omgeving speelt ook een rol. Daarom is het mogelijk dat de mensen in de omgeving van de lijder hun negatieve ideeën bemiddelen. Het bedriegerssyndroom is in werkelijkheid wat vaak ten grondslag ligt aan productiviteitsdysmorfie.

Obsessief perfectionisme

Het is prima om bepaalde dingen van jezelf te vragen, maar het is geen goed idee om extreem streng en kritisch te zijn. Je wilt geen boksbal worden voor je negatieve interne dialoog. Overmatig perfectionisme is uitputtend. Het ondermijnt en boycot je bij alles wat je doet.

Voor deze interne stem doen je waarde, talenten of successen er niet toe. Je ‘hyperperfectionistische’ geest stelt persoonlijke normen die zo hoog zijn dat je ze nooit zult bereiken. Dit verklaart je gevoelens van uitputting en constante ontevredenheid.

Angststoornis

Chronische angst kan een grote invloed hebben op je productiviteit en je perceptie van je prestaties.

Een artikel (Engelse link) gepubliceerd in The Review of Clinical Psychology beweert dat gegeneraliseerde angststoornis optreedt bij het soort constante zorgen dat negativiteit en ontregelde emoties aanmoedigt. Lijders aan productiviteitsdysmorfie vertonen vaak dit psychologische beeld.

Productiviteitsdysmorfie en sociale media

Het is belangrijk om de rol van sociale media in het ontstaan van dysmorfie te benadrukken. Het is een aandoening waarbij de lijder een disfunctioneel, negatief en veranderd beeld van zichzelf ontwikkelt.

Geïdealiseerde visioenen van succesvolle mensen die grootse dingen bereiken, die ons worden voorgeschoteld door apps als Instagram, hebben een enorme impact op velen van ons. Ze kunnen onrealistische verwachtingen scheppen en een gevoel van constante ontoereikendheid voeden.

Vijandige en kritische werkomgevingen

De context is bepalend voor de ontwikkeling van psychologische problemen. Het hebben van een autoritaire baas of gezaghebbende figuren die je werk devalueren en kritisch zijn, heeft bijvoorbeeld invloed. Sterker nog, als je in een vijandige omgeving werkt, ga je uiteindelijk erg aan jezelf twijfelen.

Onthoud dat je prestaties je niet definiëren. Je bent meer dan je baan en het geld dat je verdient. Baseer de visie die je van jezelf hebt niet alleen op je werkscenario.

Productiviteitsdysmorfie behandelen

Om dit soort dysmorfie te behandelen, moet je weten wat de oorzaak is. Het kan worden veroorzaakt door een gegeneraliseerde angststoornis of hoge stressniveaus door slechte werkomstandigheden. Hetzelfde advies werkt dus niet voor iedereen en we hebben niet allemaal dezelfde behoeften. Je zou echter het volgende kunnen overwegen:

Herinner je successen uit het verleden.
Vier je prestaties.
Erken alles wat je goed doet.
Versterk je gevoel van eigenwaarde en je zelfbeeld.
Stel duidelijke grenzen tussen je werk en je privéleven.
Beoefen zelfcompassie en wees niet langer je ergste rechter en vijand.
Rust. Gun jezelf de tijd om lichamelijk en geestelijk te herstellen.
Steun op de mensen die van je houden en praat met hen over je gedachten en zorgen.
Evalueer je werkomstandigheden. Ze kunnen je geestelijke gezondheid beïnvloeden.
Stel realistische doelen en besteed niet al je tijd aan je werk. Oefen goed timemanagement.
Doe aan zelfzorg. Elke dag moet je een aantal uren rust en vrije tijd hebben, zodat je je kunt loskoppelen.
Koppel je zelfbeeld niet uitsluitend aan je werk. Je bent meer dan het werk dat je doet.
Richt je op nieuwe gebieden van persoonlijke groei. Schrijf je in voor cursussen of ga sporten. Het doel is om je gedachten van je werk af te halen.
Schakel extreem perfectionisme uit. Het is genoeg om het goed te doen. Overmatig streven om jezelf elke dag te verbeteren zal je alleen maar doen lijden.
Cognitieve gedragstherapie en acceptatie- en commitmenttherapie zijn nuttig en effectief bij de behandeling van productiviteitsdysmorfie.

Op bepaalde momenten heeft iedereen het gevoel dat hij niet productief genoeg is. Dit kan je aansporen om te veel te proberen en aan te nemen. Dat is niet erg, zolang het maar af en toe is en je niet geobsedeerd raakt. Werk is tenslotte niet het enige belangrijke in je leven, er zijn ook andere aspecten die je aandacht nodig hebben.