Wat is euthymie?

Lijders aan bipolaire stoornis ervaren extreme stemmingen die variëren van opgetogenheid tot troosteloosheid. Er is echter een tussenstemming tussen de twee uitersten, die euthymie genoemd wordt.

Euthymie verwijst naar een normale, kalme, en redelijke gemoedstoestand. Het is een toestand waarin positieve emoties en een evenwichtige en adaptieve perceptie van de omgeving overheersen. Dit begrip wordt, vooral in de psychiatrie, gebruikt om de fase van normaliteit te beschrijven die een patiënt met een bipolaire stoornis doormaakt tussen manische of depressieve episoden.

In deze perioden ervaren de patiënten een meer adaptief, kalm en voorzichtig gedrag, zonder radicale veranderingen in de stemming. Het is een punt in het midden tussen de meest euforische vreugde en droefheid. Als deze gemoedstoestand stabiel aanwezig is, wordt ervan uitgegaan dat de ziekte in remissie is.

Variaties in gemoedstoestand

Om euthymie beter te begrijpen is het nuttig te weten welke variaties in de gemoedstoestand kunnen optreden. Hoewel het op een continuüm wordt bekeken, wordt het meestal ingedeeld in vijf niveaus, die, als ze kwantitatief worden aangegeven, opgevat kunnen worden als: -2, -1, 0, 1, 2.

• Manie (2). Een gemoedstoestand die ver boven de ‘norm’ ligt. Een euforische, opgetogen stemming die vaak gepaard gaat met prikkelbaarheid of spraakzaamheid. Grootheidswaanzin, hallucinaties, of bizar, ontremd gedrag kunnen ook voorkomen.
• Hypomanie (1). Deze euforische gemoedstoestand grijpt niet zo ernstig in het dagelijks leven in als manie. De intensiteit ervan is milder. Als iemand op dit niveau is, hebben ze niet zozeer behoefte aan slaap of rust, maar lopen ze over van vreugde. Ze kunnen zelfs productiever zijn dan normaal.
• Euthymie (0). Zoals we eerder zeiden is euthymie een evenwichtige, gecentreerde, gemoedstoestand. Dit betekent niet dat er geen ups en downs zijn, maar ze blijven binnen functionele en gezonde grenzen.
• Hyperthymie of milde depressie (-1). Dit is een abnormale afname van de stemming. De persoon is verdrietig, met onduidelijk taalgebruik, en een gevoel van neerslachtigheid. Ze verliezen ook interesse en het vermogen te genieten van ervaringen waarvan ze vroeger genoten.
• Depressie (-2). Dit stemmingsniveau beschouwt men als een psychische stoornis waarbij hyperthymische symptomen met grote intensiteit verschijnen. In feite zijn de gevoelens van droefheid, hopeloosheid, of frustratie zo diep dat ze het leven van de persoon ernstig beïnvloeden, soms leidend tot suïcidale gedachten.

Bipolaire stoornis

Met euthymie als referentiepunt worden de verschillende soorten bipolaire stoornis ingedeeld naar hun stemmingsniveaus.

• Bipolaire stoornis type I zou je als een van de ernstigste kunnen beschouwen. De patiënt heeft ten minste één episode van manie en één of meer episoden van zware depressie doorgemaakt.Volgens het DSM-V handboek is alleen de aanwezigheid van de manische episode nodig voor de diagnose. Meestal komen echter beide voor.
• De stoornis type II wordt gekenmerkt door de ervaring van een episode van zware depressie met ten minste één episode van hypomanie. Omdat hypomanie soms moeilijk te diagnosticeren is, verwart men deze stoornis vaak met de depressieve stoornis. Psychotische verschijnselen kunnen tijdens de depressieve episode optreden, maar niet bij manie.

Bij cyclothymie tenslotte treden meerdere episoden van hypomanie op, afgewisseld met episoden van hyperthymie of milde depressie.

Soms worden deze ups en downs, die iets radicaler zijn dan euthymie, verward als zijnde een karaktereigenschap van de patiënt. Deze schommelingen beïnvloeden de manier waarop ze functioneren en variëren in hoe vaak ze voorkomen, van enkele keren per week tot vier keer per jaar.

De toestand van euthymie

Wanneer iemand aan een bipolaire stoornis lijdt krijgen ze meestal een behandeling met medicijnen voorgeschreven om de symptomen onder controle te krijgen.

Bovendien moeten ze naar psychologische therapie, waar ze kunnen leren hun emoties te beheersen en het verschijnen van een nieuwe episode te voorspellen. Psycho-educatie is inderdaad essentieel, zodat de patiënt en zijn familie weten wat er met hen gebeurt.

Het bereiken van een euthymische gemoedstoestand betekent niet dat herstel bereikt is, maar wel een toestand van normaliteit die gezond is voor de persoon en zijn omgeving. Om deze reden is professionele hulp essentieel. Ook al slaagt die er niet in de stoornis te doen verdwijnen, ze helpt de patiënt wel evenwichtiger te zijn en een functioneler leven te leiden.