Wat is emotionele overgevoeligheid en hoe ermee om te gaan?
Om verschillende redenen is het niet altijd gemakkelijk om een persoon te zijn met emotionele overgevoeligheid. Hoge empathie, impulsiviteit, grotere reactie op kritiek, slecht omgaan met emoties of de neiging om in het verleden te blijven hangen zijn enkele kenmerken van iemand die overgevoelig is. Veel figuren om je heen zullen jouw manier van zijn of reageren niet begrijpen.
Dit kenmerk definieert vaak een zeer onbegrepen persoonlijkheidskenmerk. Hoewel we niet met een psychische stoornis als zodanig te maken hebben, kan deze in bepaalde gevallen echter een factor zijn die verband houdt met een psychologisch trauma of een neurologische aandoening. Hieronder bieden wij je alle gegevens aan.
Overgevoeligheid als persoonlijkheidskenmerk
Iemand die emotioneel overgevoelig is, verwerkt emotionele prikkels intenser dan gemiddeld. Dit kan soms leiden tot problemen met emotionele reactiviteit en impulsiviteit. Op dezelfde manier, wanneer dit kenmerk in verband wordt gebracht met de eigen persoonlijkheid, is de oorsprong ervan voornamelijk te wijten aan biologische factoren.
Vanuit genetisch oogpunt zijn er mensen die geboren worden met een reactiever zenuwstelsel, waardoor ze vatbaarder worden voor een grotere gevoeligheid voor emotionele en sensorische stimuli.
Deze reactiviteit zou verband houden met de manier waarop de hersenen informatie verwerken en hierop reageren, waarbij gebieden zoals de amygdala betrokken zijn, die van cruciaal belang is voor de emotionele regulatie zelf.
Aan de andere kant moeten we een overgevoelig persoon niet verwarren met iemand die hooggevoelig is (HSP). Deze laatste groep vertoont geen emotionele ontregeling, noch onevenredige (reactieve) reacties op bepaalde situaties/prikkels.
In deze gevallen vertonen de neurologische structuren een natuurlijk vermogen om de werkelijkheid op een meer doordachte, subtiele en serene manier te verwerken. Laten we eens kijken hoe overgevoelige mensen zijn.
Bijbehorende functies
Hoge empathie
In dit persoonlijkheidsprofiel komt het vermogen om de emoties van anderen uit de eerste hand te voelen terugkerend voor. Deze gevoeligheid leidt er vaak toe dat ze voor de mensen om hen heen willen zorgen en deze willen ondersteunen.
Intense emotionele reacties
De psychofysische ervaringen bij deze mensen zijn doorgaans sterker. Het is alsof ze altijd emoties aan de oppervlakte hebben. Ze nemen alles intenser op, met diepe vreugde of, indien van toepassing, met groot verdriet of explosieve woede.
Grotere impulsiviteit
Er is meer neiging tot impulsief en slecht doordacht gedrag. De oorzaak ligt in de emoties die hen vaak overweldigen, tot het punt waarop ze niet meer kunnen nadenken voordat ze handelen. Dit zorgt ervoor dat ze soms leiden tot slechte beslissingen of acties waar ze later spijt van krijgen.
Grotere gevoeligheid voor kritiek
Een andere veelvoorkomende eigenschap is dat je erg gevoelig bent voor de mening van anderen. Deze mensen kunnen er niet aan ontkomen dat ze gestoord of verdrietig worden als iemand hen bekritiseert, devalueert of een negatieve opmerking maakt.
Wat deze dynamiek uiteindelijk ook in hen genereert, is onzekerheid ten opzichte van zichzelf en de verzwakking van het gevoel van eigenwaarde.
Een kwaliteit die – in bepaalde gevallen – positief kan zijn
Wanneer er een goede controle en regulering van dit kenmerk is, kan het een voordeel worden. Overgevoeligheid stelt ons in staat een dieper bewustzijn te hebben van de omgeving, de details ervan en de emoties van anderen. Ook een groter introspectief vermogen.
Onderzoek gepubliceerd in de Journal of Intelligence (Engelse link) benadrukt dus dat, met een goed beheer van deze eigenschap, een goede emotionele intelligentie (EI) zou worden ontwikkeld.
Lees ook dit artikel: 6 tips voor interactie met overgevoelige mensen
Hoe kun je met overgevoeligheid omgaan om je welzijn te bevorderen?
Als je je identificeert met dit persoonlijkheidspatroon, raden wij psycho-educatie over deze eigenschap aan. Zelfkennis, het begrijpen van je gedrag, wetende dat je hersenen gewend zijn geraakt aan het verwerken van dingen vanuit een meer emotioneel dan rationeel prisma, kunnen nuttig zijn. Wij bieden je meer strategieën.
Beheers je impulsen
Overweeg dingen voordat je handelt. Laat emoties je niet domineren, wees degene die ze reguleert, begrijpt en je er niet automatisch door laat meeslepen, zonder eerst na te denken over meer aangepaste reacties en gedragingen.
Interpreteer niet, maar wees objectiever
Vaak laat je je meeslepen door die emotionele impuls waardoor je het leven door een te emotionele bril ziet. Het bevat een objectiever filter in deze lenzen om de werkelijkheid op een rationeler manier te zien.
Oefen emotionele zelfregulatie
Als je voelt dat je emoties je overweldigen, oefen dan diep ademhalen, concentreer je op het huidige moment en maak ruimte voor alles wat je voelt door het een naam te geven. Onderdruk die sensaties niet en begrijp dat wat je ervaart tijdelijk is.
Stimuleer een emotioneel ondersteuningsnetwerk
Omring jezelf met ondersteunende mensen die jouw persoonlijkheidskenmerken begrijpen. Hierdoor voel je je gesteund en gerespecteerd.
Versterk je zelfwaardering
Het is heel gebruikelijk dat mensen met een hoge overgevoeligheid voor emoties een lager zelfbeeld hebben dan de rest, als gevolg van teleurstellingen in hun onderlinge relaties. Als dit jouw geval is, is het tijd om de visie die je van jezelf hebt op te ruimen.
Denk aan je potentieel, je overwinningen uit het verleden… Versterk je gevoel van eigenwaarde door te beginnen met het motiveren van doelen en activiteiten.
Wellicht vind je dit artikel ook interessant: Ze zeggen dat je te intens en overgevoelig bent: wat is het probleem?
Emotioneel overgevoelig zijn: een breed spectrumconcept
Hoewel dit kenmerk jouw manier van zijn en reageren kan bepalen zonder iets pathologisch te impliceren, manifesteert overgevoeligheid zich soms als een symptoom van een klinische aandoening zoals emotionele ontregeling, trauma, aandachtstekortstoornis met of zonder hyperactiviteit (ADHD), autismespectrumstoornis (ASS), enz.
ADHD en emotionele overgevoeligheid
Dit kenmerk kan voorkomen bij mensen met ADHD als gevolg van een tekort aan het uitvoerende functioneren van de hersenen. Er zijn onverwachte stemmingswisselingen en extreme gevoeligheid voor afwijzing, evenals kritiek, die jouw relaties, zelfrespect en je vermogen om met stress om te gaan beïnvloeden.
Om deze gevallen aan te pakken, worden gedragstherapieën en training van emotionele vaardigheden gecombineerd, om de zelfbeheersing te verbeteren en meer adaptieve reacties aan te moedigen. Soms worden voorgeschreven medicijnen (stimulantia) gebruikt.
Emotionele overgevoeligheid bij ASS
De relatie tussen beide aandoeningen manifesteert zich in intense en overweldigende reacties op prikkels of veranderingen in de omgeving. Moeilijkheden lijken gevoelens te identificeren, reguleren en uiten.
Op zijn beurt neemt de emotionele reactiviteit toe met sensorische overbelasting en bepaalde sociale situaties die deze mensen niet begrijpen en die leiden tot grote angst of emotionele blokkades.
In deze context worden sensorische integratie- en regulatietechnieken gebruikt om intense reacties te verminderen. Aangepaste cognitieve gedragstherapie en de ABA-methode (toegepaste gedragsanalyse) vergemakkelijken het leren van regulerende middelen en de ontwikkeling van meer aangepast gedrag.
Trauma en emotionele overgevoeligheid
Emotionele overgevoeligheid manifesteert zich bij trauma doorgaans als een intense en onevenredige reactiviteit op prikkels die doen denken aan de traumatische gebeurtenis, algemene problemen bij het reguleren van emoties en een constant gevoel van alertheid, angst en kwetsbaarheid. Deze mensen hebben meestal problemen als het gaat om het opbouwen van stabiele banden.
In deze gevallen wordt overgevoeligheid behandeld door middel van strategieën voor het reguleren van het zenuwstelsel (somatische therapie, ademhalingstechnieken of mindfulness ). En het is van cruciaal belang om de integratie van traumatische ervaringen te bevorderen door middel van therapieën zoals EMDR of het PARCUVE-model.
Misschien vind je dit artikel ook interessant: Het verschil tussen hooggevoeligheid en overgevoeligheid
Voel de wereld intenser
Emotionele overgevoeligheid heeft in alle gevallen een gemeenschappelijke as: het leven wordt op een hoger volume gevoeld. Er zijn prikkels, situaties en contexten die je kunnen overweldigen zonder goed te weten waarom.
Als dit deel uitmaakt van je manier van zijn, leer je het vroeg of laat reguleren en ontwikkel je strategieën waarmee je kunt genieten van die interne emotionele sensor.
Andere keren duikt dit kenmerk in de meer disfunctionele plaatsen die verband houden met lijden. Als deze interne ervaring je overweldigt, als je het gevoel hebt dat het je overweldigt, vraag dan om gespecialiseerde hulp. Emoties moeten je bondgenoten zijn, die afdrukken die je verbinden met het leven, de wereld en je omgeving. Dat is de echte sleutel tot welzijn.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Beheshti, A., Chavanon, M.-L., & Christiansen, H. (2020). Emotion dysregulation in adults with attention deficit hyperactivity disorder: a meta-analysis. BMC Psychiatry, 20(1), 120. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC7069054/
- Fiori, M., Vesely-Maillefer, A. K., Nicolet-Dit-Félix, M., & Gillioz, C. (2023). With great sensitivity comes great management: How emotional hypersensitivity can be the superpower of emotional intelligence. Journal of Intelligence, 11(10), 198. https://www.mdpi.com/2079-3200/11/10/198
- Shalev, I., Warrier, V., Greenberg, D. M., Smith, P., Allison, C., Baron-Cohen, S., Eran, A., & Uzefovsky, F. (2022). Reexamining empathy in autism: Empathic disequilibrium as a novel predictor of autism diagnosis and autistic traits. Autism Research: Official Journal of the International Society for Autism Research, 15(10), 1917-1928. https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/aur.2794
