Waarom zingen walvissen?
De bultrug leeft in de koude Groenlandse Zee. Deze walvissoort heeft de gewoonte zijn gezang jaarlijks te variëren. Het mislukt nooit. In feite hebben walvisachtigen altijd onze aandacht getrokken door dit bijzondere vermogen om geluiden uit te zenden, vaak begiftigd met harmonie en complexiteit. Andere keren beperken ze zich tot eenvoudige uitbarstingen van klikken of fluiten met een hoge frequentie.
Waarom doen ze dat? Waarom zenden ze deze liedjes uit? In feite zijn zeezoogdieren, zoals walvissen, dolfijnen en bruinvissen, veel afhankelijker van geluid dan wij om te overleven. In het water verliezen zicht en reuk immers een deel van hun mogelijkheden en functionaliteit.
Geluid verplaatst zich vier keer sneller in het water dan in de lucht. Het heeft meer impact. Bijgevolg zijn de meeste zoogdieren die aan dit scenario gewend zijn, afhankelijk van geluid om met elkaar te communiceren en te verkennen. Echter, Waarom zenden dieren als bultruggen de meest originele, ritmische en boeiende liederen uit? Laten we het uitzoeken.
Hoewel beide geslachten zingen, zijn het de mannetjes die complexere en langduriger tonen uitzenden.
Walvissen zingen jazz
Walvissen zijn sociale wezens die leven in groepen van meerdere individuen, pods genoemd. Ze zingen om met elkaar te communiceren, elkaar het hof te maken, en zelfs om de nabijheid van voedsel en scholen vis te ontdekken.
De communicatieprocessen tussen alle sociale groepen vervullen deze doelen. Biologen en deskundigen in de bioakoestiek (de studie van dierengeluiden) vermoeden echter dat zo’n complex register van klikken, fluiten en liederen meer doelen dient. Het lijkt inderdaad mogelijk dat deze prachtige zeezoogdieren ook voor zichzelf zingen voor hun plezier.
Natuuronderzoekers en cetologen waarschuwen voor het risico dat de toename van het zeemilieugeluid vormt voor het leven van walvissen. Schepen en voortdurend seismisch onderzoek op zee tasten hun gezondheid en overleving aan.
Bultruggen en jazz: zangers die graag improviseren
De psycholoog Eduardo Mercado van de Universiteit van Buffalo (VS) publiceerde een onthullende studie (Engelse link) over het gedrag van walvisachtigen. Hij suggereerde dat walvissen in feite jazz zingen. In feite zijn ze in staat hun liedjes te improviseren en vertonen ze buitengewone akoestische kwaliteiten.
Ze creëren niet alleen een opeenvolging van geluiden en herhalen die, zoals vogels doen. Hun creaties zijn spontaner, flexibeler en creatiever. Bovendien kopiëren sommige walvissen in dezelfde groep vaak even het lied van een ander en variëren ze onmiddellijk het akoestische patroon, waardoor ze hun eigen “persoonlijke stempel” drukken, net als jazzmusici doen.
Het zijn de mannelijke bultruggen die de meest complexe en uitgebreide liederen produceren. Ze kunnen inderdaad urenlang hun liederen uitzenden en op meer dan 30 kilometer afstand te horen zijn. Ze zingen in alle seizoenen, maar vaker in de winter, het seizoen dat samenvalt met balts en voortplanting.
De functie van hun gezang
Cetologen, en ook Dr. Mercado zelf, benadrukken dat walvissen intrinsiek gemotiveerd zijn om te zingen. In feite hebben ze er plezier in. Hun uitzending van bepaalde geluiden, zoals fluiten of klassieke hoogfrequente klikken, heeft meerdere doelen.
- Door de klikken kunnen ze onderscheid maken tussen vriendelijke wezens en roofdieren. Ze worden ook gebruikt om met elkaar te communiceren.
- Specifieke liedjes worden gebruikt om te waarschuwen voor de nabijheid van een school vissen.
- Hun geluiden hebben echolocatiefuncties. Ze lijken meer op het akoestische register van vleermuizen dan op dat van vogels.
- Ze gebruiken ook non-verbale communicatie. Met hun staart en vinnen genereren ze ‘klappen’ of slagen op het zeeoppervlak.
Verder benadrukken deskundigen dat het belangrijk is om onderscheid te maken tussen sociale communicatie en de louter persoonlijke expressiviteit van elke individuele walvis. In feite krijgt het idee dat walvissen ook zingen om zich kenbaar te maken steeds meer waarde. Men denkt dat ze hun gezang en stemregisters zelfs gebruiken als sonarsignalen.
Er zijn verschillende vocale ‘dialecten’ gevonden tussen verschillende groepen walvispoppen.
Walvissen zingen en inspireren elkaars liedjes
Het is bewezen dat bultruggen die in hetzelfde geografische gebied leven, vergelijkbare liedjes zingen, maar met bepaalde variaties. Vergeet niet dat het net jazz-zangers zijn, die akoestische stukken kunnen imiteren, maar ze op hun eigen manier improviseren. In feite is het sociale leren van zee walvisachtigen zo opvallend dat het onvermijdelijk is dat we het vergelijken met menselijk gedrag.
Walvissen leren liedjes van elkaar en imiteren die. Het is net zoiets als wanneer wij het refrein van een lied leren en het op onze eigen manier neuriën. Walvissen voeden elkaar muzikaal, inspireren elkaar, geven akoestische patronen door van de ene generatie op de andere, en vormen zelfs dialecten tussen roedels.
Tot slot, hoewel het waar is dat we het mysterie waarom walvissen zingen nog niet volledig hebben ontrafeld, is er één onbetwistbaar bewijs. Dat is het feit dat hun gezang ons zowel fascineert als verontrust. Het is alsof ze iets atavistisch bevatten, iets dat zweeft tussen het mystieke en het angstaanjagende.
Zonder twijfel herbergen deze goden van de oceaan geheimen die we misschien nooit zullen ontdekken, maar ondertussen verdienen ze zowel ons respect als onze bescherming.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Helweg, D.A., Frankel, A.S., Mobley Jr, J.R. and Herman, L.M., “Humpback whale song: our current understanding,” in Marine Mammal Sensory Systems, J. A. Thomas, R. A. Kastelein, and A. Y. Supin, Eds. New York: Plenum, 1992, pp. 459–483.
- Frazer, L.N. and Mercado. E. III. (2000). A sonar model for humpback whale song. IEEE Journal of Oceanic Engineering 25: 160–182.
- Mercado, E., Ashour, M. & McAllister, S. Cognitive control of song production by humpback whales. Animal Cognition (2022). Doi: 10.1007/s10071-022-01675-9.