Waarom staren mensen je aan?
Er zijn momenten, als je in de bus zit, in een vergadering, of gewoon op straat, dat mensen je aanstaren. Op die momenten gaat er van alles door je hoofd. Zit je rits los? Heb je je overhemd binnenstebuiten aan? Misschien vinden ze je schoenen niet mooi. Aan de andere kant vinden ze je misschien heel aantrekkelijk en staren deze mensen je daarom aan.
Tenzij je besluit een gesprek te beginnen en het ze te vragen, is het onwaarschijnlijk dat je erachter komt waarom ze naar je staren. De psychologie kan je echter helpen de redenen voor dit soort soms ongemakkelijke en soms vleiende voorvallen te begrijpen.
Waarom staren mensen je aan?
Als je ziet dat mensen naar je staren, is het eerste wat je je afvraagt waarom. In feite is dit een universele gewoonte waaraan we allemaal deelnemen. Daarom wilden enkele deskundigen in de sociale psychologie ontdekken welke motieven daarachter kunnen zitten.
Een onderzoeksgroep van de Universiteit van Londen (VK) voerde namelijk een onderzoek (Engelse link) uit met als doel de bewegingen van de ogen van de mensen die naar anderen kijken te volgen.
De belangrijkste conclusie van dit onderzoek was dat mensen aandachtig staren naar non-verbale taal. Als iemand naar je staart, is dat dus omdat hij meer informatie over je moet verkrijgen. In feite geeft je non-verbale taal, vooral die van je gezicht en je ogen, veel informatie over je mentale toestand.
Je ogen bevatten ook veel relevante sociale informatie, waaruit anderen kunnen afleiden wat je denkt. Ook als je iets doet zoals een dop op een fles doen of iets zoeken in je tas, probeert degene die naar je staart te begrijpen wat je doet en te analyseren hoe je dat doet. Ze merken waarschijnlijk ook je handgebaren op als je spreekt.
Als mensen zijn we allemaal van nature nogal roddelachtig. Bovendien is onze belangrijkste bron van leren de observatie van anderen. Een andere motivatie die we hebben om naar anderen te staren houdt dus verband met onze belangstelling voor leren. We kunnen bijvoorbeeld kijken naar iemand die een lekke band repareert op een fiets.
Hoe voel je je als je bekeken wordt?
Er gebeurt vaak iets merkwaardigs als iemand naar je staart. Zonder op te kijken heb je plotseling het gevoel dat je bekeken wordt. Je draait je hoofd dus om en ontdekt, zeker weten, dat er iemand naar je kijkt. Maar hoe is dit mogelijk? Heb je een zesde zintuig dat je waarschuwt voor iemands staren? In de psychologie staat deze gebeurtenis bekend als blikwaarneming.
Het lijkt erop dat er twee aspecten van onze evolutie zijn die ons hebben geholpen om snel op te merken dat iemand naar ons kijkt. Enerzijds de fysionomie van het menselijk oog. Anderzijds de aanpassings- en overlevingswaarde van het opvangen van op ons gerichte blikken om aan een mogelijke bedreiging te ontsnappen.
In tegenstelling tot de ogen van veel dieren heeft het menselijk oog een extreem grote sclera (het oogwit). Daardoor kunnen we aan de hand van de stand van de pupillen beter onderscheiden waar iemand naar kijkt. Zo kunnen we zelfs over grote afstanden betrouwbaar waarnemen dat iemand naar ons kijkt. In feite kunnen we dat, dankzij ons perifere zicht, bijna zonder er bewust op te letten.
Verder is oogcontact altijd van vitaal belang voor ons geweest. Het geeft ons informatie over intenties, smaken en emoties. Omdat het dus het krachtigste non-verbale sociale signaal is dat we hebben, zijn onze hersenen voorbereid en voorbestemd om blikken van andere mensen op te merken.
Een natuurlijk proces
Als je het gevoel krijgt dat iemand je aanstaart en merkt dat dit inderdaad het geval is, bedenk dan dat het een natuurlijk menselijk proces is. We zijn allemaal nieuwsgierig en willen observeren en informatie inwinnen over alles wat ons omringt. Zoals we al eerder zeiden, is die persoon die naar je kijkt misschien iets aan het leren wat hem of haar echt interesseert.
Maar als je echt je nieuwsgierigheid wilt bevredigen naar waarom ze je bestuderen, zul je het hem of haar moeten vragen.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Scott, H., Batten, J. P., & Kuhn, G. (2019). Why are you looking at me? It’s because I’m talking, but mostly because I’m staring or not doing much. Attention, Perception, & Psychophysics, 81(1), 109-118.
- Lubienetzki, U., & Schüler-Lubienetzki, H. (2022). Verbal and Non-verbal Communication. In How We Talk to Each Other-The Messages We Send With Our Words and Body Language (pp. 5-35). Springer, Berlin, Heidelberg.