Waarom lokken politiek, voetbal en godsdienst zulke verhitte debatten uit?

Er zijn bepaalde kwesties die zich ervoor lenen dat mensen partij kiezen en zich op emotionele basis heel sterk vastleggen. Dit betekent dat het voor hen later uiterst moeilijk is om van gedachten te veranderen. Waarom gebeurt dit echter?

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Sergio De Dios González.

Laatste update: 15 oktober, 2022

Verhitte debatten breken vaak uit rond drie specifieke onderwerpen: politiek, religie en voetbal. In sommige gevallen bereikt de controverse het punt waarop het nodig is een regel in te stellen die degenen straft die erover durven te spreken. In het ergste geval kunnen tegenstellingen zo hevig worden dat ze uiteindelijk vriendschappen en zelfs familiebanden vernietigen.

Het is zelfs niet ongewoon dat sommige organisaties het spreken over politiek, voetbal of godsdienst verbieden om verhitte debatten te vermijden en het samenleven te bewaren. Dit is echter eigenlijk een vergissing, omdat het censureren van deze onderwerpen het onderliggende probleem niet oplost. Dat is namelijk de behoefte om de eigen visie op de wereld aan andere mensen op te leggen.

Het komt ook vaak voor dat deze verhitte debatten en respectloze uitbarstingen plaatsvinden op sociale media. Het lijkt er inderdaad op dat er op dit platform een groot onvermogen is om verschillen op een volwassen manier te accepteren en te overwinnen.

Toch helpt het verbieden van bepaalde onderwerpen niet om het vermogen om te debatteren te ontwikkelen. Sterker nog, het slaat dat proces dood..

Waarom zulke verhitte debatten?

Waarom zijn sommige onderwerpen zo controversieel? Dat komt in principe doordat het zaken zijn waarbij een geschil over hegemonie speelt. Dit is duidelijker in de politiek, maar in de context van religie en voetbal gebeurt ook iets dergelijks.

In deze kwesties wordt een argument niet gebruikt om tot de waarheid te komen. Er worden redenen gezocht om te laten zien wie beter is en wie dus een stevigere macht heeft. Verder zijn het niet echt verhitte debatten maar directe confrontaties. Er moet altijd een winnaar en een verliezer zijn.

Deze verhitte debatten worden, zoals op sociale media gebeurt, het perfecte excuus om narcisme en een dosis symbolisch, en soms daadwerkelijk, geweld los te laten. Het idee is om te zien wie over wie zegeviert, niet om te concluderen welke van de standpunten redelijker is of zelfs om te begrijpen waar het om gaat.

Het gaat niet om jou, het gaat om mij

Het komt echt vaak voor dat in deze verhitte debatten over politiek, voetbal of religie de commentaren doordrenkt zijn met een reeks drogredenen. In feite lijkt het centrale doel van deze discussies te zijn om aan te tonen hoe slecht, onwaardig en onverdienstelijk men is. Dit in tegenstelling tot hoe goed, waardig en verdienstelijk de ander is en het argument dat zij vertegenwoordigen.

Het argument van de ander wordt aangehoord met één enkel doel: hen aan te vallen. Er is noch de bedoeling, noch de moeite om hun standpunt te beoordelen in termen van logica of rede. De nadruk wordt alleen gelegd op wat het standpunt zelf ondersteunt of wil ondersteunen. Het zijn geen intellectuele, academische of zelfs ideologische debatten. Het zijn geschillen.

In deze verhitte uitwisselingen overheerst de emotie. Dit soort discussies ontstaat bij degenen die zich onzeker of ondermijnd voelen en die dat gevoel van minderwaardigheid verwerken door zich te identificeren met een politieke partij, een voetbalteam of een religieuze instelling. Om die reden nemen ze andere standpunten aan als een bedreiging.

Hoe het probleem te overwinnen

Om deze verhitte debatten om te zetten in beschaafde debatten, moet er een verlangen zijn om dat te willen. Maar velen willen dat niet omdat hun politieke, sportieve of religieuze identificatie zo sterk is dat ze de taak om hun groep te verdedigen op zich nemen als een kruistocht.

Met andere woorden, ze voelen het als hun plicht om zichzelf op te dringen en daarmee de dominantie die hun groep uitoefent te versterken.

Om verhitte debatten te vermijden, moeten we leren debatteren (Spaanse link). Dit wordt beïnvloed door kennis en praktijk. Er zijn elementaire en universele regels om dit soort discussies vooruit te helpen. Denk aan zaken zoals elkaars beurt in het gesprek respecteren, naar elkaar luisteren, en niet beledigd raken.

Als je dit soort vaardigheden niet geoefend hebt op school of universiteit, moet je ze waarschijnlijk bijschaven. Een goede manier om dit te doen is door jezelf te trainen.

Je kunt dit doen door in eerste instantie te discussiëren over onderwerpen die niet zo gepolariseerd zijn. Als het je lukt om te leren debatteren, word je niet alleen een intelligentere en constructievere gesprekspartner. Je gaat ook vooruit in het proces om jezelf te verrijken.