Waarom je niet altijd kunt vergeven en vergeten

"Vergeven en vergeten" is niet altijd een goed advies. Het geheugen werkt immers niet naar believen en vergeven is een oefening die tijd vergt. Bovendien, soms, zelfs als je weet dat het de gezondste optie is, kun je het gewoon niet doen.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Soms gebeurt het: je kunt vergeven noch vergeten. Ook al weet je dat de ideale, de gezondste en zelfs de meest noodzakelijke actie zou zijn om te vergeven en de bladzijde om te slaan, je bent niet in staat om het te doen. Dat komt omdat er geen magische truc is om het te bereiken en het is niet altijd zo eenvoudig. Sterker nog, soms wil je het niet eens doen.

We hebben allemaal slechte ervaringen gehad. Je draagt je littekens van teleurstelling en splinters van traumatische ervaringen met je mee. Bovendien heb je waarschijnlijk al vele malen vergeven. Sommige ervaringen laten echter een blijvende indruk in je hart achter en je blijft achter met de overblijfselen van stille pijn.

Sommige wrokgevoelens duren tientallen jaren en elementen uit je verleden blijven vaak bij je, in je heden. Toch is zo’n bestaan noch comfortabel, noch gezond. Sterker nog, alles wat blijft bestaan, weerstand biedt en je vermogen om het leven en mensen weer te vertrouwen vertroebelt, neemt je gevoelens van welzijn en geluk weg.

Is er misschien een sleutel om dit soort situaties te boven te komen? Laten we eens kijken.

Waarom kun je niet vergeven of vergeten?

“Vergeven en vergeten” is een veel gegeven advies. Het is als een cultureel adagium waarmee je bent opgegroeid en dat je hebt geïntegreerd in je mentale register. In sommige Oosterse landen wordt vergeven zelfs gezien als een manier om de sociale harmonie te bewaren.

In het Westen gebruiken we vergeving echter als een mechanisme om een last te verlichten, psychologisch evenwicht te herstellen en afsluiting te brengen. Inderdaad, mensen weten dat vergeven aan te bevelen is en een goede oefening is voor een positieve geestelijke gezondheid. Het probleem ontstaat echter wanneer we kunnen vergeven noch vergeten.

De wetenschap bestudeert dit fenomeen al geruime tijd en de psychologie is vooral geïnteresseerd in het ontdekken van de individuele verschillen tussen ons. Dat komt omdat sommigen van ons in staat zijn om echt ernstige daden te vergeven (laster, ontrouw, diefstal…) terwijl anderen een vriend niet eens vergeven omdat hij hun verjaardag is vergeten.

Wat is de reden achter deze verschillen?

Vergeven is geen keuze, het is een proces

Wanneer je niet kunt vergeven of vergeten, ligt de oorzaak in de emotionele schade die je hebt geleden. Hoe groter het gewicht daarvan, hoe meer tijd je nodig hebt om te verwerken wat er is gebeurd en dit leed laagje voor laagje te helen. Bovendien zijn we allemaal verschillend. Vandaar dat niet iedereen het even snel doet.

In het algemeen maakt het vergeven van degenen die je pijn hebben gedaan deel uit van de epiloog van je delicate genezingsreis. Het is het laatste punt waarmee je hoopt, eindelijk in staat te zijn je volledig los te maken van het vorige stadium. Sommigen lukt dat eerder, omdat ze de ervaring sneller hebben verwerkt en aanvaard.

Anderen daarentegen lukt dat nooit. Hetzij omdat ze het niet willen, hetzij omdat ze vastzitten. Ze zitten gevangen in hun gevoelens van woede en wrok. Het niet kunnen loslaten van negatief geladen emoties werkt terug in hun geheugen en zorgt ervoor dat ze blijven lijden.

De Universiteit van München (Duitsland) deed onderzoek (Engelse link) dat beweert dat alleen wanneer we in staat zijn om emotionele vergeving te schenken, we een groter mentaal welzijn verkrijgen. Wie echter uit verplichting vergeeft (holle vergeving), boekt geen vooruitgang omdat hij nog steeds wrok voelt.

Wat er gebeurd is, was traumatisch en je wilt niet vergeven

Het is duidelijk dat vergeving echt een persoonlijke keuze is. Het is ook waar dat er traumatische ervaringen zijn waarbij de pijn zo immens is dat de optie van vergeving gewoon niet bestaat. Nogmaals, het moet worden opgemerkt dat elke ervaring uniek is en dat elke bijzonderheid moet worden begrepen.

Robert Enright is de leider van het International Forgiveness Institute en een pionier in de studie van vergeving. Hij beweert dat we vaak het verkeerde idee hebben over wat vergeving is. Hij suggereert dat we het volgende in gedachten moeten houden:

• Vergeven betekent niet dat je het gedane onrecht goedpraat. Wanneer je vergeving aanbiedt, rechtvaardig je niets, en verwacht je ook geen verzoening.
• De daad van vergeven is bedoeld om een fase te beëindigen en wrok, boosheid en emotioneel ongemak te verminderen die je kunnen leiden naar mentale staten van hoge chronische slijtage.

De gevolgen van noch vergeven noch vergeten

We hebben allemaal onze eigen verhalen, onze “hadden we maars.” Hoe meer wrok je echter koestert, hoe slechter de kwaliteit van je leven zal zijn. Sterker nog, als je een belediging uit het verleden niet kunt vergeven of vergeten, kan het hier en nu onhoudbaar worden.

Je kunt bijvoorbeeld het vertrouwen in mensen verliezen, het slachtoffer worden van angst en posttraumatische stress, en het soort herinneringen ervaren die je slapeloze nachten bezorgen.

Als je het moeilijk vindt om de controle over je leven te nemen, vraag dan om deskundige hulp. Of je er al dan niet voor kiest om vergeving te schenken aan degenen die je gekwetst hebben, is een optie die je later kunt overwegen. Wat je nu moet doen, is aandacht besteden aan je wonden en psychologisch ongemak.

Tot slot heeft de Universiteit van San Andrés (Argentinië) onderzoek gedaan (Engelse link) dat beweert dat de daad van vergeven het emotionele lijden vermindert omdat de herinneringen niet meer zo aanwezig zijn. Bijgevolg blijft er ruimte over voor nieuwe kansen en geluk. Waarom zou je het niet eens proberen?