Waarom crises het beste in ons naar boven brengt
Het woord crisis is afgeleid van het Griekse werkwoord ‘krino’, wat ‘Ik oordeel en kies’ betekent. Dit concept suggereert een keuze of moment waarin we verschillende perspectieven kunnen zien en kansen moeten aangaan (Onnis, 1900). We kunnen crises daarom beschouwen als een proces van natuurlijke homeostase tussen een persoon en zijn omgeving.
We bereiken een balans onder andere door “de gewichten op onze schalen te veranderen” of door onze kaders opnieuw te creëren. Dit kan ons daarom de mogelijkheid bieden om veranderingen aan te brengen die nieuwe vormen van aanpassing bieden.
Wat de functionaliteit van een persoon of een gezin differentieert, is niet de afwezigheid van crises maar hoe deze zijn aangepakt. We kunnen ook kijken naar hoe deze crises hebben bijgedragen aan zaken zoals groei en ontwikkeling van het individu en het gezin.
Er zijn ook gebeurtenissen die, vanwege hun aard of wanneer ze zich voordoen, gewoon te veel voor ons kunnen zijn en ons schade kunnen berokkenen.
De soorten menselijke crises
Gedurende het hele leven zal elke persoon geconfronteerd worden met een reeks kritieke momenten die we op verschillende manieren kunnen classificeren. Over het algemeen kunnen we deze kritieke momenten in twee typen indelen:
- Normatief (verwacht): deze zijn specifiek voor de normale levenscyclus en worden verwacht (onder andere een huwelijk, op zoek naar een baan of huis, pensioen etc.)
- Niet-normatief (onverwacht): deze verwijzen naar bijkomstige, onvoorspelbare, toevallige en onverwachte crises en worden veroorzaakt door een of meerdere gebeurtenissen. Omdat deze gebeurtenissen plotseling optreden, vereisen ze een onmiddellijke reactie.
De crises van een persoon of een gezin zijn dus al dan niet voorspelbaar, maar ze hebben allemaal één ding gemeen. Het probleem dat hen heeft veroorzaakt, is namelijk heel moeilijk op te lossen. Wat de geestelijke gezondheid betreft, zijn de resultaten van een bepaalde crisis hetzelfde maar de persoonlijke ervaring varieert.
Wat bepaalt een crisis?
Wij zijn geen geïsoleerde mensen die persoonlijke crises hebben in onze eigen waterdichte luchtbel. We kunnen de factoren die het verloop van deze crises bepalen, groeperen in drie soorten:
- De ernst van de gebeurtenissen die de crisis hebben veroorzaakt.
- Gezinsmiddelen: flexibele rollen, sociaal-economische en functionele kenmerken, zorg, emotionele steun …
- Sociale ondersteuning: familie, vrienden, de gemeenschap of andere mensen die kunnen helpen eventuele schadelijke effecten tot een minimum te beperken.
Er zijn verschillende theorieën die proberen deze crises te verklaren door verschillende focuspunten te gebruiken. Ze zijn: de Theorie van Vitale gebeurtenissen, de Cognitieve Theorie, de Theorie van Copingechanismen en de Theorie van reactivering van gebeurtenissen in het verleden.
Novack (1978, geciteerd door Slaikeu, 1996) suggereert dat de waarschijnlijkheid dat een gebeurtenis een crisis veroorzaakt, afhankelijk is van een aantal factoren. Deze omvatten het moment waarop het optreedt, de intensiteit ervan, de duur ervan en de mate waarin het de ontwikkeling van een persoon hindert.
Mensen: een veerkrachtige soort
Het menselijk ras lijkt sinds het begin der tijden voortdurend te hebben geprobeerd te herstellen van onophoudelijke oorlogen, massale crises, rampen en geweld. Crises laten hun sporen na en gaan over van generatie op generatie. Ze laten ook een blijvende invloed op onze geest en emoties na.
Waarom zijn sommige mensen die een crisis ervaren niet ernstig uit het veld geslagen en anderen wel? De reden is gerelateerd aan een van de grootste problemen in de geestelijke gezondheid: hun chroniciteit. Met andere woorden, de herhaling van kritieke gebeurtenissen in iemands leven, evenals weinig middelen hebben om ermee om te gaan.
Elke crisis is een boodschap voor ons leven
Iedereen die een crisis ervaart, krijgt een boodschap voor zijn leven. Het bericht kan wel of niet bewust worden verwerkt maar het wordt een deel van het “scenario” van iemands leven. Caplan schreef over zijn interesse in wat er in de eerste drie dagen van de crisis met de persoon gebeurde.
Hij onderzocht hoe dit samenging met de beschrijving van de crisis en hoe dit de persoon zijn of haar cognitief functioneren beïnvloedde. Dyregrov schreef ook over dit onderwerp. Hij realiseerde zich dat de combinatie van deze elementen de variatie in de aanpassingsmechanismen van verschillende mensen kan verklaren.
Hoe we de indrukken van deze kritieke momenten tot ons nemen, wordt uiteindelijk geprojecteerd in het toekomstige ‘scenario’ van ons leven. Het is onmogelijk om te ontsnappen aan wat we voelen en wat deze gebeurtenissen voor ons betekenen. Later kunnen we die vertoningen echter aanpassen met nieuwe, positievere berichten.
De verschillende manieren waarop de basisbehoeften van een persoon worden bijgewerkt na deze crises maken het dus moeilijk om een gegeneraliseerd negatief script op te bouwen. Het is ook belangrijk om de conclusie te overwegen die iemand over een bepaalde crisis heeft getrokken.
Als iemand een crisis heeft, moeten we ze niet als slachtoffers zien. De ‘slachtoffers’ van deze crises moesten omgaan met die gebeurtenissen en met hun leven doorgaan. We hebben het niet over slachtoffers. We hebben het echter over grote overlevenden.
Bibliografische referenties
Van der Kolk, B. A. (2015). The body keeps track: brain, mind, and body in the overcoming of trauma. Eleftheria
Góngora, J. N. Reflections on the crisis in Haiti: from the individual to the community.
Góngora, J.N. Crisis, concepts, and procedures