Mensen die gewond zijn geraakt, weten hoe te overleven

Kijk uit voor mensen die gewond zijn geraakt, zij weten heel goed hoe ze moeten overleven. Hun huid is gelooid door vele conflicten en hun hart wordt beschermd achter een roestig maar bestendig schild. Ze laten niet langer leugens of egoïsme toe, ze weten hoe ze zich moeten verdedigen tegen de woorden die pijn doen en ze zijn zelfredzaam, zelfs in de meest gecompliceerde situaties.

Dergelijke bekende cruciale kruispunten kunnen ontstaan door verschillende factoren. We kunnen spreken over traumatische gebeurtenissen, als er hedendaags één dimensie is die zich verspreidt als een meedogenloos virus, is het wel emotionele pijn. Het leven doet pijn, en op vele manieren. In feite is het niet altijd nodig om een nauwgezette en verwoestende aanval te krijgen om een diepe wond te ervaren, een wond die niemand ziet. 

Er is een zeer illustratief boek over dit thema getiteld Microaggressions in everyday life, waarin met precisie wordt gesproken over die kleine agressies die we dagelijks kunnen ervaren door taal en behandeling, zonder dat het direct ons lichaam aangaat, en die een cruciale afbreuk en een emotionele triestheid met zich meebrengen.

Het leven doet pijn en vergroot zijn grip op verschillende manieren en via meerdere mechanismen. Zelfs zodanig dat veel mensen met open wonden op straat lopen, zonder het vermogen deze te herkennen, maar die lijden aan deze gevolgen door weerloosheid, slechte stemming, bitterheid en extreme vermoeidheid.

Echter, diegenen die deze wonden hebben kunnen identificeren, die ze hebben kunnen genezen en ervan hebben kunnen leren, zijn nu gemaakt van ander materiaal. In de kern van hun hart beschikken ze over een bijna magische component: veerkracht.

Veerkracht maakt ons speciaal: het maakt ons helden

Traumatische gebeurtenissen, of ze nu het gevolg zijn van een ongeluk, verlies, misbruik of verwoesting als gevolg van een liefdevolle relatie, hebben de mogelijkheid ons te veranderen. Deze verandering kan zich op twee manieren uiten: door enerzijds onszelf te verbieden om te mogen genieten van het leven of anderzijds door onszelf sterker uit te vinden na alles wat er gebeurd is. Door dit laatste laten we ons toe nieuwe en prachtige mogelijkheden te krijgen.

Het is een vreemde paradox. Emotionele pijn is als het van dag tot dag kijken naar een Gorgon, het mythologische wezen met slangen in plaats van haar dat ons in steen kan veranderen. Als we echter door een schild worden voorzien, zullen we het monster zien door zijn reflectie om zo het wezen te kunnen verslaan en vernietigen.

Helden en hersenchemie

Psychologen en neurobiologen weten dat niet iedereen deze stap kan zetten. Niet iedereen kan het overlevingsmechanisme activeren dat in onze hersenen is geïnstalleerd als veerkracht. Hans Selye, een Canadese biochemicus uit het begin van de twintigste eeuw, toonde aan dat veerkracht voornamelijk een aanpassing is aan een stressvolle situatie. Ons sympathisch zenuwstelsel moet zichzelf ‘kalibreren’ om zo de kalmte en de balans terug te winnen. Hiervoor geeft het bepaalde hormonen de opdracht om de homeostase te herstellen.

Als angst overwint, worden we geblokkeerd. We veranderen dan in steen. Factoren zoals ons genetisch erfdeel zorgen er vaak voor dat we wel of niet veerkrachtig zijn. Een traumatische kindertijd heeft ook een zekere impact op onze hersenchemie.

Giftige stress verstoort de normale ontwikkeling van de hersenen van een kind, waardoor de emotionele kwetsbaarheid op volwassen leeftijd toeneemt. Het goede nieuws is echter dat, hoewel veerkracht een neurologische basis heeft die ons bepaalt, de mechanismen van veerkracht kunnen worden getraind.

Helden worden niet als authentieke helden geboren, zij ontstaan in tijden van tegenspoed.

Die wonden hebben je geleerd te overleven

Het woord ‘trauma’ betekent letterlijk ‘pijn’. Het is een schade die niet zichtbaar is, maar waarvan de impact alle aspecten van ons bestaan bereikt. Richard Tedeschi, een psycholoog aan de Universiteit van Noord-Carolina en een gerenommeerd specialist op dit gebied, legt uit dat wanneer een persoon vanbinnen wordt gekwetst, hij als eerste zijn vertrouwen in de wereld verliest.

Zijn hele geloof stort in en zijn vertrouwen in de toekomst verdwijnt volledig. Er is geen heden, laat staan een morgen. Het werk van ‘wederopbouw’ is grondig en complex, het bestaat niet uit wachten zoals wanneer een gebroken bot weer samengroeit. In werkelijkheid is het alsof je een gebroken ziel hebt en je stukje voor stukje moet oppikken om de ziel weer in elkaar te zetten.

Dr. Richard Tedeschi legt op zijn beurt de nadruk op een zeer concrete fout die door de maatschappij in het algemeen wordt gemaakt. Als een persoon in zijn jeugd werd misbruikt, als een man te maken krijgt met het verlies van zijn partner door een auto-ongeluk, of wanneer een mishandelde vrouw eindelijk de misbruiker verlaat, is het voor ons gebruikelijk om medelijden met hen te hebben.

Bovendien zijn er mensen die, zonder het hardop te zeggen, denken; ‘dit kan nooit worden overwonnen, ze moeten vanbinnen gebroken zijn, hun leven eindigt hier’.

Dit denken is een fout. We mogen mensen die gewond zijn geraakt nooit onderschatten. Neurale plasticiteit is oneindig, de hersenen worden opnieuw geprogrammeerd en de veerkracht zorgt ervoor dat wij ons opnieuw uitvinden, dat wij sterk zijn en nieuwe schilden vinden om Gorgon onder ogen te zien. Wij bouwen onze eigen weg om nieuw geluk te vinden.