Voorbeelden zorgen voor verandering, meningen niet
Het principe van onderwijs is om het goede voorbeeld te geven. Eigenlijk zijn we allemaal voor iemand een referentiemodel, een bron van invloed. In die betekenis zijn meningen die niet door voorbeelden gevolgd worden, niet erg doeltreffend. Zelfs slechte voorbeelden zijn nuttiger dan goede meningen. Want ze zijn een referentie die ons leert wat we beter niet kunnen doen. Voorbeelden zorgen voor verandering, iets wat meningen niet doen.
Vanaf onze kinderjaren tot we oud zijn, leren we uit voorbeelden en uit rechtstreekse ervaringen. Deze vorm van leren gebeurt door het gedrag van een ander te observeren. Het heeft een reeks factoren nodig zodat het op de juiste manier gebeurt. Een specifieke factor is dat de persoon die een voorbeeld stelt interessant moet zijn voor de persoon die observeert. Bovendien is het voor indirect leren te verkiezen dat het gedrag actief is en herhaald wordt nadat men het voorbeeld gezien heeft.
Onderwijzen aan de hand van voorbeelden werpt vruchten af. Het gebeurt vaak ook sneller en op een doeltreffendere manier dan andere vormen van onderwijzen. Uiteraard zijn er bepaalde gedragingen, vooral gedragingen met risico’s, die je niet alleen door middel van voorbeelden kan leren.
Niets is treuriger dan een goede raad die vergezeld wordt door een slecht voorbeeld.
Voorbeelden, de enige vorm van onderwijs
Hoeveel mensen kunnen aangetrokken worden door een goed voorbeeld? Hoeveel mensen kan je raken met je mening? Behalve wat betreft mondigheid en een goede verdediging van onze meningen zijn voorbeelden veel leerzamer omdat ze de meningen van de leerling versterken. Ze kunnen op die manier meer direct de meest waarschijnlijke gevolgen van een bepaald gedrag waarderen.
Onderwijs is niet alleen het resultaat van voordrachten en lezingen. De les moet ook een praktisch onderdeel bevatten. Want dit is het uiteindelijke doel van leren. Als we onze kinderen, neefjes en nichtjes of studenten willen onderwijzen, dan moeten we onthouden dat onze daden een sterkere stempel op hen zullen achterlaten dan onze woorden. Want voorbeelden zorgen voor verandering.
Het is ongepast om een reeks opdrachten te geven en dan zelf niet dezelfde gedragingen vertonen die je van anderen vraagt. Dit kan zowel op sociaal, persoonlijk of familiaal vlak zijn. Dit type persoon is geen doeltreffend rolmodel. Dat is een gevolg van de tegenstrijdigheid die tussen hun woorden en hun daden bestaat. Ze sturen immers tegenstrijdige boodschappen naar de persoon die hen observeert.
“Er is iets menselijks, iets sterkers dan het bijgelovige schimmenspel van het goddelijke: het voorbeeld van hogere deugden.”
-Jose Ingenieros-
Woorden schudden je wakker, maar een voorbeeld blijft aan je trekken
Het voorbeeld is de enige les die iedereen kan lezen. Woorden zijn integendeel beladen met gevoelswaarden en verborgen betekenissen. We kunnen niet ontkennen dat woorden soms helend zijn. Ze kunnen ook een verandering in onze kijk op dingen teweeg brengen. Maar typisch voor woorden is dat ze geen langdurig effect hebben op vlak van het veranderen van een situatie.
Als we onze houding, onze routines of onze gewoonten willen veranderen, dan zal het niet genoeg zijn om steeds opnieuw te zeggen dat we het zullen doen. Het zijn de feiten die een verschil zullen maken. Het is waar dat woorden ons op de hoogte brengen en ons laten nadenken over welke voorbeelden gepast zijn. Maar alleen wanneer we het gedrag uitgevoerd hebben, kunnen we van leren spreken of overwegen dat de verandering echt plaatsgevonden heeft.
Voorbeelden zorgen voor verandering
Woorden hebben overtuigingskracht wanneer mensen ze gehoord hebben. Maar voorbeelden die gezien en beleefd worden, hebben de kracht van de waarheid. Woorden zijn zelfs krachtiger wanneer ze gestaafd worden door een persoonlijk voorbeeld. Maar woorden zonder daden zijn net een stuk metaal. Het weergalmt maar het draagt geen enkele geldigheid in zich.
Mensen die alleen woorden gebruiken, kunnen anderen overtuigen. Maar dit zal slechts een beperkte tijd duren. Tenzij ze hun woorden natuurlijk staven met voorbeelden en de ervaring van de gevolgen. Woorden halen echt hun kracht uit het voorbeeld van de spreker. Als er geen sprake is van een voorbeeld, dan blijft alles wat hij zegt, iets abstracts. Zijn voorbeelden zorgen voor verandering, iets wat zijn woorden alleen niet teweeg kunnen brengen.
“Ik heb mensen niet met woorden overtuigd, want woorden overtuigen niet. Ik heb mensen overtuigd met feiten en voorbeelden.”
–Juan Domingo Peron-