Voed je kinderen op met een gebrek aan grenzen, en je krijgt 'stank voor dank'
‘Stank voor dank’, dat is het populaire spreekwoord dat ons vertelt dat goede bedoelingen soms met ondankbaarheid betaald kunnen worden. Dit zelfde spreekwoord kan worden toegepast op kinderen die worden opgevoed met een gebrek aan grenzen en hierdoor onacceptabel gedrag gaan vertonen.
Er zijn veel vragen en twijfels die opduiken als het gaat om de opvoeding, net zoveel als de uiteenlopende gevoelens die tijdens het proces optreden, vooral bij het stellen van grenzen. Het is gebruikelijk dat veel ouders twijfels hebben en zich wellicht ‘slechte ouders’ voelen bij het nemen van beslissingen die het vaststellen van normen en richtlijnen van de opvoeding met zich meebrengen.
Ten overstaan van de miljoenen vragen die rijzen bij de opvoeding, vinden we een soortgelijke overmaat aan artikelen, boeken en informatie over het opvoeden van kinderen. Ga naar een boekhandel of vul woorden zoals opvoeding, ouderschap of onderwijzen in de zoekmachine in, gevolgd door het woord kinderen, en je krijgt duizenden resultaten met een hele hoop tips die niet altijd coherent en geschikt blijken te zijn.
Wat is wel en wat is geen grens
Veel mensen associëren het woord grens met iets negatiefs en denken dat het stellen van grenzen inhoudt dat er geen rekening wordt gehouden met de mening van het kind. Het concept heeft echter niets te maken met schreeuwen, boos worden of negeren, maar heeft meer van doen met structuur aanbrengen, bijsturen en onderwijzen. Het stellen van grenzen betekent niet dat je je stem moet verheffen of boos moet worden, en evenmin dat je de ander niet hoeft te respecteren.
Opvoeden betekent ‘nee’ zeggen tegen verzoeken die niet kunnen of moeten worden ingewilligd en leert het kind dat je soms geduld moet hebben om te krijgen wat je wilt. Het houdt ook in dat er consequenties worden verbonden aan gedragswijzen die moeten worden gecorrigeerd en dat je consequent bent met de beslissingen die worden genomen.
Daarvoor is het niet nodig dat ouders hun stem verheffen, boos worden of hun kinderen voortdurend bedreigen. De boodschap kan rustig, duidelijk en zonder al te veel herhaling worden overgebracht. Het is niet aan te raden om alomvattende of nooit te verrichten dreigementen te uiten.
‘Papa, koop je een Assepoester taart voor me?’
Stel je voor dat je in een supermarkt bent en je dochter wil dat je voor haar een Assepoester taart koopt. Het is niet het moment of de gelegenheid om een taart te kopen, dus je antwoord is nee. Ondanks je antwoord, dringt je dochter aan en begint ze te huilen en met haar voeten te trappen. Op dat moment begin je je te schamen, omdat de mensen om je heen naar je kijken. Je wordt steeds bozer en opdat haar driftbui ophoudt en de vertoning niet doorgaat, koop je de taart voor je dochter. Ze is blij met haar taart en houdt haar mond, jij hoeft je niet meer te schamen en je kan door met je boodschappen.
In dit voorbeeld, als de ouders toegeven, zijn ze opgelucht omdat hun dochter gestopt is met huilen, ze schamen zich niet meer en ze hoeven niet langer boos te zijn. Het meisje heeft echter geleerd dat ze met haar driftbuien kan krijgen wat ze wil.
Hoewel de driftbui kan worden bedwongen op het moment dat de situatie zich voordoet, kunnen de woedeaanvallen toenemen als dit vaak op deze wijze gebeurt en voor het kind een normale manier manier worden om te krijgen wat het wil.
Patterson en zijn valstrik van de negatieve bekrachtiging
Pattersons theorie van dwang en zijn valstrik van de negatieve bekrachtiging verklaren heel goed het besproken voorbeeld en waarom het voor ouders gemakkelijker en eenvoudiger is om op korte termijn toe te geven aan ongepaste verzoeken van hun kinderen. Desondanks zal de prijs op de lange termijn veel hoger zijn, omdat ongepast gedrag zich in een exponentieel tempo zal vermenigvuldigen.
Wanneer de ouders bij ongepast gedrag, zoals een driftbui, slagen of dreigementen, toegeven, voelen beide partijen zich ‘goed’. Aan de ene kant zorgen de ouders ervoor dat het kind ophoudt met lastig doen en aan de andere kant krijgt het kind wat het wil.
Op korte termijn lijkt het erop dat beide partijen uiteindelijk winnen, maar op de lange termijn zijn de gevolgen wellicht niet zo prettig. Het kind leert de volwassene met zijn gedrag te manipuleren en zal dit vaker gaan doen. Aan de andere kant zullen de ouders uiteindelijk niet in staat zijn om het gedrag van het kind te beheersen, tenzij ze het geven waar het om vraagt.
De gevolgen van een gebrek aan grenzen
Mensen aan wie nooit grenzen zijn opgelegd, hebben meestal een lage tolerantie voor frustratie, ze hebben moeite met het beheersen van hun gevoelens en ze reageren niet goed op het naleven van regels en verplichtingen. Ze hebben de neiging om te manipuleren en de ander zich slecht te laten voelen om hun doel te kunnen bereiken.
Brutaliteit, het eisen van privileges, een gebrek aan uithoudingsvermogen en inspanning, weinig samenwerking, gedragsproblemen, agressie of zelfs het vernielen van voorwerpen, zijn enkele van de problemen die voort kunnen komen uit het gebrek aan grenzen.
Bij gedragsproblemen, zoals de oppositionele-opstandige stoornis of een andere gedragsstoornis, gekenmerkt door voortdurende provocatie en het overtreden van de regels, is het gebruikelijk dat er sprake is van een opvoeding zonder grenzen, waarbij het kind commandeert, afdwingt en beslist.
Als jij je kind niet opvoedt, wie doet het dan?
Psychologe Teresa Rosillo zei onlangs in een interview: “we vergeten de kinderen te vertellen dat het de ouders zijn die de leiding hebben”. Er zijn veel huishoudens waar de minderjarige het laatste woord heeft en waar de volwassenen hun plannen en routines aanpassen aan de eisen en grillen van hun kind.
Het zijn de ouders, en niet andere instanties of personen, die de plicht hebben om hun kinderen op te voeden. Dat betekent naar kinderen luisteren, hen leren wat goed en fout is, het dikwijls zeggen van ‘nu niet’, ‘hier hebben we het al over gehad’ of ‘je zult moeten wachten’, ze teleurstellen en ze leren dat gevoel te overwinnen. Opvoeden is geen eenvoudige taak, maar als de ouders het niet doen, wie doet het dan?
