Vertigo: een manier om te ontsnappen

Vertigo, of draaiduizeligheid, is een symptoom dat steeds meer mensen beginnen te vertonen. Het wordt omschreven als het gevoel het evenwicht verloren te zijn of het gevoel dat alles om je heen draait. Volgens een studie die gepubliceerd werd in het blad Geest en brein (Mente y cerebro) (1), wordt bij een derde van de mensen vertigo niet veroorzaakt door lichamelijke redenen, maar juist psychologische redenen. Ook M. Dietrich voerde een neuropsychologische studie (2) uit waaruit bleek dat tussen de dertig en veertig procent van alle gevallen van vertigo een mentale oorsprong heeft.

Mensen die last hebben van niet-lichamelijke vertigo, omschrijven hun toestand op verschillende manieren. Ze zeggen dat ze een hele verzameling aan sensaties ervaren, waaronder duizeligheid, angst, onzekerheid, gevoelloosheid, licht gevoel in het hoofd, gevoelens van onwerkelijkheid, zwakte, vermoeidheid, verhoogde hartslag, drang om te plassen, en het gevoel alsof ze op een boot zitten of op watjes zouden lopen.

Het gevoel is niet constant, maar komt eerder in vlagen, meestal geïsoleerd of benadrukt door specifieke omstandigheden. Dit kunnen omstandigheden zijn als een zeer grote menigte, een glimmende vloer of een vloer waarin veel te veel geometrische figuren te zien zijn, een snelweg, een schuine ondergrond, en nog veel meer. Door de onvoorspelbaarheid van vertigo, is deze aandoening vaak erg beperkend en zijn een hoop mensen geneigd om zich op te sluiten in hun huis en hier ook niet meer uit te komen.

Niet-lichamelijke vertigo

Deskundigen zijn het erover eens dat wanneer vertigo niet het gevolg is van een biologische aandoening, het wordt opgewekt door een angstige gemoedstoestand. Waar deskundigen het echter nog niet over eens zijn, is hoe we deze angst moeten interpreteren, en daarmee dus ook hoe we het het beste kunnen behandelen. Hoewel hier geen exacte gegevens over bestaan, is bekend dat vertigo zich vaak voordoet na een periode van stress die wordt opgewekt door een verlies, een scheiding, de ziekte van een dierbare, of veel druk op het werk.

Soms doet vertigo zich voor tijdens paniekaanvallen. In andere gevallen is het een onafhankelijk symptoom dat paniek kan veroorzaken of de bron kan worden van nieuwe symptomen, zoals regelmatige hoofdpijn en misselijkheid. Wat al deze gevallen met elkaar gemeen hebben, is het gegeven dat er door middel van onderzoek geen oor- of hersenaandoeningen onthuld worden, die deze symptomen zouden kunnen verklaren.

Vertigo kan mild of heftig zijn. De aanvallen doen zich niet voor aan de hand van een bepaald patroon, waardoor de mensen die er last van hebben er nog meer onder lijden, aangezien ze hierdoor niet weten wanneer er zich een aanval voor kan doen. Over het algemeen heeft vertigo in verschillende mate invloed op de levens van de mensen die er last van hebben, omdat ze voortdurend rondlopen met de angst om flauw te vallen, de controle te verliezen of te vallen.

Een interpretatie van vertigo

Hoewel vertigo binnen de psychiatrie en psychologie uitsluitend geassocieerd wordt met depressie en stress, wordt het binnen de psychoanalyse gezien als een symbolische representatie van iemands mentale gemoedstoestand. Alfred Adler (3) heeft vertigo tot in detail bestudeerd en kwam tot de conclusie dat het een uiting is van een verborgen verlangen om een bepaalde situatie te vermijden. Mensen blijven maar op de rotonde rijden, zonder een afslag te nemen, waardoor ze er draaierig van worden in hun hoofd.

Adler geeft aan dat dit probleem zich voordoet als reactie op een eis van buitenaf, een eis die iemand denkt niet aan te kunnen. Dit zou een eis op het werk kunnen zijn, binnen de familie, van seksuele aard, emotionele aard of iets anders soortgelijks. Het punt is dat de persoon zelf zich hier niet van bewust is, waardoor hij last krijgt van niet-lichamelijke vertigo.

In werkelijkheid is de persoon bang om te ‘vallen’ of om te moeten laten zien dat hij de externe eis niet aankan. Dit zou niet goed zijn voor zijn reputatie, waardoor hij er het gevoel bij krijgt dat hij valt. Deze reactie komt voort uit de onbewuste angst voor minderwaardigheid.

Vanbinnen heeft hij het gevoel alsof hij niet capabel is, terwijl dit niet per se waar hoeft te zijn. Misschien is hij wel zeer capabel, maar zijn zijn twijfels groter en sterker. Het meest ingewikkelde aan deze situatie is dat de persoon zelf zich niet bewust is van zijn eigen onzekerheid, waardoor het zich allemaal uit in de vorm van vertigo.

Mensen die last hebben van niet-lichamelijke vertigo zijn vaak vooral bang dat ze in een openbare ruimte de controle zullen verliezen, of zelfs al wanneer ze simpelweg niet helemaal alleen zijn. Ze zijn bang om zich in een zeer kwetsbare situatie te bevinden. Volgens Adler kunnen ze dit alleen oplossen door datgene waar ze van wegrennen te accepteren. Het is voor deze mensen echter zeer moeilijk om dit in hun eentje voor elkaar te krijgen. Daarom is het voor hen ook aangeraden om professionele hulp te zoeken of om deel te nemen aan groepstherapie, zoals lachtherapie.

(1) Tschan & J. Wiltink. “Vértigos.” Revista Mente y Cerebro, 55, 2012, Barcelona (76-79)

(2) Dieterich M, Eckhardt-Henn A. Neurological and somatoform vertigo syndromes. 2004; 75(3):281-302

(3) Alfred Adler. (2011). The Collected Clinical Works of Alfred Adler, Volume 1: The Neurotic Character. Alfred Adler Institute of Northwestern Washington.