Vertel me nog eens hoe ik geboren ben
Mam, vertel me nog eens hoe ik ben geboren. Pap, vertel me eens hoe je je voelde. Vertel me of je bang was tijdens die uren van mijn geboorte.
Hoe zag je vreugde eruit? Was ik zoals je had gedroomd dat ik eruit zou zien toen je me voor de eerste keer zag? Vertel me nog eens hoe alles ging toen ik werd geboren, zelfs al ken ik het verhaal als geen ander.
Want ze zeggen dat herinneringen ophalen je weer tot leven brengt en dat herinneringen koesteren gedeeld geluk betekent.
Elk kind is op een gegeven moment nieuwsgierig naar het moment waarop hij ter wereld kwam. Soms vertellen de ouders of grootouders het verhaal en laten ze het medische (wellicht traumatische) gedeelte van een bevalling achterwege.
Ze focussen op hoe het voelde, schrijven een proloog over het leven en vullen het met magische verhalen en symbolische details. Het geeft het kind een betekenisvolle origine, een referentiepunt.
“De voornaamste taak van de mens is om zichzelf te baren”
– Erich Fromm –
Deze verhalen die geweven liggen in onze familie definiëren ons ook als mens. Weten ‘wat er gebeurde toen we werden geboren’ en onze ouders visualiseren die ons voor de eerste keer zien, helpt ons om onszelf te positioneren en de eerste markering op onze tijdlijn te plaatsen. Want niemand van ons is in staat om zich dat moment, onze eigen geboorte, te herinneren.
Plato zei dat de simpele handeling van geboren worden impliceert dat we beginnen met ‘vergeten’. Zoals de Atheense wijsgeer ons uitlegde verliezen we, wanneer de ziel gevangen wordt in het lichaam, een enorm universum aan wijsheid dat oorspronkelijk aan ons toebehoorde.
We moeten daarom opnieuw beginnen met leren om ons te ‘herinneren’ wat we eens wisten, wat ooit onze wijsheid was.
Zijn theorie over herinneren heeft enkele interessante nuances. Het roept ook vragen op over wat voor soort instinctieve, primitieve kennis een baby kan hebben in de vredige, vloeibare omgeving van de baarmoeder.
We kunnen al gezichten herkennen voordat we geboren worden
Voordat we op de wereld komen weet een baby al dat het een mens is. In zijn nog onrijpe brein huist het universum van instincten, hard kloppend en pompend in de hersencellen en genen waarin alles verscholen ligt over wie we zijn, alles wat we nodig hebben ligt hierin geschreven.
Deze baby, die nog helemaal niets heeft gezien van de buitenwereld, is zelfs in staat om gezichten te identificeren en erop te reageren.
Begin juni van dit jaar publiceerde de Universiteit van Lancaster in het Verenigd Koninkrijk, een interessant artikel in het tijdschrift ‘Current Biology’ over dit onderwerp. Hierin wordt uitgelegd hoe foetussen van 34 weken exclusief reageren op schaduwen in de vorm van een menselijk gezicht.
Onderzoekers schenen licht door de baarmoederwand van de moeder om te observeren hoe baby’s hun hoofden bewogen alleen wanneer er vormen die leken op een gezicht langskwamen. De rest van de stimuli, andere vormen, interesseerden hen niet.
Deze experimenten onthullen twee eenvoudige en toch ongelooflijke dingen. Ten eerste betekent het dat foetussen tussen de 33 en 34 weken al in staat zijn om zintuiglijke informatie te verwerken en om onderscheid te maken tussen verschillende soorten informatie.
Ten tweede, en zelfs nog meer fascinerend, is dat we zijn ‘geprogrammeerd’ om ons met onze eigen soort te verbinden. Het vereist dus geen postnatale ervaring om bijvoorbeeld te weten hoe papa of mama eruit zal zien.
De baby zal natuurlijk niet hun gezichtskenmerken herkennen, maar het zal wel ‘herkennen’, of zoals Plato zou zeggen ‘herinneren’ welk aspect, vorm en proportie hun eigen soort heeft.
Wat ik me herinner van toen ik werd geboren..
Wat we ons herinneren van het moment waarop we op deze wereld kwamen is niets. Het is verloren in de zee van tijd. Het is een tunnel die verdwijnt in de weinige vouwen van een brein dat nog geen volwassen prefrontale cortex heeft gevormd.
De herinnering is vaag, of helemaal niet-bestaand, omdat het brein van een pasgeborene een nauwelijks functionerende hippocampus heeft. De hippocampus is de structuur die bepaalt welke zintuiglijke informatie doorgestuurd zal worden naar het ‘langetermijngeheugen’.
Het is nog niet actief en dat zal het ook niet zijn tot het kind drie wordt, wanneer het kind begint met het verzamelen van significante herinneringen.
“Er zijn twee geweldige dagen in het leven van een mens – de dag waarop we worden geboren en de dag waarop we erachter komen waarom”
– William Barclay –
Psychologen hebben echter ontdekt dat baby’s tussen de drie en zes maanden oud voor een behoorlijke periode een bepaald soort herinnering kunnen vasthouden. Dit zijn echter impliciete of onbewuste herinneringen, opgeslagen in de kleine hersenen.
Deze herinneringen zijn de reden waarom baby’s warmte en veiligheid met de stem van hun moeder associëren. Het zijn imprints geassocieerd met instinct, dat sluimerende gefluister van ons brein dat ons aanzet tot, ons stimuleert om ons met ons eigen soort te verbinden. Het is vitaal.
Om af te ronden: niemand van ons zal zich zijn eigen geboorte kunnen herinneren. We weten niet wat we voelden of dachten toen we voor de eerste keer contact maakten met die externe wereld vol met vormen, kleuren en gekke geluiden.
Het kwam wellicht bedreigend op ons over. Misschien raakten we in paniek. Maar misschien verdween die angst spontaan toen we geplaatst werden in de armen van onze moeder.
Doordat we dit gedeelte van ons geheugen missen, waarderen we het verhaal dat onze familie ons vertelt des te meer. Dat unieke, speciale verhaal van hoe we ter wereld kwamen.