Vijf tips om je te helpen onthouden wat je gelezen hebt

Als je een lezer bent, weet je dat het geheugen kwetsbaar is. Je kunt een boek lezen en na een paar maanden de inhoud helemaal vergeten zijn. In dit artikel delen we enkele strategieën om je te helpen onthouden wat je leest.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 27 december, 2022

Moet je onthouden wat je gelezen hebt of je retentievermogen verbeteren voor een komend examen? Wil je je hersenen trainen om meer van wat je gelezen hebt in je geheugen te kunnen opslaan? Het is een goede competentie om je te verbeteren. Zeker nu de digitale wereld, die zoveel sneller, vloeiender en door beelden gedomineerd is, veel van onze bekwaamheden vermindert.

Als voorbeeld waarschuwt de neurowetenschapper Maryanne Wolf, auteur van boeken als Reader, Come Home: The Reading Brain in a Digital World (2020), dat elektronische apparaten ons concentratievermogen verminderen. Dit kan vooral ernstig zijn voor kinderen die hun lees- en schrijfvaardigheid nog aan het ontwikkelen zijn.

Maar ook degenen onder ons die al tientallen jaren lezen kunnen er last van hebben. In feite zegt Dr. Wolf dat ze in haar klinische praktijk ziet hoe veel mensen steeds minder informatie onthouden als ze  iets gelezen hebben.

Het lijkt erop dat we zo gewend zijn geraakt aan onmiddellijke informatie, informatie die van de ene seconde op de andere verandert, dat onze hersenen ernstige problemen hebben om wat ze lezen in ons geheugen op te slaan.

In feite is het in een digitale wereld die gedomineerd wordt door beeldschermen en informatie die met de snelheid van het licht stroomt, van essentieel belang dat we onze elementaire leesgewoonten terugkrijgen. Ons geheugen en psychisch welzijn zullen er zeker van profiteren.

Sleutels tot het onthouden van wat je gelezen hebt

Ongeveer 5.000 jaar geleden maakte het menselijk brein een doorbraak. We werden in staat symbolen te interpreteren, er betekenissen aan te geven, en klanken te articuleren. Met andere woorden, lezen was geboren.

De Soemeriërs lieten bewijzen van spijkerschrift achter op hun tabletten. De Egyptenaren lieten ons Het Boek van de Doden en Het Verhaal van Sinué na, als voorbeelden van de vroegste voorbeelden van deze kunst.

Tegenwoordig lezen we boeken op elektronische apparaten, omdat het niet meer nodig is ze op papier te hebben. Ondanks deze veranderingen blijven onze hersenen, als ze lezen, meer doen dan symbolen ontcijferen. We leren inderdaad, leven ons in andere mensen in, en voelen ons vrijer, wijzer en zelfs gelukkiger.

Niets is zo verrijkend als het ontwaken voor andere perspectieven, het bijwerken van de informatie waarover we beschikken, en het verwerven van een kritischer besef van de werkelijkheid. Hoewel, natuurlijk, al deze processen alleen mogelijk zijn als we onthouden wat we lezen. Als we de informatie die we lezen niet consolideren, leren we niets en stellen we geen van onze vooropgezette ideeën ter discussie.

Als je wilt onthouden wat je leest, heb je de juiste voorwaarden nodig, Laten we eens kijken wat die zijn.

1. Beter op papier dan digitaal

Je bent er misschien aan gewend geraakt om te lezen op de tablet of op apparaten die voor dit doel gemaakt zijn. Maar als je het geheugen van wat je leest echt wilt optimaliseren, kun je beter kiezen voor de klassieker: papier.

Dit blijkt uit een studie (Engelse link) van professor Ziming Liu, van de San Jose State University in Californië. Hij beweert dat met het fysieke formaat de hersenen informatie beter verwerken. Bovendien is het handiger als je wilt onderstrepen en aantekeningen in de marges wilt maken.

2. De omgeving is belangrijk: zorg dat je van afleiding afkomt

Je kunt lezen in de metro, op het strand, en zelfs als je op een medische afspraak staat te wachten. Als je echter geen geoefende lezer bent die zich overal kan concentreren, moet je je aandacht en geheugenprocessen optimaliseren. Daarom moet je de omgeving waar je gaat lezen zorgvuldig uitkiezen.

Het moet een ruimte zijn met goede verlichting, waar je comfortabel kunt zitten, en waar zo weinig mogelijk afleiding is. Het is ook beter dat je alleen bent, in een ordelijke en niet te afleidende omgeving. Houd je mobiele telefoon goed uit de buurt of zet de meldingen uit.

3. Haast je niet, lees ontspannen

Je bent er waarschijnlijk aan gewend geraakt om snel en oppervlakkig te lezen. Je doet het omdat, zoals we al eerder zeiden, de digitale wereld en de sociale media je onwennig hebben gemaakt om goed te lezen.

Als je een stukje nieuws ontvangt, krijg je bijna altijd alleen de kop. Je berichten zijn nooit buitensporig lang. Wat belangrijker is, je leest ze snel zodat je op dezelfde manier kunt reageren.

Onmiddellijkheid beheerst je leven en heeft je hersenen informatie met de snelheid van het licht doen verwerken. Vandaar dat je fouten maakt en je geheugen faalt. Daarom moet je oefenen in langzaam, diep en ongehaast lezen. Als je dit moeilijk vindt, volgt hier wat advies:

• Oefen, voor je begint te lezen, vijf minuten lang diep ademhalen. Je hoeft alleen maar diep in te ademen door je middenrif, het vast te houden, en dan uit te ademen. Herhaal dit verschillende keren.
• Maak dan je geest leeg. Visualiseer een kamer waarin je alle meubels weghaalt tot hij leeg is. Leeg van zorgen en opdringerige gedachten.
• Als je lichaam en geest ontspannen zijn, zoek je een comfortabele houding en begin je te lezen.

4. Het belang van annotaties om te onthouden wat je leest

Misschien onderstreep je, schrijf je in de kantlijn, of teken je zelfs. Wat je ook leest, je wilt misschien aantekeningen maken. Dit betekent echter niet letterlijk overschrijven wat al in het boek staat.

Wat je moet doen, als je een idee, een alinea, of een hoofdstuk begrepen hebt, is proberen met de hand een samenvatting te schrijven van wat je gelezen hebt, op je eigen manier. Je moet het in je eigen woorden doen. Dit is een goede manier om te onthouden wat je gelezen hebt. Je kunt het in verband brengen met wat je al weet, met wat je denkt, en met je ervaring of eerdere leerstof.

5. Reflecteer op wat je gelezen hebt en bespreek het met iemand anders

Als wat je gelezen hebt je niet uitgenodigd heeft tot het ontwikkelen van een mening, een emotie, of een reflectie, dan is het een nutteloze oefening geweest. Diep geheugen wordt alleen geactiveerd door een lezing betekenis te geven. Om iets te onthouden moet je reflecteren, wat je gelezen hebt in perspectief bekijken, het waarderen en er zelfs commentaar op geven.

Al deze processen vergen tijd. Tijd is echter wat vandaag ontbreekt. Desalniettemin moet je er rekening mee houden dat een versneld brein ophoudt, vroeg of laat, effectief te zijn. Lezen vereist geduld, plezier, concentratie, contact met het papier, en ook sociale verbondenheid.

Weinig dingen zijn zo verrijkend als met iemand anders praten over een artikel of een boek dat je mooi vond. Bovendien, als je een examen voor de boeg hebt, kan samen met anderen studeren nuttig zijn. Commentaar geven, meningen geven, jezelf vragen stellen en reflecteren voeden allemaal je geest. Probeer ze in praktijk te brengen.