Thalassofobie: angst voor de oceaan

4 minuten

Kun je je voorstellen dat je echte paniek ervaart wanneer je je voeten in de zee dompelt of wanneer je naar een afbeelding van de oceaan kijkt? Ontdek thalassofobie en zijn oorsprong.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Elena Sanz.

Laatste update: 27 december, 2022

Voor velen van ons is het beeld van een strand met een kalme zee zowel aantrekkelijk als ontspannend. In feite zijn er maar weinig activiteiten leuker dan een duik in de oceaan op een hete zomerdag. Voor degenen die aan thalassofobie lijden, zou dit echter een nachtmerrie blijken te zijn.

Interessant is dat thalassofobie een vrij veelvoorkomende aandoening is. Dit betekent dat er veel mensen zijn die tot op zekere hoogte angst en angst ervaren in de aanwezigheid van de zee. We vragen ons af, waar komt deze fobie vandaan en wat kan er aan gedaan worden?

Thalassofobie

Thalassofobie is een specifieke fobie die wordt gekenmerkt door een irrationele, buitensporige en aanhoudende angst voor grote watermassa’s, vooral de zee. Degenen die er last van hebben, ervaren echte paniek bij aanwezigheid van dit soort prikkels of de mogelijkheid dat ze in de buurt zijn. Angst ontstaat zelfs bij het kijken naar verwante beelden of het denken en verbeelden ervan.

Belangrijkste symptomen

De symptomen manifesteren zich in drie hoofddimensies:

Fysiologisch. Symptomen zoals zweten, hartkloppingen of kortademigheid verschijnen. Gevoelens van duizeligheid, derealisatie, depersonalisatie en somatische pijn kunnen ook optreden.
Cognitief. Er zijn twee belangrijke aspecten van dit soort angst. Er zijn mensen die bang zijn vast te zitten in het water, te zinken of de kust niet te kunnen bereiken. Aan de andere kant is het ook mogelijk dat de angst verband houdt met onzekerheid over wat er onder de oppervlakte ligt. Veel mensen hebben bijvoorbeeld het gevoel dat een zeedier van de bodem zou kunnen komen en hen zou aanvallen.
Gedragsmatig. De persoon met thalassofobie zal op alle mogelijke manieren proberen om elk type contact met deze grote wateroppervlakken te vermijden. Dit kan het vermijden van afbeeldingen, films en alle gedachten met betrekking tot de zee omvatten. Als het voor hen niet mogelijk is om weg te blijven, voelt elk contact hen zeer ongemakkelijk en proberen ze zo snel mogelijk uit de situatie te ontsnappen.

Een irrationele terreur

Zoals bij alle specifieke fobieën, is de angst ook bij thalassofobie irrationeel en volgt geen enkele logica. Het is duidelijk dat als we midden op de oceaan van een schip zouden vallen, we allemaal in paniek zouden raken. Degenen die aan thalassofobie lijden, voelen echter een soortgelijk gevoel door hun voeten in de zee te dompelen.

Deze mensen zijn zich er terdege van bewust dat ze in de situatie waarin ze zich bevinden niet kunnen verdrinken of worden aangevallen door een zeedier. Toch kunnen ze hun angst niet bedwingen. De veroorzaakte angst is buitensporig en onevenredig en verstoort hun dagelijks leven enorm.

De oorsprong van thalassofobie

Waar komt deze fobie vandaan? In feite zijn de oorzaken niet altijd bekend en in de meeste gevallen is de oorsprong multifactorieel (Engelse link). Het is echter gebruikelijk dat thalassofobie ontstaat om de volgende redenen:

Traumatische gebeurtenissen zijn ervaren door de patiënt die verbonden is met water. Misschien zijn ze bijvoorbeeld bijna verdronken, of zaten ze vast in een grote watermassa zonder ontsnapping. Wellicht hebben ze zelfs in dergelijke omstandigheden een dierbare verloren. Deze gebeurtenissen kunnen iedereen op elk moment van het leven treffen, maar komen vaker voor tijdens de kindertijd.
Plaatsvervangende conditionering. (observerend leren). Getuige zijn van hoe een andere persoon echt onaangename gebeurtenissen in het water ervaart, kan deze fobie veroorzaken. Het kan zelfs gebeuren als de afbeelding uit fictieve films of series komt.
Onwetendheid over de mariene wereld kan ook de angst vergroten. Dat komt omdat het niet echt duidelijk is wat de gevaren zijn die op een specifieke plaats kunnen verschijnen.

Interventie

Om thalassofobie aan te pakken, is het noodzakelijk om technieken te combineren die op verschillende niveaus werken. Dit zijn de fysiologische, de cognitieve en de gedragsmatige. Het is gebruikelijk om de patiënt te instrueren in ontspanningstechnieken om zijn angst onder controle te houden.

Aan de andere kant gaat het om het aanpassen van hun disfunctionele en catastrofale overtuigingen en ze te vervangen door andere die meer zijn aangepast aan de realiteit.

Allereerst moet progressieve exposure-therapie (Engelse link) voor de gevreesde stimulus worden uitgevoerd. Deze benadering kan worden gedaan via de verbeelding, of via virtuele of werkelijke realiteit, waarbij de laatste de meest effectieve behandeling is.

Hiermee verwerft of ontdekt de patiënt de nodige hulpmiddelen om zijn angst onder ogen te zien. Bovendien leren ze dat het een totaal ongegronde angst is.