Te weinig slaap creëert valse herinneringen

Te weinig slapen kan ervoor zorgen dat je geest valse herinneringen opwekt. In dit verband spreken we over het zogenaamde "matrix-effect."

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Valeria Sabater.

Laatste update: 08 oktober, 2022

“Dus dat is niet gebeurd? Vertel je me dat wat ik net zei nooit echt gebeurd is?…” Betrap je jezelf erop dat je dit soort dingen zegt? Denk je dat bepaalde dingen gebeurd zijn terwijl dat niet zo is? Zo ja, dan moet je iets weten. Dat te weinig slaap valse herinneringen creëert.

We twijfelen allemaal wel eens aan onze eigen herinneringen. Soms kun je bijvoorbeeld ruzie krijgen met iemand over bepaalde dingen waarvan je overtuigd bent dat ze echt gebeurd zijn. Soms vraag je je zelfs af of je door vrienden en familie wordt “belazerd.” In werkelijkheid zijn er weinig dingen ongemakkelijker dan te horen krijgen ” Waar heb je het over? Dat is helemaal niet gebeurd!”

Je vraagt je misschien af of je je geheugen aan het verliezen bent. Als je echter dit soort ervaringen hebt gehad, kun je het beste eens nadenken over je levensstijl. Stress kan bijvoorbeeld je geheugen op dezelfde manier aantasten als een gebrek aan slaap. In feite moet je je volledig bewust zijn van hoe slaap een van je beste vrienden is voor een goede gezondheid van je hersenen.

Laten we er wat meer over leren.

Pas op… te weinig slaap creëert valse herinneringen

Als je je een situatie herinnert van een recente of verre gebeurtenis uit het verleden, roep je die niet op alsof je naar een foto uit een fotoalbum kijkt. Dat komt omdat je geheugen niet 100 procent perfect is. In de meeste gevallen ben je geneigd alleen kleine details te interpreteren. Toch doen dit soort interpretaties niets af aan de betekenis en het belang van die herinnering.

Stel bijvoorbeeld dat je auto kapot is gegaan en dat je hem naar dezelfde werkplaats wilt brengen die je broer gebruikt. Je weet min of meer in welke straat die is, omdat je er ooit met hem bent geweest, maar je herinnert je niet de naam van de straat of het nummer. Dit geheugen is echter nog steeds functioneel: het stelt je in staat te handelen bij een specifieke behoefte.

Als je aan slapeloosheid lijdt , zul je altijd moeite hebben om specifieke gegevens of informatie op te halen. In dit specifieke scenario denk je bijvoorbeeld dat de workshop je werd aanbevolen door een collega en niet door je broer. Je neemt daarom je toevlucht tot valse herinneringen.

Waarom gebeurt dit? Wat veroorzaakt deze mentaal drainerende gebeurtenissen?

De hersenen en nachtrust

In 2016 voerde de Duke University een interessante studie(Engelse link) uit over slaap en vals geheugen. De studie benadrukte dat adolescenten in veel landen minder slapen dan de voor hun leeftijd aanbevolen 8-10 uur. Dit heeft invloed op hun academische prestaties.

Deze invloed is echter groter naarmate je ouder wordt. Je hersenen vereisen namelijk dat je gemiddeld 7 of 8 uur slaapt om gegevens op te slaan, te beheren en te herstellen. Als je de REM-fase van de slaap niet bereikt, worden veel van deze functies niet effectief uitgevoerd.

Met andere woorden, een goede nachtrust geeft je de perfecte neurobiologische omstandigheden voor de juiste consolidatie van zowel korte- als langetermijngeheugens. Te weinig slaap belemmert het ophalen ervan.

Het gevolg van deze storing is duidelijk. Geconfronteerd met de noodzaak om je ervaringen uit het verleden op te roepen, hebben je hersenen geen andere keuze dan ze te verzinnen. Dat komt omdat je impuls altijd zal zijn om “de gaten op te vullen.”

In feite heeft de Universiteit van Lubeck (Duitsland) een onderzoek (Engelse link) uitgevoerd waarin werd gesteld dat mensen vaak vol vertrouwen beweren dat gebeurtenissen hebben plaatsgevonden terwijl dat in werkelijkheid nooit het geval is geweest.

Dutjes en het “matrix-effect”

Omdat we weten dat te weinig slaap valse herinneringen creëert, is de kans groot dat je tegen jezelf zegt: “Omdat ik ‘s nachts niet slaap, zal ik proberen midden in de middag dutjes te doen.” Dit is echter geen goed idee – zeker niet wat je geheugen betreft. Onderzoekers en deskundigen op het gebied van slaaphygiëne hebben namelijk interessante informatie over dit onderwerp.

Zij stellen dat het waar is dat kort slapen na de maaltijd ontspant en de alertheid bevordert. Er ontstaat echter een probleem als je ‘s nachts weinig slaapt en ‘s middags te lange dutjes doet. Dan treedt het zogenaamde “matrix-effect” op.

Je dutje genereert slaappatronen die niet bijzonder geschikt zijn voor het vastleggen van nieuwe herinneringen. Dat komt omdat je hersenen tijdens deze toestanden in uitbarstingen werken, en in plaats van gegevens op te slaan in het langetermijngeheugen, transformeren ze die. In feite creëert het valse herinneringen door geleefde ervaringen te vervormen.

Het belang van ‘s nachts slapen

Slaaptekort is lang gebruikt als martelwerktuig. Het effect ervan op de hersenen is inderdaad immens. Er treden niet alleen geheugenstoornissen op, maar ook hallucinaties. Daarom is het essentieel om zorg te dragen voor je slaaproutine. Onthoud altijd het volgende:

• De hersenen hebben het nodig dat je ‘s nachts tussen de 7 en 8 uur min of meer langdurig slaapt. Overdag slapen heeft geen enkele waarde. Veelvuldig ontwaken is evenmin gezond.

Als je merkt dat je al enkele weken last hebt van slapeloosheid, aarzel dan niet om deskundige hulp te vragen. Want je lichamelijke en psychische gezondheid hangt af van een goede nachtrust.