Symptomen, oorzaken en behandeling van encoprese
Encoprese is, naast enurese, één van de twee uitscheidingsstoornissen. Deze twee aandoeningen betreffen het onvermogen om de feces en de urine op te houden. Ze treden op een leeftijd op waarop het kind eigenlijk in staat moet zijn om dat te doen.
Encoprese is specifiek het onvermogen van het kind om zijn darmbewegingen te beheersen. Enurese betreft het niet kunnen vasthouden van de urine. In beide gevallen kan dat onvermogen heel problematisch zijn wanneer het zich op een ongepaste plek voordoet.
De leeftijd waarop kinderen in het algemeen al geleerd moeten hebben om het ontlasten onder controle te houden is rond 4 jaar. Vanaf die leeftijd hebben ze niet langer een luier nodig om te vermijden dat ze hun kleding bevuilen.
Vóór je echter bij een kind de diagnose encoprese stelt, moet je echter andere medische problemen of stoffen (zoals een laxeermiddel) uitsluiten die het kunnen veroorzaken.
Er zijn daadwerkelijk enkele medische aandoeningen die kunnen leiden tot een onvermogen om de ontlasting te beheersen. Eén voorbeeld is de ziekte van Hirschsprung (een tekort aan zenuwcellen in de darmen). Andere voorbeelden zijn een aganglionaire megacolon of iets simpeler als lactose-intolerantie.
Encoprese met of zonder constipatie
Volgens de classificaties van de aandoening zijn er meerdere soorten encoprese. Meestal hebben ze te maken met het idee van overloop. Er bestaat een vorm van deze aandoening waarbij er sprake is van constipatie of van overloopincontinentie. Een andere vorm houdt geen incontinentie in.
Wanneer het over deze uitscheidingsstoornis gaat, dan is het enorm belangrijk dat je jouw kind medisch laat onderzoeken. Zorg ook voor een onderzoek van hun medische geschiedenis. Je kan deze twee vormen namelijk niet op dezelfde manier behandelen.
Vasthoudende encoprese (met constipatie)
Deze aandoening houdt meestal een heel ongeordend ontlastingsschema in. Dat betekent dat het kind zichzelf vaak zal bevuilen. Een andere mogelijkheid is dat een kind dagelijks naar het toilet gaat maar zich echter niet ontlast.
Een medisch onderzoek is hier belangrijk omdat je arts door middel van röntgenstralen in staat zal zijn vast te stellen of dit een probleem is. Veel studies stellen dat vasthoudende encoprese veroorzaakt wordt door fysiologische veranderingen. Ongeveer 80% van de gevallen zijn vasthoudend.
Niet-vasthoudende encoprese (zonder constipatie)
De oorzaken van encoprese zonder overloopincontinentie hebben vaak te maken met een slechte zindelijkheidstraining. Andere oorzaken kunnen stress in de omgeving of in de familie van het gezin zijn, of tegenstrijdig gedrag. Wanneer het over deze versie van de aandoening gaat, dan moet je echter ook andere dingen uitsluiten zoals mentale of antisociale stoornissen.
Volgens de DSM-5 kan je het beste het kind psychiatrisch laten evalueren. Dit zal je ook de kans bieden om andere mogelijkheden te onderzoeken zoals een oppositioneel-opstandige gedragsstoornis en andere gedragsstoornissen, stemmingstoornissen of psychotische stoornissen. Als je kind bijvoorbeeld een depressie doormaakt, dan kan encoprese gewoon een symptoom zijn.
Primaire en secundaire encoprese
Bij de diagnose van deze stoornis moet je ook met nog iets anders rekening houden. Treedt het gebrek aan controle over de darmbewegingen onafgebroken op of niet?
Sommige kinderen hebben in feite op geen enkel ogenblik de controle over hun darmen. Andere kinderen slagen er echter wel gedurende een periode in, misschien een jaar. Daarna krijgen ze opnieuw problemen.
Dit is ook belangrijk omdat de oorzaken van primaire en secundaire encoprese verschillend zijn. Als jouw kind nooit geleerd heeft om zijn darmbewegingen te beheersen, dan kan dit het gevolg zijn van een soort vroege fixatie en dus bijgevolg een fysiologisch probleem.
Er zijn vele mogelijke oorzaken van de secundaire versie (in dit geval worden ze eerst beter en daarna opnieuw slechter). Voorbeelden zijn omgevingsfactoren, stress op school of thuis, angstgevoelens, enzovoort. Een ander interessant weetje is dan encoprese, in tegenstelling tot enurese, vaker overdag voorkomt dan ‘s nachts.
Epidemiologie: wie wordt het meest geraakt?
De term epidemiologie betekent eigenlijk wanneer groepen een bepaalde stoornis meest ervaren. Wat betreft encoprese bij kinderen is die echter nogal gevarieerd. Op de leeftijd van 4 jaar komt het vaker voor bij jongens dan bij meisjes. Tussen de leeftijden van 7 en 8 jaar treedt het slechts 1,5% meer op bij jongens dan bij meisjes.
De impact op kinderen en volwassenen
Omtrent ontlasting is er altijd een taboe geweest. Daarom en wegens de aard van de stoornis kan het voor een kind een uitermate moeilijk proces zijn om deze aandoening door te maken. Het kan namelijk hun zelfvertrouwen en hun zelfbeeld aantasten omdat het heel moeilijk te verbergen is.
Op de leeftijd dat encoprese optreedt, gaan kinderen al naar school. Ontlasten tijdens de speeltijd of het tijdens de les niet kunnen vasthouden kan voor een kind heel stressvol zijn.
Bovendien is het ook voor de ouders niet gemakkelijk. Thuis kan het een grote bron van spanning zijn. Dit is een groot probleem omdat het een aandoening van het kind is. Om behandeling te krijgen hebben ze dus de ondersteuning van hun ouders nodig. Ze hebben hun ouders ook nodig om hen te helpen om thuis veranderingen door te voeren.
Etiologie en oorzaken
Net als de meeste aandoeningen kunnen er ook in dit geval vele verschillende factoren een rol spelen. Ze kunnen psychologisch en fysiologisch zijn. Er bestaat geen bewijs dat dit een erfelijk probleem is.
Dit zijn enkele van de voornaamste fysiologische factoren: voedingsproblemen, ontwikkelingsproblemen of het onvermogen de darmbewegingen te beheersen. Voorbeelden van psychologische oorzaken zijn onder andere vlug afgeleid zijn, gebrek aan aandacht, hyperactiviteit, angst voor het toilet of angst voor een pijnlijke ontlasting.
Sommige theorieën stellen dat dit te maken heeft met een leerstoornis. In dit geval zou het probleem dan zijn dat de signalen die het lichaam van het kind zendt wanneer ze naar het toilet moeten, niet als onderscheidende prikkels. Dat betekent dat het kind niet beseft dat hij naar het toilet moet gaan. Dus doet hij het niet.
Andere theorieën stellen dat vasthoudende encoprese te maken heeft met vermijdingsgedrag. Dit houdt eigenlijk in dat het kind leert om het vast te houden als een manier om pijn en angstgevoelens te vermijden. Dit is een vorm van negatieve bekrachtiging. Dat leidt tot een cyclus van constipatie die dan secundaire encoprese kan veroorzaken.
Wat de niet-vasthoudende vorm betreft, denken sommige mensen dat de oorzaak ligt bij het feit dat kinderen niet geleerd hebben om op een gepaste manier te ontlasten. In de meeste gevallen raken ze afgeleid. Uiteindelijk bevuilen ze dan zichzelf. Toch is controle over sluitspier ook hier nog steeds het probleem.
Medische en gedragsmatige behandeling
Meestal omvatten medische behandelingen een combinatie van laxeermiddelen en lavementen. Artsen kunnen ook aanbevelen om het voedingspatroon te veranderen en specifiek veel vezels en vloeistoffen in te nemen.
Er bestaat ook zoiets als het Levine Protocol (1982). Dit houdt opvoedkundige psycho-educatieve factoren in (tekeningen van de dikke darm aan het kind tonen, enzovoort) en aanmoediging.
Gedragsmatige behandelingen leggen vaak specifiek het accent op het aanleren aan de kinderen van routinegewoonten voor de darmbewegingen. Men reorganiseert dan ook hun omgeving, houdt de prikkels onder controle en bekrachtigt alternatief gedrag.
De onderzoekers Howe en Walker (1992) hebben ten slotte ook een methode ontwikkeld waarbij operante conditionering gebruikt wordt om het probleem te helpen oplossen.
Besluit
Er bestaan vele verschillende oorzaken en soorten encoprese. Hoewel het een natuurlijke aandoening is die goed behandeld kan worden, kan het voor kinderen uitermate onaangenaam zijn.
Het is onethisch om hen er mee te laten worstelen wanneer je hen kunt helpen. Je moet er ook over nadenken wat de encoprese je kan vertellen. Het kan namelijk een symptoom van een ander probleem zijn. Dit is dan ook de reden waarom medische en psychologische evaluaties in geval van deze aandoening zo belangrijk zijn.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Bragado, C. (2001). Encopresis. Madrid: Pirámide.