Suspiria: twee versies van hetzelfde script
In de jaren ’70 verraste de Italiaanse filmmaker Dario Argento het publiek met Suspiria, het onvergetelijke eerste deel van wat bekend zou worden als de Drie Moeders-trilogie.
Argento staat bekend om zijn horrorfilms en vooral om zijn giallo-films. Als je niet bekend bent met de term giallo, dit is een hyper-gestileerde Italiaans misdaadgenre, bekend om het vooral bloederig en over the top zijn.
Het werk van Argento heeft jarenlang zijn publiek tegelijkertijd verrast en doodsbang gemaakt. Als je een kleur zou moeten kiezen om Argento als regisseur te definiëren, dan zou het zeker bloedrood zijn. Zijn films brengen je namelijk naar een esthetische dimensie van horror en geweld.
In Suspiria omarmt Argento een meer bovennatuurlijke en enigmatische vorm van horror vol met symboliek. Hij schreef het script samen met zijn vrouw, Daria Nicolodi, en koos ervoor om een groot deel van het verhaal over te laten aan de verbeelding van de kijker.
Het publiek is verantwoordelijk voor het reconstrueren van de informatie die de film niet expliciet verstrekt. De kijkers moeten namelijk zelf de schokkende dingen voorstellen die achter de muren van de Markos Dansschool gebeuren.
Een nieuwe versie van Suspiria
In 2018, een paar decennia nadat de originele film in première ging, besloot een andere Italiaanse filmmaker het script nieuw leven in te blazen. Hij stelde zich alles voor wat de kijker had kunnen interpreteren, verbreedde het universum dat Argento creëerde en voegde enkele hedendaagse elementen toe.
Daardoor blijft Guadagnino’s Suspiria ver verwijderd van het origineel, maar hij is de kern niet vergeten. Af en toe krijgen we een glimp te zien van de horror zo kenmerkend voor Argento. De films presenteren echter twee verschillende manieren om horror te begrijpen, twee manieren om spanning te genereren en twee manieren om hetzelfde verhaal te vertellen.
WAARSCHUWING: dit artikel kan spoilers bevatten.
Suspiria: een vrouwelijk universum
In andere artikelen hebben we opgemerkt dat de aanwezigheid van vrouwen in films er lang zat aan te komen. Jarenlang waren vrouwenrollen namelijk altijd secundair en de enige vrouwelijke personages vertegenwoordigden ‘traditionele’ vrouwelijke rollen: moederschap, model, huiselijk leven, enzovoort.
Al tientallen jaren lang waren mannen de helden op het witte doek en niet te vergeten, ook achter de camera. Dario Argento werkte echter niet alleen met zijn vrouw aan het script, maar hij bracht ook een cast van vrouwen samen die de tradities van die tijd brak.
Suspiria neemt ons mee naar een prestigieuze Duitse dansacademie die volledig gerund wordt door vrouwen. Er zijn ook mannelijke personages, maar de meeste zijn secundair. Argento heeft het idee van traditionele genderrollen omgedraaid.
Een van de belangrijkste mannelijke personages is Mark, gespeeld door een zeer jonge Miguel Bose. Mark is een danser die onderdanig is aan het vrouwelijk leiderschap op de academie. Zijn karakter is vrij vrouwelijk, maar de hoofdpersoon Susie raakt romantisch geïnteresseerd in hem. Met dit soort personage-ontwikkeling doorbreekt Argento de genderstereotypen.
Lessen trekken uit een moderne feministische context
Te midden van de #MeToo-beweging en de feministische revival gaat Guadagnino nog een stap verder. Zijn film is een eerbetoon aan al die bewegingen. Tilda Swinton, een ware kameleon bij het acteren, portretteert drie personages, waaronder een man.
Sommige mensen zouden kunnen betwisten dat het niet nodig was dat Swinton een mannelijke rol speelde, dat ze gemakkelijk een man hadden kunnen inhuren voor de rol. Noodzakelijk of niet, de beslissing om een vrouw voor een mannenrol te casten was echter opzettelijk. Het ging erom de plaats van vrouwen in de bioscoop terug te winnen.
Immers, vele jaren lang werden alle vrouwelijke rollen gespeeld door mannen die als vrouw verkleed waren. De meeste toneelstukken van grote toneelschrijvers zoals William Shakespeare waren volledig gecast met mannen.
De 2018-versie van Suspiria degradeert in feite de mannelijke aanwezigheid naar een nog minder belangrijk vlak. Hekserij is iets dat iedereen met vrouwen associeert, maar het heeft meestal negatieve connotaties. Guadagnino besloot een feministische film te maken en hun plek terug te winnen door te verklaren dat vrouwen elke rol kunnen spelen.
Tegenwoordig hebben we verschillende voorbeelden van hekserij in films en op televisie. Series als American Horror Story of The Chilling Adventures of Sabrina hebben al laten zien hoe hekserij op een feministische manier kan worden gebruikt.
Guadagnino gebruikt de historisch-politieke achtergrond om een parallel te leggen met de instabiliteit van de bestuurbaarheid van de heksenkring. Het is een soort tweedeling tussen het historische patriarchaat en de matriarchaat van de heksengemeenschap.
Twee manieren om horror te begrijpen
De interessante culturele en historische aspecten van Suspiria doen niets af aan het feit dat de films in eerste instantie horrorfilms zijn. In het origineel gebruikt Argento veel offscreen.
Hij laat de mysteries van de heksenkring achter gesloten deuren achter. De muziek en de kleur van de film suggereren dat er iets vreemds aan het gebeuren is, maar de kijker ziet nooit precies welk kwaad de heksenkring verbergt.
Susie’s aankomst in Duitsland is absoluut veelzeggend. Argento toont de luchthaven, een bekende ruimte. Het realisme van Susie’s omgeving terwijl ze naar de uitgang gaat, staat in schril contrast met de opnamen van de uitgang zelf.
Het is een uitgang naar de duisternis, vergezeld door Goblins verontrustende en ongelooflijke muziek die lijkt te waarschuwen voor iets kwaads, wonderbaarlijks en onbekends.
De taxirit naar de dansschool is niet veel hoopvoller. De caleidoscoop van kleuren vervormt de realiteit, de muziek wordt luider en buiten de taxi is de omgeving vijandig en angstaanjagend. Wat de kijker weet, maar Susie niet, is dat ze terug moet gaan naar het vliegveld en nooit voet moet zetten in de Markos Academy.
In de moderne versie van Suspiria verwoordt een Markos-student, Patricia genaamd, de aanwezigheid van het kwaad tijdens een bezoek aan de psychiater.
Ze vertelt de psychiater over de paranormale activiteit op school. Er zijn twee mogelijke verklaringen voor wat er gebeurt: de rationele verklaring, de versie van de psychiater, of de paranormale, wat betekent dat we Patricia moeten geloven.
Niets aan de verbeelding overlatend
De versie van Guadagnino is realistischer dan die van Argento. Hij vervormt de realiteit niet, er is geen verontrustende muziek. In plaats daarvan dompelt hij de kijker onder in omgevingsgeluiden en de dansende en trillende lichamen. De kleur rood, die erg belangrijk is in de originele Suspiria, is alleen aanwezig in de kleur van Susie’s haar.
Rood haar wordt vaak in verband gebracht met hekserij. In de film van Guadagnino wordt het haar van Susie relevanter op het moment dat de heksen besluiten het te knippen.
Susie verliest echter niet zoals Samson haar kracht, verre van dat, ze wordt juist krachtiger en wordt Moeder Suspiriorum. In de climax van de film zijn de afbeeldingen opnieuw rood getint. Guadagnino laat de kijker opgaan in een bloedbad en keert terug naar de oorsprong van de film.
Sprookje versus moderne horrorfilm
Guadagnino besloot de kijker de verborgen details van de heksenkring te laten zien. Hij liet de dingen zien die zijn voorganger buiten beeld heeft gelaten.
Zijn Suspiria zoekt het verband tussen dans en hekserij in een angstaanjagende en ongemakkelijke omgeving. Argento daarentegen wilde de kijker verontrusten en bang maken met een surrealistische, paranormale en vreemde sfeer.
Zijn opnames zijn voyeuristischer, alsof de camera een ander personage is dat de studenten van Markos probeert te bespioneren. Beide filmmakers gebruiken beelden uit de collectieve verbeelding. Het verschil is dat de een het suggestief gebruikt en de ander expliciet.
Argento wilde oorspronkelijk dat deze film zou worden verteld als een sprookje met kinderen als hoofdrolspelers. Omdat hij dat niet kon laten gebeuren verbond hij sommige elementen van de film met dat kinderlijke perspectief, te midden van horror.
Samengevat, we hebben een angstaanjagend sprookje versus een modern horrorverhaal dat niets aan de verbeelding overlaat. Twee versies van Suspiria die enorm verschillende dingen doen met hetzelfde script. Beide films zijn leuk en angstaanjagend, maar wij geven de voorkeur aan de originele versie van Argento. Wat vind jij?