Schoolfobie: als school een probleem wordt

School kan een stimulans zijn die bij veel kinderen angst veroorzaakt. Lees in dit artikel alles over schoolfobie!

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Isabel Monzonís Hinarejos.

Laatste update: 27 december, 2022

Veel mensen zijn als kind bang voor het donker, voor bepaalde dieren en voor natuurverschijnselen zoals onweer. In de meeste gevallen gaan die angsten weer over als ze ouder worden. Er is echter één angst die voor kinderen heel moeilijk is om mee om te gaan: de schoolfobie.

Fobieën worden “evolutionaire angsten” genoemd. Wat gebeurt er als er één te lang bij je blijft en zo extreem is dat het eigenlijk je leven verstoort? Omdat onderwijs zo’n integraal onderdeel is van de kindertijd en de adolescentie, kan de schoolfobie dat zeker doen.

Wat is een schoolfobie precies?

Schoolfobie is de irrationele en overmatige angst voor school of bepaalde schoolgerelateerde dingen. Dit kan ertoe leiden dat kinderen veel moeite hebben om naar school te gaan of er de hele dag te blijven.

Schoolfobie kan veroorzaakt worden door:

• de afwijzing van klasgenoten of leraren
• academische prestatieproblemen
• frequente schoolveranderingen
• problemen thuis
• bepaalde ziekten en de symptomen die daarmee gepaard gaan

Al deze situaties kunnen leiden tot een angstaanval, samen met motorische, fysiologische en cognitieve veranderingen.

Cognitieve symptomen

Een van de belangrijkste symptomen van de schoolfobie zijn schoolgebonden negatieve gedachten. Een kind kan ook zonder reden beginnen te anticiperen op negatieve gevolgen (bijvoorbeeld straf krijgen door de leerkracht).

Een kind met schoolfobie zal waarschijnlijk een negatief beeld hebben van zijn of haar schoolprestaties. Daarnaast kunnen ze gefixeerd raken op hun angst om te braken, flauw te vallen of andere lichamelijke symptomen te ervaren in het bijzijn van hun klasgenoten.

Motorische symptomen

Het belangrijkste motorische symptoom is vermijding. Om het duidelijker te zeggen, een kind met deze fobie zal een strijd aangaan (verbaal of lichamelijk) als het tijd is om naar school te gaan.

Ze kunnen zeggen dat ze pijn hebben of ziek zijn, niet uit bed komen, zich niet aankleden of niet ontbijten, en meer van dat soort dingen. Ze willen eigenlijk gewoon geen enkele routine uitvoeren om zich klaar te maken voor school. Zelfs als ze wel naar school gaan, kunnen ze huilen, schreeuwen of zich vastklampen aan hun ouders, zodat ze niet naar binnen hoeven.

Fysiologische symptomen

Enkele van de meest voorkomende fysiologische symptomen zijn zweten, spierspanning, maagpijn, diarree en duizeligheid.

Schoolfobie versus verlatingsangst

Als je wilt weten of je kind een schoolfobie heeft, moet je eerst het verschil begrijpen tussen verlatingsangst en schoolfobie. Verlatingsangst is de angst van een kind om weg te zijn van de mensen met wie het een sterke emotionele band heeft, meestal hun ouders.

Het kan op elk moment gebeuren, zoals wanneer ze naar school gaan, op een excursie gaan, of zelfs vlak voor een logeerpartij bij een vriendin. Je moet dus precies weten waarom je kind niet naar school wil. Als de wortel van hun angst verlatingsangst is, hebben ze waarschijnlijk geen last van schoolfobie.

Hoe ga je om met schoolfobie?

Er zijn verschillende technieken en methoden om een kind te helpen deze fobie te overwinnen. Volgens vele studies zijn de meest effectieve technieken gebaseerd op de cognitieve gedragspsychologie. Dit veld werkt vanuit de veronderstelling dat het veranderen van je gedachten leidt tot gedragsveranderingen en vice versa.

De meestvoorkomende methoden zijn:

• Systematische desensibilisatie. Dit kan vooral nuttig zijn als je kind probeert te voorkomen dat het naar school gaat. De techniek werkt door je kind geleidelijk aan zijn of haar angst bloot te stellen. Het doel is om hun angst langzaam te verminderen, zodat ze zelf kunnen zien dat er niets ergs zal gebeuren.
• Sociale vaardigheidstraining. Een deel van de angst van een kind kan te maken hebben met afwijzing door een klasgenoot. Als dat het geval is, kun je je kind helpen om sociale vaardigheden te leren, zodat het beter in staat is om relaties op te bouwen met de andere kinderen op school.
• Cognitieve herstructurering. Herstructurering houdt in dat de irrationele of overdreven overtuigingen van het kind worden veranderd. Hierdoor zal het kind zijn of haar negatieve kijk op school aanpassen, of het zal een meer positieve en realistische visie worden.
• Ontspanningstraining. Het leren gebruiken van ontspanningstechnieken kan een kind helpen bij het beheersen van angstgerelateerde fysiologische symptomen.

Het gebruik van medicatie om schoolfobie te behandelen

Het belangrijkste doel van de behandeling van schoolfobie is dat je kind stopt met het voelen van angst, vrees of enig ander ongemak. Hoewel artsen in sommige gevallen medicijnen (meestal antidepressiva) voorschrijven, moet je de voor- en nadelen van het nemen van dat pad zorgvuldig afwegen.

Sommige onderzoeken suggereren namelijk dat de bijwerkingen van deze medicijnen het gebruik ervan niet rechtvaardigen, omdat bepaalde therapieën effectief zijn gebleken. Therapie is over het algemeen de beste, meest effectieve optie, en zeker degene met de meest potentieel langdurige resultaten.