Rouwen om een huisdier: het verlies van een geliefde vriend
Niemand leert je hoe je moet omgaan met het rouwen om een huisdier, of hoe je afscheid moet nemen van iemand die je altijd als familielid hebt beschouwd. Een hond is niet alleen een hond en je kunt je kat niet simpelweg met een nieuwe vervangen. Elk dier neemt een speciale plek in beslag in je leven en creëert zijn eigen hoekje met herinneringen, fijne routines en betekenisvolle blikken die je nooit zult vergeten.
Slechts een paar maanden geleden werden we verrast door een artikel over ditzelfde onderwerp. Variety, een Amerikaans tijdschrift, publiceerde dit artikel (helaas alleen in het Engels). Het draaide om Barbara Streisand die haar hond wilde klonen. Streisand ondervond dat ze niet in staat was om het verlies van haar huisdier, Samantha, te verwerken. Daarom besloot ze haar in het voorgaande jaar te laten klonen. Voordat de hond stierf, werd een aantal van haar cellen afgenomen in een kliniek. Een paar maanden later had Streisand twee klonen van haar Coton de Tuléar.
“Totdat iemand van een dier gehouden heeft, sluimert een deel van zijn ziel.”
-Anatole France-
Vandaag de dag zegt de zangeres dat ze wacht tot haar puppy’s opgegroeid zijn om te beoordelen of ze hetzelfde kalme, intelligente karakter hebben als Samantha. Nou is iedereen natuurlijk vrij om te doen en laten wat hij of zij wilt met zijn of haar fortuin. Echter, wij vragen ons af of dit nou de beste manier is om over het verlies heen te komen.
Niemand, zowel dier als mens, zou moeten bestaan enkel als kopie van een ander die niet meer hier is. Elk mens en dier is uniek en onvergelijkbaar. Pogen om hetzelfde levensverhaal te herhalen, klopt van geen kant. Daarbij komen ook nog complexe medische en ethische dilemma’s om de hoek kijken.
Dat gezegd hebbende, willen we graag duidelijk maken dat rouwen om een huisdier ook in een gezonde, behulpzame manier gedaan kan worden. Het zal moed, verantwoordelijkheid en strategieën vergen om het verlies beetje bij beetje te accepteren.
Rouwen om een huisdier in een cultuur die ongevoelig is voor huisdieren
Het verlies van een huisdier is vaak paradoxaal. Als je een familielid kwijtraakt, kun je een paar dagen vrij krijgen van je werk. Als je een huisdier verliest, zul je waarschijnlijk niet dezelfde rechten hebben. Voor veel mensen is dit verlies echter wel erg traumatisch. Sterker nog, het trauma wordt vaak versterkt door de ongevoeligheid van andere mensen. Je hoort mensen dingen zeggen als: ‘Het was maar een hond,’ of, ‘je zult je beter voelen als je een nieuwe aanschaft.’
Dan is er nog een veelvoorkomend probleem rondom huisdieren waar mensen het niet zo vaak over hebben. Het is de kwestie van wie het huisdier mag houden in het geval van een scheiding of het op een andere manier verbreken van een relatie. Het is een zodanig serieus probleem dat het vaak door middel van rechtspraak moet worden opgelost. In dit geval zal degene die niet de voogdij krijgt, ook moeten rouwen om een huisdier.
Een interessante ontwikkeling is het ontstaan van “consulenten voor rouw om huisdieren.” Deze worden steeds populairder in de Westerse wereld. Er zijn dus daadwerkelijk psychologen die zich specialiseren in de band tussen mens en dier en de veranderingen die zo’n band kan ondergaan. De hulp die deze specialisten aanbieden, is gefocust op het bieden van ruimte voor zo’n rouwproces. Hierbij worden de volgende stappen ondernomen:
Stap 1: voel je niet schuldig
Iets dat veel eigenaren van huisdieren meemaken wanneer hun huisdier overlijdt, is een schuldgevoel. Ze hebben het idee dat ze meer voor hun dieren hadden kunnen doen. Een ander element dat het rouwproces beïnvloedt en dat goed aansluit op het ervaren van schuldgevoel, is euthanasie. Het doel van euthanasie is om een dier een lijdensweg te besparen, maar het kan toch gecompliceerde emoties met zich meebrengen bij degene die dit besluit neemt.
Het is dus van groot belang om elk beetje schuldgevoel uit je gedachten te verbannen. Blijf bij je huisdier in zijn laatste momenten en onthoud dat je niets meer voor hem kunt doen. Laat hem met liefde en genegenheid gaan.
Stap 2: respecteer dat iedereen anders met verlies omgaat
Elk lid van het gezin zal op zijn eigen manier omgaan met het rouwen om een dier. Begrip hiervoor tonen en steun hierbij bieden is extreem belangrijk. In diezelfde trant is het een goed idee om op te letten hoe kinderen en ouderen met het verlies omgaan.
Het is wellicht de eerste keer dat kinderen met zo’n afscheid te maken hebben gehad. Beantwoord dan al hun vragen. Wees oprecht en eerlijk, want uiteindelijk zegt hun jonge leeftijd niks over de intensiteit van hun verdriet.
Voor ouderen kan het kwijtraken van een huisdier nog traumatischer zijn. Huisdieren spelen immers een grote rol in hun dagelijkse levens, dus de afwezigheid van een huisdier kan hierdoor nóg moeilijker te verwerken zijn.
Stap 3: routines veranderen
Dieren nemen plek in in onze huizen, maar ook in onze routines. Ze begroeten ons enthousiast wanneer we thuis aankomen na een werkdag en houden ons gezelschap op de bank of zelfs in bed. Ze bieden een levendig soort gezelschap door te bedelen om eten of door dagelijks met ons te wandelen op een bepaald tijdstip. Rouwen om een huisdier betekent dus dat je de afwezigheid van deze kleine interacties elke dag onder ogen zult moeten komen.
Bewust zijn van de verandering is al een manier om het omgaan hiermee makkelijker te maken. Een andere strategie is om nieuwe gewoontes te ontwikkelen of bestaande gewoontes aan te passen om je verdriet een plekje te geven.
Stap 4: je kunt je oude huisdieren niet zomaar vervangen met nieuwe
Laten we nog eens een blik werpen op de situatie van Barbara Streisand. Het slaat nergens op om één huisdier door een andere te vervangen. Het is zeer onrealistisch om van zo’n nieuw huisdier te verwachten dat hij hetzelfde karakter en gedrag laat zien als het overleden huisdier.
Elk dier is uniek en het is belangrijk om jezelf de tijd te geven om te rouwen. Je hoort de dood van je huisdier te accepteren en je herinneringen een speciale plek in je hart te geven. Later, wanneer je dit nog zou willen, kun je een nieuw huisdier overwegen. Samenvattend: direct een nieuw huisdier nemen is niet de beste manier om te rouwen over een dier dat niet meer bij je is.
De conclusie is dat het verlies van een dier moeilijk te verwerken kan zijn en dat het heftige emoties oproept. Sommige mensen voelen zich alleen en onbegrepen in hun verdriet. Ze nemen tenslotte geen afscheid van zomaar een huisdier. Deze dieren waren een groot onderdeel van hun leven. Dus als je hulp nodig hebt bij het rouwen om een huisdier, aarzel dan niet om hulp te vragen. Op die manier kun je alle goede, leuke herinneringen bewaren en doorgaan met je leven.