Het rouwproces: afsluiting vinden om opnieuw te kunnen beginnen
Als we een hoofdstuk van ons leven afsluiten, is het het einde van een verhaal. Als we afscheid nemen, schrijven we een einde. Als we geen afsluiting vinden en niet doorgaan met leven, zal het ons blijven achtervolgen. We zullen hetzelfde blijven herhalen totdat we erin slagen om de punt aan het einde van de zin te zetten en op ‘enter’ te drukken. Door het rouwproces kunnen we een nieuwe start maken en opnieuw beginnen, op een nieuwe pagina.
Rouw wordt gedefinieerd als het proces van emotionele aanpassing na een bepaald soort verlies. Een verlies betekent niet noodzakelijk de dood. Het is waar dat in ons collectieve onderbewustzijn we dit woord het sterkst associëren met dit soort verliezen, maar het kan ook gebruikt worden om te verwijzen naar scheidingen, nieuwe banen, een grote verhuizing….
Stadia van rouw
De verschillende stadia van rouw, zoals voorgesteld door Dr. E. Kluber Ross, zijn de volgende:
- Ontkenning: de rouwende persoon weigert het verlies te accepteren. Hij zou zich ook in een toestand van schok kunnen bevinden, die hem ervan weerhoudt om op het pad te komen dat hij onvermijdelijk zal moeten vinden.
- Woede: in dit stadium toont de rouwende persoon frustratie en woede. Hij zou deze gevoelens kunnen richten op de omstandigheden die zijn verlies veroorzaakten, op zichzelf, op andere mensen, enzovoort.
- Onderhandelen: tegenover zijn verlies probeert hij oplossingen te vinden. In het geval van verlies van een geliefde, kan deze onderhandelingsfase de terugkeer naar activiteiten die hij deed samen met de overleden persoon omvatten.
- Verdriet: In dit stadium ervaart de rouwende persoon zijn verlies door pijn en werkt hij met het verdriet dat opduikt. Het is een fase van zichzelf terugtrekken.
- Aanvaarding: In deze fase wordt de persoon zich bewust van het verlies en het moment waarop hij of zij zich bevindt. Hij accepteert het en probeert zich aan te passen aan de nieuwe situatie, het bij elkaar zoeken van de overgebleven puzzelstukken.
Deze stadia zijn niet voor iedereen hetzelfde. Ze hoeven ook niet in deze volgorde of voor een bepaalde duur voor te komen. Deze lijst is alleen bedoeld om je te helpen het proces te begrijpen. Het meest belangrijke aan deze lijst is om bij het werken met een rouwende persoon te weten dat hij in elk stadium een andere houding zal aannemen ten opzichte van zijn verdriet. Deze houding zal bepalend zijn voor de middelen die we hem ter beschikking stellen en de taken die we hem voorstellen te doen.
Zonder de juiste afsluiting worden alle processen vaak herhaald, stagneren ze of ontstaan er terugvallen. Alle fouten die we in anderen zien, die we hebben genegeerd of weggeduwd hebben zonder ze te verwerken, sturen ons in dezelfde richting. We moeten de pijn van het verlies ervaren. We moeten zien hoe we ons voelen en we moeten de energie uit onze woede halen, zodat we ons verdriet kunnen accepteren als onderdeel van wie we zijn.
Als we geen afsluiting vinden, doen we gewoon een pleister op een bloedende wond. We behandelen de dingen die ons pijn doen alleen op oppervlakkig gebied. De verlichting is slechts tijdelijk. Het werkt totdat we iets anders tegenkomen.
Werken aan de pijn door het lijden te verzachten
In het boek The Path of Tears legt Jorge Bucay het volgende uit:
“Lijden is het chronisch maken van pijn. Het transformeert een moment in een staat van zijn, het houdt vast aan de herinneringen die me doen huilen, zodat ik niet stop met huilen, dus vergeet ik het niet. Ik wil het niet opgeven of loslaten, ook al veroorzaakt het veel pijn. We hebben een mysterieuze loyaliteit aan degenen die uit ons leven verdwenen zijn.”
-Jorge Bucay-
De pijn die we moeten voelen is een gezonde emotie. Het is het gevoel dat de wond geneest. Het verbindt ons met onze innerlijke zelf en helpt ons het verlies te verwerken. Het geeft ons tijd voor onszelf, het creëert afstand en voldoet aan een behoefte.
Geen enkele emotie is in hoge mate disfunctioneel. Daarom impliceert verlies verdriet, pijn, afstand, boosheid, enzovoort. Dit zijn stadia, maar als ze langer duren dan nodig is en ze het onmogelijk maken om je leven te leiden gedurende een langere periode, is het tijd om hulp te vragen. Wanneer verdriet verandert in depressie, boosheid in ongerechtvaardigde agressie, afstand in persoonlijke verwaarlozing of pijn in angst, dan is er inderdaad iets mis met het genezingsproces. We zijn niet op de goede weg. We moeten om hulp vragen.
Welke rol heb ik in het rouwproces?
“Het rouwproces stelt je in staat om een plaats voor je geliefde te vinden tussen de rijkdommen van je hart. Rouwen is het tedere onthouden en het gevoel dat de tijd die je met hem of haar deelde een groot geschenk was. Het is het met al je hart begrijpen dat liefde niet eindigt met de dood.”
-Jorge Bucay-
Weten waarom een stadium is beëindigd en op zoek zijn naar de positieve boodschap helpt mij om mezelf beter te leren kennen. Begrijpen wat er fout is gegaan, wat ik verkeerd heb gedaan, helpt me te begrijpen hoe ik beter kan worden. Ik kan leren wat ik wil veranderen, wat ik wil behouden of wat ik beter zou hebben gedaan.
Het rouwproces brengt me naar een speciaal soort einde. Het markeert het einde van een verhaal. Het is geen passief proces, het vereist emotie, actie, verlangen en kracht om door te gaan. Het schrijven van een goed einde vereist persoonlijke reflectie. Dan kunnen we een nieuw hoofdstuk beginnen, met alles wat we hebben geleerd en waar we van hebben genoten.