Rationele onwetendheid: een tweesnijdend zwaard

Rationele onwetendheid is een concept dat op het eerste gezicht tegenstrijdig lijkt. Dit is echter niet het geval. Het gaat erom dat je nooit alles kunt weten en daarom kies je er soms voor om bepaalde zaken te negeren. Dit kan zowel positieve als negatieve gevolgen hebben.

Rationele onwetendheid is een concept dat werd bedacht door de econoom Anthony Downs in zijn verhandeling An Economic Theory of Democracy.

Het verwijst naar gevallen waarin een persoon besluit te handelen zonder alle informatie te hebben die hij zou kunnen verzamelen over een beslissing die hij moet nemen. Dit komt omdat de kosten van het verwerven van die kennis hoger zijn dan het voordeel dat het oplevert.

Rationele onwetendheid zou een tweesnijdend zwaard zijn. Enerzijds omdat het vaak juist onnodig veel tijd en moeite bespaart. Omdat het soms niet mogelijk of handig is om absoluut alles te willen weten of om te diep te graven voordat je enige vorm van actie onderneemt.

Aan de andere kant zijn er ook gevallen waarin rationele onwetendheid hoge kosten met zich meebrengt, zelfs als het niet direct wordt waargenomen. Er zijn zelfs situaties waarin het vermijden van onderwijs en kennis gevoelens van welzijn vermindert. Het probleem is dat het niet zo wordt bekeken omdat de gevolgen niet duidelijk waarneembaar zijn.

Nuttige rationele onwetendheid

Er zijn veel voorbeelden die we zouden kunnen gebruiken om het concept van rationele onwetendheid te illustreren. Bijvoorbeeld het besluitvormingsproces van de koper. Laten we het geval nemen wanneer iemand schoenen wil kopen. Ze kunnen verschillende manieren kiezen om dit te doen en hun uiteindelijke beslissing te nemen.

De moeilijkste manier is om alles te weten te komen over de verschillende soorten schoenen, de merken, materialen, fabricage, enz. Dit is echter een uiterst gecompliceerde procedure. Als ze dit pad willen volgen, moeten ze zelfs alle informatie verzamelen en weken of zelfs maanden aan de taak besteden. Toch zullen ze uiteindelijk waarschijnlijk de meest geschikte schoenen aanschaffen.

De vraag is echter, rekening houdend met de kosten van een paar schoenen en hun levensduur, is het de moeite waard om zoveel tijd en moeite te investeren in het nemen van deze beslissing?

Onder normale omstandigheden zou het antwoord nee zijn. In dit geval is rationele onwetendheid een goede optie. Met andere woorden, de beslissing vereist alleen wat basisinformatie, of misschien een overleg met andere consumenten. Het is zeker niet nodig om je in de schoenenwereld te verdiepen.

De keerzijde

Er zijn ook voorbeelden die de andere kant van rationele onwetendheid illustreren. Laten we teruggaan naar het beslissingsproces van de koper, maar laten we deze keer aan eten denken.

Op dit gebied kan een persoon handelen door de tijd en kennis die aan zijn aankoop wordt besteed te minimaliseren. Voeding hangt echter nauw samen met gezondheid op de lange termijn. Gezondheid en leven zijn op hun beurt onlosmakelijke begrippen.

Daarom kan een persoon ervoor kiezen om te eten wat hij vindt dat beschikbaar is, zonder er meer informatie over te verwerven en zich te laten leiden door slechts enkele basisinformatie.

Het probleem hier is dat dit op de lange termijn een extreem dure beslissing kan blijken te zijn. Als ze bijvoorbeeld alleen bewerkte producten kopen, omdat die sneller te bereiden zijn, kunnen ze hun gezondheid in gevaar brengen.

Daarom is hun beslissing in die zin verkeerd. In dit specifieke geval kunnen de kosten van het negeren zelfs groter zijn dan de tijd en moeite die zou worden besteed aan het verkrijgen van meer informatie.

Rationele onwetendheid op collectief niveau

Economen hebben het concept van rationele onwetendheid toegepast, vooral op sociaal niveau. Ze hebben het ook op politiek niveau toegepast. Vrijwel alle onderzoeken in dit verband richten zich op kiezersgedrag. Aangezien een enkele stem in de meeste gevallen niet bepalend is voor de uitslag van een verkiezing, onderschat de gemiddelde kiezer het belang ervan vaak.

Tegelijkertijd is het leren kennen en begrijpen van de voorstellen van de verschillende kandidaten een oefening die veel mensen als overdreven ervaren. Het houdt in dat hun aandacht geruime tijd gericht is op complexe zaken. Het betekent ook een contrast maken tussen de verschillende voorstellen en beslissen welk voorstel het beste aansluit bij hun verwachtingen en interesses.

Wat een enkele kiezer ervoor terugkrijgt, wordt echter gezien als ‘naast niets’. Sterker nog, ze hebben de neiging om te denken dat hun stem niet zo belangrijk is.

Om deze reden zijn ze van mening dat de inspanning die ze moeten leveren om de relevante kennis te verwerven extreem hoog is, vergeleken met wat ze uiteindelijk uit de oefening halen. Daarom kiest de overgrote meerderheid van de kiezers ervoor om zich niet te informeren. Of tenminste, als ze stemmen, doen ze dat op basis van minimale informatie.

Er is geconcludeerd dat rationele onwetendheid op collectief niveau in economische termen nuttig kan zijn. Maatschappelijk kan het echter zeer kostbaar zijn. Net als in het voorbeeld van voedsel, betaald men er op de lange termijn een prijs voor en die is vaak hoog.