Proactieve emotieregulatie bij ASS

Autismespectrumstoornis (ASS) is een klinische entiteit. De symptomen kunnen uitdagend gedrag inhouden. In dit opzicht kunnen proactieve emotionele regulatiestrategieën worden toegepast. Maar wat houden ze in?

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Gorka Jiménez Pajares.

Laatste update: 17 juli, 2023

Heb je de neiging om te reageren of te anticiperen? Proactieve emotieregulatie bij ASS omvat het voorkomen van uitdagend gedrag. De proactieve benadering bestaat uit het anticiperen op het verstorende gedrag van personen met een autismespectrumstoornis (ASS) met als doel het te voorkomen en alternatief gedrag te bevorderen dat zich beter aanpast aan de context.

Maar wat maakt dat autistische mensen zich zo gedragen? Waarom doen ze het? Welke versterkers of triggers zijn er geïdentificeerd? De proactieve benadering onderzoekt deze vragen. Het doel is om uitdagend gedrag te voorkomen op basis van de beschikbare informatie over gedrag dat in het verleden heeft plaatsgevonden.

Een benadering van de definitie van ASS

Voordat we beginnen te praten over proactieve emotieregulatie bij ASS, gaan we een aantal kenmerken van deze klinische aandoening uitleggen. De vijfde editie van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders ( DSM-5 ), gepubliceerd door de American Psychiatric Association (APA), definieert de volgende symptomen:

Problemen in communicatie en sociale interactie

Deze problemen verschijnen als tekorten. Met andere woorden, ze komen voor onder het verwachte niveau. Ze hebben betrekking op meerdere domeinen (APA, 2015):

• Wijzigingen in sociaal-emotionele wederkerigheid. Bijvoorbeeld ongepaste sociale uitwisselingen als het gaat om het uiten van emoties of het delen van interesses.
• Veranderingen in communicatie met betrekking tot non-verbale communicatie. Bijvoorbeeld ongepast oogcontact of lichaamstaal.
• Stoornissen in het ontwikkelen, onderhouden en begrijpen van relaties met andere mensen. Bijvoorbeeld een gebrek aan interesse in interpersoonlijke relaties.

Om de diagnose ASS te kunnen stellen, moeten deze veranderingen zich in verschillende contexten manifesteren. Bovendien moeten ze zich voordoen in de vroege stadia van de ontwikkeling van het kind.

Restrictief en repetitief gedrag

Dit gedrag vertaalt zich in sterk repetitieve gedragspatronen. Daarnaast heeft het individu een slechte selectie van interesses of activiteiten. Manifestaties zijn onder andere (APA, 2015):

• Stereotype spraak, zoals echolalie.
• Omgevingsinvariantie. Dit uit zich in een immens ongemak bij kleine veranderingen in de omgeving. Het is nauw verwant aan rigide denkpatronen.
• Extreem beperkende interesses. Dit kan leiden tot intens gehechtheidsgedrag aan ongebruikelijke voorwerpen.
• Hyper- of hyporeactiviteit voor verschillende stimuli. Bijvoorbeeld een schijnbare onverschilligheid voor pijn of temperatuur.

Proactieve emotieregulatie bij ASS

Onlangs heeft de Quinta Foundation een gids gepubliceerd (Spaanse link). Hierin staat dat tijd investeren in het analyseren van de oorzaken van het verstorende gedrag van kinderen met ASS enorm gunstig kan zijn als het gaat om het voorkomen ervan.

Voorgaande stappen

Voordat er wordt ingegrepen, moet de therapeut nadenken over het kind met ASS. Ze moeten zich bezighouden met het volgende:

• Wat weten ze over het kind? Wat zijn hun interesses? En wat motiveert hen? En hoe zit het met hun sterke kanten? Hoe communiceren ze en welke sensorische problemen hebben ze? Dit zijn slechts enkele van de vragen die ze zouden moeten stellen.
• Hoe zit het met hun omgeving? Welke routines hebben ze? Welke visuele hints gebruiken ze? En met welke aanpassingen heeft hun omgeving rekening gehouden?
• Hoe is de communicatie binnen het gezin? De therapeut moet de structuur en situatie van het gezin begrijpen, evenals de behoeften van het gezin. Daarom moeten ze uitzoeken of er sprake is van verstorend gedrag in de gezinsomgeving.
• Wat zijn de probleemgedragingen? Voordat de therapeut ingrijpt, moet hij weten wat hij van plan is. Dus moeten ze het gedrag ordenen op basis van hun topografische parameters (intensiteit, frequentie en duur).
• Voer een functionele gedragsbeoordeling uit. Dit is uiterst belangrijk omdat het de therapeut in staat stelt om te zien welke functie een gedrag heeft in een bepaalde context.
• Wat proberen ze te bereiken met hun gedrag? De therapeut moet op een specifieke manier reageren op de doelen van elk verstorend gedrag. Bovendien moeten ze vaststellen waarom het zich manifesteert en wat het kind nodig heeft.
• Hoe kunnen ze hun storende gedrag minimaliseren? Ze moeten worden aangepast en bijgestuurd in overeenstemming met de mogelijkheden van het kind.

In de functionele analyse maakt de therapeut gebruik van het klassieke ABC-model. Hiermee kunnen ze relaties leggen tussen de vorm van het gedrag dat zich voordoet en de functie die het vervult. Met andere woorden, wat probeert het kind te bereiken met zijn gedrag? Proberen ze te communiceren? Hebben ze pijn? Welk gedrag valt het meest op?

Enkele strategieën

Cristina Tinaquero, een van de makers van de eerder genoemde gids, stelt dat er enkele richtlijnen zijn waar de therapeut rekening mee moet houden. Ze moeten aansluiten bij de manier waarop het kind speelt, zodat ze kunnen begrijpen wat hun interesses zijn. Het uiteindelijke doel is om hen te helpen de vaardigheden die ze hebben te verbeteren.

Het opstellen van de nieuwe routines moet als uitgangspunt de interesses van het kind hebben. Het doel is dat de routines voorspelbaar zijn. Maar tegelijkertijd moeten ze het kind in staat stellen om zijn omgeving te verkennen en te begrijpen.

Soms, ondanks dat je alle beschikbare kennis over het kind en zijn familie hebt verkregen, blijft verstorend gedrag zich voordoen. In dat geval zal de therapeut crisisplannen opstellen om de lichamelijke gezondheid van het kind met ASS te beschermen.