Postventie: wanneer zelfmoordpreventie faalt
In dit artikel bespreken we wat postventie inhoudt. Suïcidaal gedrag is een complex fenomeen dat wordt beïnvloedt door psychologische, biologische, sociale, culturele en omgevingsfactoren.
Het kan mensen van elke leeftijd, geslacht, cultuur of sociale groep treffen. Het multicausale karakter van zelfmoord betekent dat een systemische en transversale aanpak nodig is om het te voorkomen. Als preventie echter faalt, moeten we het hebben over postventie.
Postventie is bedoeld om ondersteuning te bieden aan de familie en geliefden van mensen die een einde hebben gemaakt aan hun leven. Vanwege het stigma rond zelfmoord, is het niet ongebruikelijk dat degenen die het dichtst bij de overledene staan, tegenstrijdige gevoelens hebben.
Zelfmoord is de belangrijkste oorzaak van onnatuurlijke sterfgevallen in de VS en veroorzaakt meer doden dan verkeersongevallen. In 2018 maakten daar meer dan 48.000 mensen een einde aan hun leven. Dit komt neer op 132 doden per dag, 5 doden per uur.
De WHO (Engelse link) meldt elk jaar bijna een miljoen doden door zelfmoord en voorspelt dat dat aantal tegen het eind van 2020 kan toenemen tot anderhalf miljoen. Ze ontdekten ook dat mannen vaker een einde aan hun leven maken, terwijl vrouwen twee keer zoveel pogingen ondernemen.
Zelfmoordpreventie
Het is belangrijk voor iedereen die zelfmoordgedachten ervaart om te weten dat er iemand is bij wie ze terecht kunnen voor hulp. Iemand die ze kunnen vertrouwen en met wie ze hun problemen kunnen delen zonder angst voor stigmatisering. Het is ook essentieel dat ze hulp zoeken bij een professional, die de juiste preventieve maatregelen kan treffen.
Onthoud: zelfmoord is een permanente oplossing voor een probleem of problemen die bijna altijd tijdelijk zijn. Dat er op dit moment geen voor de hand liggende oplossing is, wil nog niet zeggen dat je er morgen geen zult vinden.
Het kan voor de persoon in kwestie erg nuttig zijn om situaties te identificeren die een crisis veroorzaken. Met andere woorden, ze moeten de oorzaak van hun zelfmoordgedachten vinden om te begrijpen wanneer zich een crisis voor zou kunnen doen.
Het bedenken van een soort ‘noodplan’, met of zonder hulp van een goede vriend of medische professional, kan helpen om de kans te verkleinen dat de persoon in kwestie in de toekomst zelfmoord probeert te plegen. Dit plan kan de volgende punten bevatten (alleen als richtlijn te gebruiken):
- Waarschuwingstekens.
- Ondersteuningsnetwerk: de namen van mensen die de persoon in kwestie vertrouwt, samen met hun contactgegevens zodat ze hen kunnen bellen in geval van nood of een dreigende zelfmoordpoging.
- Ankerpunten: mensen of redenen die het leven de moeite waard maken.
- Preventieve maatregelen: zoeken naar alternatieve oplossingen en het verwijderen van voorwerpen waarmee ze zichzelf kunnen verwonden.
- Een lijst met telefoonnummers van 24-uurs hulplijnen voor zelfmoordpreventie.
- Een geheugensteuntje om 112 te bellen of om naar de eerstehulpafdeling van het dichtstbijzijnde ziekenhuis te gaan als de vorige stappen niet hebben gewerkt en het risico van een zelfmoordpoging op handen is.
Postventie: wanneer al het andere faalt
Zoals we al hebben vermeld, bestaat postventie uit het bieden van sociale, psychologische en institutionele steun aan de dierbaren van iemand die een einde aan zijn leven heeft gemaakt.
Deze personen zouden ondersteuning moeten krijgen om hen te helpen op een gezonde manier te rouwen. Daarbij moeten alle risicofactoren worden aangepakt die het rouwproces kunnen bemoeilijken.
Iedereen rouwt anders en verdriet na een zelfmoord is vaak heel anders dan elke andere vorm van verdriet. Er zijn geen goede of foute reacties, alle gevoelens zijn volkomen normaal en acceptabel. Denk aan shock, ontkenning, schuldgevoel, pijn en schaamte.
Na een zelfmoord is het gebruikelijk dat familie en vrienden vragen “waarom” (waarom hebben ze het gedaan, waarom heb ik ze niet geholpen…?). Vaak denken ze ook “als…maar” (als ik het me maar eerder had gerealiseerd, als ze maar hulp hadden gezocht…).
Terwijl ze hun verdriet blijven verwerken, beginnen ze te begrijpen dat, hoewel zelfmoord in sommige gevallen kan worden voorkomen, in andere gevallen geen enkele interventie hun dood had kunnen voorkomen. Ze hadden niet kunnen veranderen wat er is gebeurd.
Het rouwproces eindigt wanneer naasten begrijpen dat ze nooit de antwoorden op al hun vragen zullen hebben. Soms zullen ze nooit volledig begrijpen waarom iemand een einde aan zijn leven heeft gemaakt.
Acceptatie is de beste manier om met een verlies in het reine te komen. Hoe moeilijk het ook mag lijken, de beslissing van de persoon in kwestie moet worden gerespecteerd en ze moeten niet langer de schuld krijgen voor het leed dat ze hebben veroorzaakt.
Hun naasten kunnen hen uiteindelijk vergeven en ook zichzelf vergeven. Ondanks hun aanvaarding en vergeving kunnen schuldgevoelens echter nog steeds aanhouden.
Mythen rond zelfmoord ontkrachten: basisstrategieën voor postventie
Het onderwerp zelfmoord is omringd door mythen en is nog steeds een taboe-onderwerp. Als gevolg hiervan voelen de familie en vrienden van mensen die zelfmoord hebben gepleegd vaak een aantal tegenstrijdige gevoelens.
Naast verdriet zien we vaak gevoelens als boosheid en woede. Schaamte komt ook vaak voor, waardoor velen de ware doodsoorzaak voor buitenstaanders verbergen, uit angst veroordeeld te worden.
Bij postventie is het belangrijk om psychosociale ondersteuning en psycho-educatieve strategieën op te nemen. Dit zijn strategieën die verband houden met de reacties en gevoelens die velen ervaren tijdens het rouwproces, maar ook met manieren om maatschappelijke kritiek tegen te gaan.
Het is ook belangrijk om familieleden en dierbaren te laten weten dat ze het volste recht hebben om te zwijgen, als ze dat willen. Het ontmaskeren van mythen rond zelfmoord kan vooral helpen tegenstrijdige gevoelens en angst voor oordeel te verminderen. Enkele veelvoorkomende misvattingen zijn:
- Praten over zelfmoord leidt tot zelfmoord en moedigt dit aan.
- Zelfmoord kan niet worden voorkomen omdat de persoon in kwestie dood wil.
- Zelfmoord is een laffe/moedige daad.
- Mensen die zichzelf van het leven beroven, vragen aandacht.
- Degenen die serieus een einde aan hun leven willen maken, praten er niet over.
Conclusie
Mensen die zelfmoord proberen te plegen of die zichzelf van het leven willen beroven, hebben hulp nodig en verdienen deze hulp ook, net als de mensen om hen heen. Het is belangrijk om degenen die dierbaren zijn verloren door zelfmoord niet te vergeten.
Als het rouwproces per definitie pijnlijk en moeilijk is, is rouwen om een zelfmoord dat nog meer. Vaak gaat het gepaard met schuld- en schaamtegevoelens die zeer hardnekkig kunnen zijn en vaak zijn vaak resistent voor interventie.
Als iemand niet goed rouwt, kan dit op de lange termijn problemen veroorzaken. Zonder de nodige middelen en ondersteuning kan het zelfs tot depressies leiden.
Daarom is het belangrijk dat we ons niet alleen richten op zelfmoordpreventie. We moeten ons echter ook richten op het verbeteren van maatregelen wat postventie betreft.
Bovendien moeten er stappen worden ondernomen om het bewustzijn in de samenleving te vergroten en een einde te maken aan het stigma dat zo’n hoge tol eist van degenen die iemand hebben verloren door zelfmoord.