Perinatale rouw: de fases en protocollen

Er is veel desinformatie over het proces van perinataal verdriet. Er zijn echter ziekenhuizen met rouwprotocollen om ouders te ondersteunen. Lees verder voor meer informatie!

Beoordeeld en goedgekeurd door de psycholoog Sergio De Dios González.

Geschreven door Elena García

Laatste update: 27 december, 2022

Het verlies van een geliefde is altijd ingewikkeld. Wat gebeurt er dan als dat verlies tijdens de zwangerschap optreedt? Vandaag willen we je graag vertellen over perinatale rouw. We vinden het een goed idee om wat licht te werpen op een bijna onzichtbaar onderwerp dat vaker voorkomt dan de meeste mensen denken. Ook is er te veel verkeerde informatie over.

In de Verenigde Staten verwijst foetale sterfte naar “de spontane dood van een foetus in de baarmoeder op elk moment van de zwangerschap.” Doodgaan van een foetus later in de zwangerschap, met 20 weken of meer, of 28 weken of meer, wordt ook wel doodgeboorte genoemd.

De foetale sterftecijfers voor zwangerschappen van minstens 20 weken (5,96 foetale sterfgevallen per 1.000 levendgeborenen en foetale sterfgevallen) waren vergelijkbaar met de kindersterftecijfers van 5,98 zuigelingen per 1.000 levendgeborenen.

De gegevens over foetale sterfgevallen worden jaarlijks gepubliceerd door het National Center for Health Statistics, in rapporten en als individuele gegevensbestanden.

Definities

In de tiende herziening van de International Classification of Diseases (ICD-10) onderscheidt de WHO het perinataal verlies als volgt:

• Vroegtijdige foetale sterfte verwijst naar de sterfte van foetussen wanneer ze minder dan 22 weken zwangerschap en/of minder dan 17 gram gewicht hebben. Dit is wat bekend staat als spontane abortus.
• Tussentijdse foetale dood omvat foetussen tussen de 22 en 28 weken van de zwangerschap en/of gewicht tussen de 17 en 35 gram.
• Late foetale sterfte omvat foetale sterfte vanaf 36 gram gewicht en/of meer dan 28 voltooide weken van de zwangerschap.

Sommige auteurs breiden het begrip verdriet uit. Het omvat:

• Instanties van abortus (vrijwillig en onvrijwillig).
• De vrijwillige onderbreking van de zwangerschap als gevolg van gezondheidsproblemen van de foetus of omdat ze de gezondheid van de moeder schaden.
• Selectieve vermindering van meerlingzwangerschappen.
• Intrapartum of intra-uteriene foetale sterfte.
• Het verlies van meerlingzwangerschappen en de pasgeborene.

Ook is het verlies tijdens de zwangerschap niet altijd zo belangrijk geweest. Dankzij meer informatie en een grotere gevoeligheid voor deze gebeurtenis zijn er momenteel veel protocollen beschikbaar. Ze zijn gericht op het ondersteunen van ouders tijdens hun rouwproces.

Protocol voor perinatale rouw

Er staat veel goede informatie over dit onderwerp (in het Engels) op deze website. Ook zijn er veel ziekenhuizen waar deze protocollen al worden uitgevoerd.

In de afgelopen jaren heeft een team van verpleegkundigen van het Fairview Hospital Birthing Center hun perinatale rouwprogramma aangepast om ouders te helpen omgaan met het verlies van een baby. Kathy Ballantine, een stafverpleegster in het Fairview Hospital Birthing Center, leidde de taak om het perinatale rouwprogramma van het ziekenhuis uit te breiden in 2014.

Zij en vijf andere verpleegkundigen zijn lid van het geboortecentrum Families Experiencing Early Loss (F.E.E.L.), een commissie die het programma faciliteert en de boodschap over het belang van perinatale sterfgevallen verspreidt.

Het Good Samaritan Hospital biedt perinatale rouwondersteuning voor ouders om hen te helpen bij de verschillende fasen van rouw en verdrietreacties. De symptomen van rouw kunnen zo overweldigend zijn dat het vaak een troost is om te leren dat deze symptomen een normale reactie op verlies zijn.

De behoefte om steeds weer over de ervaring te praten is ook heel gewoon. Hun steungroepen komen maandelijks bijeen. Er zijn verschillende fasen van verdriet. Zo kan een deskundige op de volgende manieren helpen.

Na het nieuws

• Een relatie met ouders opbouwen op basis van gevoeligheid.
• De impact begrijpen van het nieuws op ouders.
• Ervoor zorgen dat ouders niet alleen zijn gedurende het hele proces.
• Het bieden van van duidelijke informatie over de vele mogelijkheden die hun ter beschikking staan. Bijvoorbeeld, wanneer na het uitvoeren van bepaalde medische tests de baby geen hartslag blijkt te hebben, zijn er twee mogelijkheden. Een daarvan is het afwachtende regulatie, dat eruit bestaat te wachten tot het lichaam op natuurlijke wijze de verwijdering van de resten op gang brengt. Dit proces is zeer vergelijkbaar met dat van een bevalling. De tweede optie zou curettage zijn, noodzakelijk wanneer de moeder niet spontaan gaat bevallen.

Tijdens de geboorte

Als de ouders geen zorgen hebben geuit over het contact met hun kind, ga dan net zo natuurlijk en respectvol te werk als bij elke ouder die zijn pasgeborene wil zien.

Na de geboorte

• Leg de dingen op een delicate en geïndividualiseerde manier uit, terwijl de ouders hun kind “leren kennen.”
• Normaliseer het professionele contact met het overleden kind om de ouders een weg vooruit te tonen.
• Bied de mogelijkheid om een soort aandenken aan de baby te hebben.
• Respecteer en sta volledig achter de wensen van ouders die weigeren om hun kind te zien of tijd door te brengen met hun kind.
• Evalueer eerst of ze wellicht een aandenken willen voordat je het aanbiedt.

Met ingang van 21 maart 2012 zijn er wetten waardoor de afgifte van een “Certificaat van doodgeboorte” voor foetale sterfgevallen die voldoen aan de definitie van een “doodgeborene.” De wet definieert een doodgeboorte als de onbedoelde intra-uteriene dood van een foetus die optreedt na de klinische schatting van de twintigste week van de zwangerschap.

De fasen van perinatale rouw

Als iemand het verlies van een geliefde moet aangaan, vooral als het om zijn of haar baby gaat, moet je zijn of haar vrijheid respecteren. De beste manier om hen te helpen is om te proberen te begrijpen hoe ze zich voelen.

De rouwfasen die ouders die een baby verloren hebben, zijn meestal de volgende:

• Ten eerste, shock en gevoelloosheid. Ook kan er een gevoel ontstaan van duizeligheid en functionele problemen – allemaal vergezeld van een verlangen naar hun baby.
• Ten tweede, desoriëntatie en desorganisatie in hun dagelijkse routine. Dit is gebonden aan hun gevoel van leegte en hulpeloosheid.
• Uiteindelijk beginnen ze hun leven te reorganiseren en opnieuw op te bouwen. Bovendien herstellen ze hun vermogen om van hun leven te genieten, maar zonder hun verlies te vergeten.

Er zijn bronnen en maatregelen om ouders te ondersteunen die het verlies van hun baby te verwerken krijgen, zoals:

• Kijk naar mogelijkheden binnen de gezondheidszorg.
• Bied doorverwijzing en informatie aan over middelen bij ontslag uit het ziekenhuis.
• Bied koppels en familieleden informatie aan over middelen zoals internet, organisaties en zelfhulpgroepen.
• Vergemakkelijk de emotionele uitingen zonder enige vorm van oordeelsvorming.
• Bied ondersteuning tijdens de opname in het ziekenhuis. Luisteren is ook een krachtig therapeutisch hulpmiddel. Bovendien moet je de ouders informeren en begeleiden om autonome besluitvorming te vergemakkelijken.
• Ook is het noodzakelijk om het gezondheidspersoneel goed op te leiden. Dat wil zeggen, hen te voorzien van trainingsvaardigheden, middelen en technieken die de aandacht voor het verlies van de ouders en perinatale rouw in de eerste momenten te verbeteren.

Perinatale rouw buiten de gezondheidszorg

• oprichting en ontwikkeling van informatiecampagnes en sociaal bewustzijn
• oprichting en dynamisering van onderlinge hulpgroepen, bijvoorbeeld gericht op ouders, broers en zussen en grootouders
• ondersteuning en gezelschap tijdens het rouwproces
• oriëntatie in bureaucratische procedures
• rouwbegeleiding en therapie: familie, koppel of individueel

Kortom, het is noodzakelijk om professionals op te leiden zodat zij zowel de ouders als de familieomgeving kunnen bijstaan, begeleiden en ondersteunen. Dit alles zonder te vergeten dat alleen de rouwende ouders het tempo in het rouwproces moeten bepalen.