Orange is the New Black - een realiteit voor veel vrouwen
Het feminisme wordt tegenwoordig steeds vaker in beeld gebracht, in series, films etc. Er is ook steeds meer aandacht voor bepaalde sociale groepen die tot voor kort nog verwaarloosd werden. Orange is the New Black is een van die series. En ook al wordt de vinger soms net niet helemaal op de zere plek gelegd, de serie slaagt er toch in om de veranderingen die vrouwen ervaren goed vast te leggen.
Wat de serie vooral goed doet, is het ontmantelen van sommige mythen over gevangenissen. Waaronder enkele van de vooroordelen die we hebben over gevangenen, in dit geval vrouwelijke gevangenen.
Soms lijken we te vergeten dat er niet alleen moordenaars in de gevangenis zitten. Er zijn ook mensen die, vanwege de omstandigheden die het leven voor hun voeten heeft geworpen, een misdrijf hebben begaan en in de gevangenis beland zijn. Natuurlijk is de serie niet perfect en mogen we niet vergeten dat het een fictieve serie is waar we het hier over hebben. De serie slaagt er echter wel in om ons een beetje dichter bij een wereld te brengen die we in veel opzichten vergeten zijn.
Orange is the New Black toont het proces van aanpassing aan de gevangenis, de verschillende groepen die zich erin gaan vormen, hoe de vrouwen met het gevangenisleven omgaan, het gezag van de bewakers enz. De serie debuteerde in 2013 op Netflix. Het is gebaseerd op het gelijknamige boek van Piper Kerman, dat zij weer baseerde op haar eigen ervaringen toen ze een jaar in een vrouwengevangenis zat.
Een interessante kanttekening om deze introductie mee af te sluiten is dat de afbeeldingen die we tijdens het beginmuziekje zien (zie hieronder) van daadwerkelijke gevangenen in de gevangenis zijn.
Orange is the New Black – in de gevangenis
De serie begint met de introductie van Piper Chapman, een heel normaal meisje met een universitair diploma. Ze heeft een goede sociale status. Ze heeft een vriend waarmee ze wil trouwen en een bedrijf dat ze samen met haar beste vriendin heeft opgezet.
Het lijkt erop dat het leven Piper toelacht, maar dit zal allemaal uit elkaar vallen. Op een dag ontvangt ze een melding over een misdrijf dat ze ongeveer tien jaar eerder heeft gepleegd. Ze had geld vervoerd van een drugsdeal toen ze nog heel jong was. In die tijd had ze een lesbische relatie met een drugsdealer genaamd Alex Vause. Naarmate de serie verdergaat en Piper in de gevangenis terechtkomt, zien we haar opnieuw tegenover Alex.
Piper moet het harde leven in de gevangenis confronteren, haar comfort opzij zetten en proberen erbij te passen. In het begin is dit erg moeilijk voor haar. Ze voelt dat ze niets gemeen heeft met de rest van de gevangenen. Na verloop van tijd ontdekt ze echter dat sommigen van hen toch niet zo anders zijn dan zij.
Racisme en scheiding
Om haar plekje te vinden, moet ze zich bij haar eigen groep aansluiten, de “witte” groep. In de gevangenis zien we hoe de mensen zich hebben verdeeld in hun verschillende groepen en hiërarchieën. Dit gebeurt op basis van huidskleur, leeftijd of nationaliteit. Enkele van deze groepen zijn:
- Donkere mensen
- Blanke mensen
- Latijns-Amerikanen
- Oudere mensen
De rest van de vrouwen, die niet tot een van deze groepen behoren, zoals de Aziatische minderheid, moeten hun eigen groepen creëren of proberen in te passen in een van de bovenstaande.
De scènes in de eetzaal laten deze verdeling ontzettend duidelijk zien en doen bijna denken aan een schoolkantine waar iedereen zijn plaats en groep moet kiezen. Het onderscheid tussen de groepen wordt op verschillende manieren weerspiegeld, maar vooral in spraak. We horen hoe de donkere mensen niet hetzelfde praten als de blanken. De Latijns-Amerikanen spreken in het Spaans of een mix van Engels en Spaans etc.
Orange is the New Black laat ons heel duidelijk het racisme en de scheiding zien die gangbaar zijn in vrouwengevangenissen.
De diverse personages in Orange is the New Black
De serie onderzoekt veel zaken waar vrouwen tegenwoordig last van hebben. Waaronder het misbruik van macht en machogedrag van het gevangenispersoneel. De serie vertoont een grote diversiteit aan personages in elk deel van de gevangenis.
Er zijn toezichthouders die geld verspillen en budgetten inkrimpen in hun eigen voordeel. We zien ook bewakers die handelen in drugs en misbruik maken van hun macht over de gevangenen. Seksueel misbruik wordt ook behandeld. Evenals werknemers die hun roeping uit het oog verloren hebben en het vermogen verloren hebben om de gevangenen te helpen en te begrijpen. Er zijn er echter ook nog die menselijkheid en mededogen tonen.
Een van de meest interessante dingen van de serie is dat ze in elke aflevering, naast de hoofdlijn van het verhaal, het verhaal vertellen van een van de gevangenen. Zelfs de meest secundaire personages die onopgemerkt zouden kunnen blijven, hebben een plekje gekregen in Orange is the New Black.
De serie onderzoekt het verleden van deze personages grondig en laat ons zien hoe en waarom ze in de gevangenis belandden. In veel gevallen doen ze dat door ons te laten zien hoe ze hebben geleden. We zien hoeveel pech ze hebben gehad of hoe ze op een bepaald moment in hun leven slechte beslissingen hebben genomen.
Het ontkracht het idee dat het alleen slechteriken naar de gevangenis gaan. Natuurlijk zijn er personages die geen wroeging tonen en die werkelijk een ernstig misdrijf hebben begaan. Maar de meeste personages zijn echte mensen waar we onszelf vrij makkelijk in kunnen herkennen en inleven.
Sociaal verwaarloosde groepen
Orange is the New Black werpt ook licht op sociaal verwaarloosde groepen. Een van de dames Suzanne, bekend als “crazy eyes,” heeft bepaalde sociale problemen. Ze verwondt zichzelf, ze gedraagt zich als een kind en vertoont bepaalde aspecten van een borderline-persoonlijkheidsstoornis. Maar ze heeft ook haar verhaal, en haar aflevering laat ons zien wat voor soort leven ze heeft gehad. We zien bijvoorbeeld dat ze als kind werd geadopteerd en tijdens haar leven met talloze obstakels te maken kreeg.
Ook homoseksualiteit is een belangrijk punt. Tot voor kort waren lesbiennes slechts minderheids- of secundaire personages op tv en in de bioscoop. Zelden zijn ze echter zo relevant geweest. In Orange is the New Black zijn de meeste gedetineerden lesbisch. Anderen in de serie hebben, hoewel ze het niet zijn, een soort lesbische relatie ervaren of er in ieder geval mee geëxperimenteerd tijdens hun gevangenschap.
Er is ook een personage genaamd Sophia, een transseksuele kluizenaar, gespeeld door actrice en transgenderactiviste Laverne Cox. Ook dit personage heeft zo zijn dingen meegemaakt voordat hij de stap zette om zijn ware zelf te vinden. Hij was zelfs getrouwd en had een kind. Een interessant feitje is dat de acteur die Sophia vóór de overgang speelde de tweelingbroer van Laverne Cox was.
De serie belicht ook de problemen in verband met drugsmisbruik en doet dit op een zeer slopende manier met het personage van Tricia. Ze is een jonge vrouw die op straat woonde en die moest stelen om te overleven. Ze raakte verslaafd aan drugs en het duurde niet lang voordat ze in de gevangenis zat.
Vechten voor gelijkheid
Ook oudere mensen hebben hun groep. Een van hen is zelfs een non. De Aziatische karakters zijn een minderheid, maar ze zijn ook aanwezig. Iedereen hoort erbij en iedereen is belangrijk in Orange is the New Black. Het is een serie die ons een nieuwe blik geeft op vrouwengevangenissen. De cast bestaat voornamelijk uit vrouwen, net als veel van de scenarioschrijvers. Zelfs Jodie Foster heeft een aflevering geregisseerd. Het geeft ons ook een echt inzicht in het leven van elk van de gevangenen.
Taalbarrières, racisme, homofobie, machogedrag, geweld… alles komt aan de oppervlakte wanneer deze verschillende levens met elkaar in contact komen gedurende de afleveringen. We zien ze niet langer als mensen die weinig of niets met ons te maken hebben, maar als normale mensen, net als ieder ander. En dit alles in een steeds heterogenere en meer open samenleving. Een samenleving waarin wij, als burgers, de verantwoordelijkheid hebben om te blijven vechten voor gelijkheid.
“Ik durf te denken dat de Anonieme, die zoveel gedichten schreef zonder ze te ondertekenen, vaak een vrouw was.”
-Virginia Woolf-
