Neurotransmitters in verband met plezier

Hebben neurotransmitters invloed op je gevoelens? In dit artikel kom je meer te weten over de soorten die samenhangen met de ervaring van genot.

Geschreven en geverifieerd door de psycholoog Isabel Ortega.

Laatste update: 30 mei, 2023

Neurotransmitters beïnvloeden onze emotionele toestanden en zijn gerelateerd aan plezier en genot. In feite bemiddelen ze de communicatie tussen hersenmoleculen. Neurotransmitters zijn de stoffen die zenuwinformatie van het ene neuron naar het andere sturen, via het mechanisme dat synaps wordt genoemd.

Zenuwimpulsen reizen tussen neuronen en veroorzaken de uitwisseling van neurotransmitters. Die worden door het ene neuron afgegeven en door het volgende opgevangen. Dankzij deze synaptische activiteit grijpen ze in op verschillende sensaties.

Neurotransmitters gekoppeld aan genot

Er zijn veel neurotransmitters met verschillende functies. Ze komen niet allemaal voor in het zenuwstelsel. Ze kunnen ook aanwezig zijn in andere delen van het lichaam. Sommige ervan houden verband met het plezier dat we voelen bij bepaalde prikkels. Deze neurotransmitters lichten we hieronder nader toe.

Dopamine

Dopamine wordt beschouwd als het genotshormoon, omdat het verband houdt met dit gevoel. Het kan echter ook worden opgevat als het motivatiehormoon. Het is eigenlijk niet verantwoordelijk voor het opwekken van genot, maar voor het bevorderen van openheid bij het zoeken naar aangename ervaringen. Als zodanig bevordert het gedrag dat ons een goed gevoel geeft.

Er zou ook een relatie zijn tussen dopamine niveaus en motivatie. Onderzoek (Engelse link) gepubliceerd in The Journal of Ne uroscience benadrukt dit verband.

In feite bleek uit dit onderzoek dat mensen die zich het meest inzetten om hun doelen te bereiken, verhoogde dopamineniveaus hadden in de prefrontale cortex en het striatum. Aan de andere kant was de motivatie om doelen te bereiken gekoppeld aan het uitvoeren van plezierig gedrag.

Serotonine

Serotonine wordt het gelukshormoon genoemd en is verbonden met welzijn. Inderdaad worden lage niveaus van deze neurotransmitter in verband gebracht met depressie.

Een belangrijke groep geneesmiddelen die wordt voorgeschreven voor de behandeling van deze aandoening werkt door de heropname van serotonine te remmen. Het idee is om de dichtheid ervan in de inter-synaptische ruimte te verhogen.

Volgens een artikel (Spaanse link) gepubliceerd in het tijdschrift, RD-ICUAP, leidt verminderde activiteit in het serotonerge systeem tot een groot effect op de psychopathologie van depressie. Het artikel vermeldt ook dat serotoninepaden betrokken zijn bij de stemming en bij de controle van geluk.

Serotonine beïnvloedt ook andere functies zoals lichaamstemperatuur, eetlust en slaap-waakcycli. Lage serotonineniveaus kunnen verband houden met veranderingen in het immuunsysteem.

Dus, hoe kunnen we de serotonineniveaus verbeteren? In hetzelfde artikel wordt voorgesteld het lichaam te voorzien van voedingsmiddelen die rijk zijn aan omega 3-vetzuren, zoals pure chocolade en bananen.

Ook voedingsmiddelen die tryptofaan bevatten zijn belangrijk. Bijvoorbeeld melk, eieren en peulvruchten. De voedingsmiddelen die het serotonineniveau negatief beïnvloeden zijn daarentegen suikers en geraffineerd meel.

Regelmatige lichaamsbeweging helpt deze neurotransmitter te stimuleren, wat leidt tot gevoelens van welzijn en ontspanning. Serotonine helpt ook angst en agressie onder controle te houden en bezorgt ons aangename ervaringen.

Oxytocine

Deze neurotransmitter is bekend om zijn rol bij bevalling en borstvoeding. Het komt ook overeen met gedrag in het algemeen. Het beïnvloedt bijvoorbeeld sociale cognitie, empathie, ouderlijk gedrag en seksueel gedrag (in meer of mindere mate van genot).

Oxytocine beïnvloedt het vertrouwen in andere mensen en altruïsme. Hoge niveaus van deze stof werken, positief in op ons gedrag als we banden met anderen aangaan. Daarom is oxytocine gerelateerd aan menselijk sociaal gedrag, zoals bevestigd in een studie (Engelse link) gepubliceerd in het tijdschrift The Neuroscientist.

Endorfine

Endorfine staat bekend als de natuurlijke morfine van het lichaam. Ze hebben vergelijkbare effecten als opium, maar het lichaam maakt deze stoffen zelf aan.

Endorfinen activeren neurale netwerken die pijn onderdrukken, samen met neurale systemen die te maken hebben met de ervaring van plezier. Daarom kunnen ze worden opgevat als natuurlijke drugs die sensaties van pijnstilling en welzijn geven. Eén manier om endorfine aan te maken is door matige en constante lichaamsbeweging.

Genot en het beloningssysteem zijn verbonden met neurotransmitters

Het beloningssysteem van de hersenen is verantwoordelijk voor het reguleren van de subjectieve sensatie van genot in het lichaam. Dit wordt geactiveerd door aangename of belonende stimuli. Het bestaat uit verschillende gebieden en structuren, waaronder het ventrale tegmentale gebied en de nucleus accumbens. De volgende gebieden doen ook mee:

• Amygdala.
• Hippocampus.
• Hypothalamus.
• Prefrontale cortex.
• Hypofyse.

Dopamine is de belangrijkste neurotransmitter die werkt in het beloningssysteem, naast glutamaat en GABA. Dit systeem beïnvloedt het geheugen en het leren. Het heeft tot doel de mens bepaalde gedragingen te laten herhalen om zijn overleving te verzekeren.

Wat betreft motivatie en het verband met het beloningssysteem, wordt het begrepen als een vector die wijst naar de plaatsen die anticiperen op de mogelijkheid van het verkrijgen van versterking.

Er is ook waargenomen dat de aanwezigheid van veranderingen in de oriëntatie van deze vector (anticiperen op beloningen met meer of minder succes) in verband te brengen is met depressie, schizofrenie, bipolaire stoornis en diverse verslavingen.

Wordt genot bepaald door de niveaus van deze chemische stoffen?

Het antwoord is nee. Plezier is namelijk subjectief en niet alle mensen voelen het als reactie op dezelfde stimuli. In dit artikel hebben we alleen de neurotransmitters beschreven die volgens wetenschappelijk bewijs verband houden met plezier.

Tot slot moeten we benadrukken hoe belangrijk het is om neurotransmitters te bestuderen buiten het domein van plezier, om te begrijpen hoe de menselijke geest werkt.