De neerwaartse spiraal die depressie heet

Depressief zijn is veel meer dan verdrietig en neerslachtig zijn en willen huilen. We zeggen vaak dat we depressief zijn omdat er iets stressvols in ons leven is gebeurd of omdat zich een gevoelige situatie heeft voorgedaan, maar na een normale periode van aanpassingsverdriet zijn we uiteindelijk wel in staat om het te overwinnen en ons leven voort te zetten op een normale manier.

Als we echter niet in staat zijn om er overheen te komen, als we niet we weten hoe we dat aan kunnen pakken of we hebben niet de middelen om een bepaalde situatie – belangrijk of onbelangrijk – te overwinnen, dan kunnen we in de klauwen van depressie vallen.

Depressie wordt gekenmerkt door een zeer slecht humeur en een duidelijk verlies van interesse in de dingen die we normaal gesproken plezierig of leuk vinden. Het vermogen om van dingen te genieten is weg, samen met alle verlangen om iets te doen. Dit resulteert in gedragsremming.

Op een fysiologisch niveau kunnen we ons erg moe voelen, aan slapeloosheid of hypersomnie lijden en geen seksuele drift hebben.

Maar waarom wordt niet iedereen depressief? Zelfs wanneer twee situaties even stressvol zijn, waarom reageren we niet allemaal op dezelfde manier? Het is duidelijk dat onze geest een belangrijke rol speelt in deze verschillen. Om depressief te worden, komt onze subjectieve interpretatie van situaties in het leven om te hoek kijken.

Laten we realistisch zijn: er zijn heel moeilijke situaties in het leven die iedereen op een sterke manier zouden beïnvloeden. Maar toch, het zijn onze gedachten en overtuigingen die uiteindelijk zullen bepalen of we depressief worden of dat we het hoofd boven water houden.

Dit is goed nieuws. Het is mogelijk dat een situatie onopgelost en ongewijzigd blijft, maar we kunnen bijna altijd onze gedachten veranderen; op die manier kunnen we zeggen dat we speling en voldoende controle hebben.

Hoe worden we depressief?

Een paar jaar geleden werd er nog gedacht dat depressie een fysieke ziekte was, als gevolg van het ontbreken van een reeks neurotransmitters in de hersenen die onze stemming bepalen. Weliswaar hebben chemische stoffen als serotonine een zekere invloed, maar vormen zij niet de enige bepalende factor. Daarom werkt geneesmiddeltherapie vaak niet.

Om depressief te worden, moeten er essentiële veranderingen in de omgeving zijn die als onaangenaam worden gezien. Een verlies van aanjagers wordt dit genoemd; dat wil zeggen, je verliest iets dat je heel kostbaar en waardevol vond, zoals bijvoorbeeld een partner, een baan, een verandering in de stad of je gevoel van eigenwaarde.

Wanneer je de situatie niet onder ogen ziet, begin je je overweldigd en vreselijk verdrietig te voelen en laat je je gemoed vullen met negatieve gedachten over jezelf, de wereld en de toekomst. Logischerwijs, als je je zo slecht voelt, zal uitgaan, interactie met mensen, van dingen te genieten, of je hoofd leegmaken het laatste dat je wilt zijn en zul je in plaats daarvoor kiezen om je in huis op te sluiten, niets te doen of in bed te blijven liggen.

Dit is waar depressie op ons begint in te spelen en ons verstrikt in zijn spiraal. Een spiraal waaruit ontsnappen moeilijk is als we ons niet bewust zijn van het belang van onze gedachten, emoties en acties.

De vicieuze cirkel kan op de volgende manier worden samengevat: je hebt gedachten over jezelf als “Ik ben nergens goed voor,” over de wereld als “Mensen zijn slecht en je kunt niemand vertrouwen,” en over de toekomst als “Ik zal nooit een goede baan vinden of iets bereiken als persoon.” Deze gedachten leiden ertoe dat we ons zeer ellendig, hopeloos en verdrietig voelen, wat leidt tot het verliezen van onze interesse in bijna alles.

Door niets te doen, niet uit te gaan, niet op zoek te gaan naar een baan, je niet te wagen aan interactie met wie dan ook, ben je de bevestiging van je negatieve gedachten. “Ik ben nergens goed voor” en je bevestigt dit aan jezelf als je languit in bed ligt en niets wilt doen. Bovendien betekent deze houding een extra verlies van aanjagers, bovenop je oorspronkelijke verlies.

Een voorbeeld: mensen die hun partner verliezen, verliezen een van de belangrijkste aanjagers. En niet alleen verliezen zij hun partner, maar ook het uit eten gaan met die persoon, het omarmen van die persoon etc. Dat zijn namelijk ook aanjagers. Hun verdriet is zo groot, dat het laatste dat ze willen is om iets leuks te doen, om uit te gaan, om nieuwe mensen te ontmoeten, om tijd te besteden aan dingen doen…

En daar ligt de fout, want tegelijk met het verlies van hun partner verliezen ze ook de kans om andere mensen te ontmoeten, om plezier te hebben door nieuwe dingen te doen, om een baan te vinden… Wat op zijn beurt weer meer en meer verlies betekent.

Deze vicieuze cirkel moet op een gegeven moment worden afgekapt, om ze in staat te stellen om hun depressieve toestand achter te laten. De manier om dit te doen is om actief te worden, dingen te doen die niet veel inspanning vergen en die uiteindelijk plezierig voor ze zijn. En dit is waar de “Ik heb er geen zin in,” “Ik kan niet” komen kijken. Misschien heb je er geen zin in, maar je hoeft er geen zin in te hebben om dingen te gaan doen; je hoeft je er alleen maar toe te zetten.

Er is geen reden waarom de motivatie vóór de actie moet komen; in plaats daarvan zal de motivatie vanzelf komen na de actie; het verlangen om dingen te doen zal steeds sterker terugkomen.

Cognitief werk is ook erg belangrijk, maar wordt pas in een later stadium uitgevoerd, aan het begin van gedragsactivering. Depressieve mensen zien de wereld in het zwart en interpreteren de werkelijkheid op een disfunctionele manier.

Cognitieve herstructurering zal de gekozen techniek zijn, waardoor je als depressief persoon leert om je automatische negatieve gedachten te identificeren, om hun nut en waarheid te evalueren en om ze te vervangen door meer realistische en aanpasbare gedachten. Deze techniek wordt uitgevoerd door jezelf verschillende vragen te stellen, met als doel na te gaan of je gedachten objectieve werkelijkheid weergeven of worden begeleid door je eigen subjectieve interpretaties.

De oplossing ligt in onze handen. Sta niet toe dat je geluk afhankelijk is van je omgeving of van je situatie, hoe verschrikkelijk die dan ook kan zijn; je hebt de mogelijkheid om er beter uit te komen als je wilt. Zelfs als je denkt dat je niet dieper kunt zinken en dat je niets kunt doen; dat kun je wel. Ga aan de slag en laat jezelf zien dat het leven met open armen voor je klaar staat.