Martin Seligman en de positieve psychologie
Martin Seligman, pionier op het gebied van positieve psychologie, legt uit dat geluk niet altijd afhankelijk is van onze sociale status, religie of fysieke schoonheid. Geluk is eigenlijk een unieke combinatie van wat hij ‘onderscheidende deugden’ noemt, zoals een besef van menselijkheid, matigheid, doorzettingsvermogen en het vermogen om een zinvol leven te leiden.
Martin Seligman luidde een nieuw tijdperk in de psychologie in. Dit werd duidelijk toen hij in de jaren 90, als president van de American Psychological Association (APA), een lezing gaf om iets aan te pakken dat hij belangrijk vond: de psychologie moest een nieuwe stap zetten. We moesten het menselijk geluk bestuderen vanuit een wetenschappelijk perspectief. Alleen dan zouden mensen een bevredigender leven kunnen leiden.
“Het leven oefent dezelfde tegenslagen en tragedies uit op de optimist als op de pessimist, maar de optimist doorzeeft ze beter.”
-Martin Seligman-
Een nieuw tijdperk in de psychologie
Tot die tijd concentreerden de meeste psychologische onderzoeken zich op het aanpakken van psychische aandoeningen en de bijbehorende behandelingen. Sterker nog, Seligman zelf is vooral bekend om zijn werk over aangeleerde hulpeloosheid.
Maar, en dit overkomt ons allemaal wel op een gegeven moment in ons leven, er gebeurde iets dat hem plotseling dwong om diep na te denken. Hij legt dit uit in zijn boek ‘The Optimistic Child’.
Op een ochtend speelde zijn dochter Nikki, die zes jaar oud was, op de binnenplaats met wat bladeren. Het meisje was aan het schreeuwen en rennen, vol enthousiasme en energie. Haar vader, Martin Seligman, kon echter niet werken met al dat lawaai. Hij kon het niet helpen; hij schreeuwde tegen haar dat ze stil moest zijn.
Hierna begreep hij van het kleine meisje, dat voor haar leeftijd ongebruikelijk volwassen was, dat ze door zijn berisping juist zin had om te gillen en te huilen. Net zoals ze deed toen ze jonger was. Maar ze zou niet toegeven. Ze wist dat ze niet langer een baby was en daarom zou ze zichzelf beheersen.
En aangezien ze al had geleerd zich niet te laten meeslepen door gejammer, zou ze ook meteen haar slechte humeur leren te beheersen, vertelde ze hem daarna. Op die manier zou ze “een beetje ouder zijn.” Die kleine toespraak van zijn dochter veranderde het leven van Martin Seligman.
Martin Seligman en de positieve psychologie
Martin Seligman was een pionier op het gebied van positieve psychologie. De term zelf werd overigens bedacht door Abraham Maslow. Maslow formuleerde zijn theorieën echter op een zeer intuïtieve manier en met nauwelijks empirisch en methodologisch bewijs. Hij liet zijn interessante nalatenschap achter in de handen van een nieuwe generatie psychologen die in de jaren ’90 een stroming oprichtten op het gebied van geluk.
De psychologen die het stokje overnamen, waaronder Seligman zelf, Ed Diener en Mihaly Csiskzenmihalyi, zijn de studie naar positieve emoties gaan benaderen vanuit een strikt wetenschappelijk perspectief. Ze willen weten welke processen, dynamieken en situaties het meeste effect kunnen hebben op onze gezondheid, prestaties en algemene tevredenheid over het leven. Het doel moet zijn om mensen te leren gelukkiger te zijn, iets wat Martin Seligman destijds al benadrukte.
Op basis van de ideeën over geluk van Confucius, Mencius en Aristoteles, samen met moderne theorieën over motivatie, concludeerde hij tevens dat geluk kan worden opgebouwd door te werken aan drie zeer specifieke aspecten.
1. Het aangename leven
Misschien denk je bij het ‘aangename leven’ aan een hedonistisch concept, aan een leven dat puur gericht is op plezier, niet op grotere ambities. Maar dat is niet wat Martin Seligman bedoelt.
- Een aangenaam leven bestaat uit het aanmoedigen van positieve emoties en deze zo lang mogelijk laten duren.
- Hoe? Als eerste door ervoor te zorgen dat aan onze basisbehoeften is voldaan. Dit zijn de eerste stappen van de piramide van Maslow: voedsel, veiligheid, verwantschap en erkenning.
- Evenzo is het belangrijk om een balans te vinden tussen ons verleden, ons heden en onze toekomst.
- Seligman stelt hiervoor het volgende voor:
- We moeten dankbaar zijn en weten hoe we kunnen vergeven wat er in het verleden is gebeurd.
- Het is noodzakelijk dat we om kunnen gaan met de negatieve emoties van het heden. We moeten mindfulness en nieuwe manieren ontwikkelen om gelukkig te zijn in het heden.
- We zullen ook met hoop en optimisme naar de toekomst kijken.
2. Het goede leven
Genieten van een echt goed leven is niet zo eenvoudig als we in eerste instantie denken. Geluk is niet altijd synoniem met rijkdom, macht of sociaal succes. Geluk houdt in dat we ons potentieel bereiken om ons meer vervuld, vrijer en gelukkiger te voelen.
Martin Seligman creëerde een classificatiesysteem van menselijke deugden met Dr. Christopher Peterson, een expert op het gebied van hoop en optimisme. Het doel van dit systeem was om precies te bepalen waaraan we elke dag zouden moeten werken om ons potentieel te verbeteren. Ze zijn de volgende:
Menselijke deugden
- Wijsheid en kennis
- Moed
- Liefde en menselijkheid
- Rechtvaardigheid
- Gematigdheid
- Spiritualiteit en transcendentie
Persoonlijke deugden
- Wijsheid en kennis
- Nieuwsgierigheid en interesse in de wereld.
- Liefde voor kennis en leren.
- Oordeel, kritisch denken, ruimdenkendheid.
- Vindingrijkheid, originaliteit, praktische intelligentie.
- Perspectief.
- Moed
- Dapperheid.
- Doorzettingsvermogen en toewijding.
- Integriteit, eerlijkheid, authenticiteit.
- Vitaliteit en passie.
- Menselijkheid
- Liefde, gehechtheid, het vermogen om lief te hebben en bemind te worden.
- Sympathie, vriendelijkheid, vrijgevigheid.
- Emotionele, persoonlijke en sociale intelligentie.
- Gerechtigheid, maatschappelijke deugden.
- Burgerschap, beleefdheid, loyaliteit, teamwork.
- Gevoel voor rechtvaardigheid, gelijkheid.
- Leiderschap.
- Gematigdheid
- Vermogen om te vergeven, genade.
- Bescheidenheid, nederigheid.
- Behoedzaamheid, discretie, voorzichtigheid.
- Zelfbeheersing, zelfregulering.
- Transcendentie.
- Waardering van schoonheid en uitmuntendheid, vermogen tot verwondering.
- Dankbaarheid.
- Hoop, optimisme, projectie naar de toekomst.
- Gevoel voor humor.
- Spiritualiteit, geloof, religieus besef.
“Psychologie is veel meer dan alleen medicatie, of het oplossen van ongezonde dingen. Het gaat over onderwijs, werk, huwelijk – het gaat zelfs over sport. Wat ik wil doen is zien hoe psychologen werken om mensen te helpen om op al deze gebieden deugden te ontwikkelen.”
-Martin Seligman-
3. Het zinvolle leven
Het zinvolle leven hangt nauw samen met de top van de piramide van Abraham Maslow. Hier gebruiken we de deugden en sterke eigenschappen die we hebben ontwikkeld om bij te dragen aan het geluk van andere mensen. Het is altruïsme. Seligman definieert dit als het uitoefenen van goedheid, de kunst om te weten hoe we onszelf kunnen verheffen boven louter persoonlijk plezier om onszelf ten dienste te stellen van degenen om ons heen.
Tot slot, de positieve psychologie blijft een belangrijke en inspirerende plek innemen in onze samenleving. De aanpak wordt echter ook bekritiseerd. Er zijn er genoeg die het er niet mee eens zijn en die Seligman eraan herinneren dat de realiteit te complex is om in dit model te passen. Door het geluk als ‘positief’ aan te merken, impliceren we dat emoties zoals verdriet, woede of frustratie ‘negatief’ zijn, stellen zij. Ze willen niet dat de transformationele kracht van deze emoties over het hoofd wordt gezien.
Toch is Martin Seligman tegenwoordig een van de meest vooraanstaande psychologen ter wereld. Zijn nieuwste boek ‘Homo Prospectus’ bewijst dit alleen maar nog meer.
Bibliografie
Seligman, Martin (2011) La auténtica felicidad. Madrid: Zeta Bolsillo
Seligman, Martin EP (1996). The Optimistic Child: Programa comprobado para proteger a los niños de la depresión y construir resiliencia para toda la vida. New York, NY: Houghton Mifflin.
Seligman, Martin (2012) Flourish: A Visionary New Understanding of Happiness and Well-Being. Houghton Mifflin
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Seligman, M. E. P., Reivich, K., Jaycox, L., & Gillham, J. (1995). The optimistic child. Houghton Mifflin Co. https://doi.org/10.2514/3.2302
- Seligman, M. E., Railton, P., Baumeister, R. F., & Sripada, C. (2016). Homo prospectus. Homo prospectus.
- Seligman, M. E. P. (2000). Positive psychology, positive prevention, and positive therapy. In Handbook of positive psychology. https://doi.org/10.1017/CBO9781107415324.004
- Seligman, M. E. P., Ernst, R. M., Gillham, J., Reivich, K., & Linkins, M. (2009). Positive education: Positive psychology and classroom interventions. Oxford Review of Education. https://doi.org/10.1109/LCOMM.2016.2599514
- Seligman, M. E. P., Steen, T. A., Park, N., & Peterson, C. (2005). Positive psychology progress: empirical validation of interventions. The American Psychologist. https://doi.org/10.1037/0003-066X.60.5.410
- Lee Duckworth, A., Steen, T. A., & Seligman, M. E. P. (2005). Positive Psychology in Clinical Practice. Annual Review of Clinical Psychology. https://doi.org/10.1146/annurev.clinpsy.1.102803.144154
- Seligman, Martin (2011) La auténtica felicidad. Madrid: Zeta Bolsillo
- Seligman, Martin EP (1996). The Optimistic Child: Programa comprobado para proteger a los niños de la depresión y construir resiliencia para toda la vida. Nueva York, NY: Houghton Mifflin.
- Seligman, Martin (2012) Flourish: A Visionary New Understanding of Happiness and Well-Being. Houghton Mifflin
