Lichaamstechnieken in de psychologie: wat zijn het en waar dienen ze voor?
Lichaamstechnieken in de psychologie hebben een lange traditie in het klinische veld. Ze vergemakkelijken de vereniging tussen geest en lichaam, waardoor contact met emoties en waarnemingen mogelijk wordt. Het “fysieke omhulsel” is meer dan alleen de prachtige structuur die de mens bevat.
Het is een kanaal voor expressie en zelfs een canvas waar lijden aan vastzit. Therapieën zoals EMDR (Eye Movement Desensitisation and Reprocessing) of de somatic experiencing-benadering, ontwikkeld door psychiater Peter A. Levine, worden als effectief gezien, gezien het feit dat lichaamsgerichte interventies voor de behandeling van sommige angststoornissen nuttig zijn.
Lichaams- of lichaamsgerichte psychotherapie moet worden uitgevoerd door een professional, anders zou het niet zo nuttig zijn.
Wat zijn lichaamstechnieken in de psychologie?
De Oostenrijkse arts en psychoanalyticus Wilhelm Reich (1897-1957) wordt beschouwd als de vader van de lichaamstechnieken in de psychologie. Hij was zich ervan bewust dat mensen emotioneel lijden internaliseren in de vorm van somatisatie en gebruikte dit idee als basis voor zijn therapeutische benaderingen.
Deze somatisatie uitte zich in hoofdpijn, pijn aan het bewegingsapparaat en spijsverteringsproblemen. Vanaf de jaren 1930 tot nu zijn er pogingen gedaan om deze benadering te verbeteren. Lichaamstechnieken in de psychologie zijn erop gericht om te gaan met deze moeilijk te accepteren emoties en de ervaringen die ermee gepaard gaan. Ze proberen ook het zelfbewustzijn te bevorderen.
Lichaamsbewegingen en zelfs oogbewegingen zijn bijvoorbeeld in opkomst als geldige interventiemogelijkheden. Antonio Damasio benadrukte de rol van deze middelen bij het omgaan met trauma. Evenzo benadrukken werken zoals deze, gepubliceerd inFrontiers in Psycholog y in 2019 (Engelse link), de noodzaak van een betere organisatie en analyse van deze technieken.
Hoewel hun voordeel bekend is, is het belangrijk om in gedachten te houden dat ze niet allemaal door de wetenschap worden ondersteund.
Wat zijn de soorten lichaamsgerichte technieken?
In de afgelopen decennia is er een groter bewustzijn ontstaan om de gezondheid van het individu op een meer holistische manier aan te pakken. Je kunt het lichaam niet verzorgen zonder de geest te verwaarlozen. En omgekeerd.
Hierdoor zijn er meer lichaamstechnieken beschikbaar in de psychologie. Mind-body therapeutische modellen gebaseerd op neurowetenschap springen eruit. De Universiteit van Virginia (Engelse link) wijst erop dat er een direct verband is tussen bepaalde neuronale gebieden en de spieren die het gevoel van stress reguleren.
Als je al deze gegevens kent, kun je een vollediger beeld krijgen bij het ontwikkelen van therapieën. Hieronder volgt een overzicht van de alternatieven op dit gebied en hun nut.
Mensen die geneigd zijn tot overmatig of uitputtend denken, vertonen vaak grotere psychosomatische problemen. In deze gevallen kunnen lichaamsgerichte therapieën nuttig zijn.
1. Progressieve ontspanning van Jacobson
Een van de meest gebruikte lichaamstechnieken is de progressieve ontspanning van Jacobson. Het werd in 1920 ontwikkeld en vandaag de dag is er bewijs dat het effectief is tegen angst.
Het is een ontspanningsoefening die tot doel heeft het bewustzijn van lichamelijke gewaarwordingen te vergroten en zo de deur te openen naar een bewuste en geïnteresseerde interpretatie ervan. Om dit te doen, wordt een volgorde toegepast die loopt van de handen, nek, buik, rug en voeten, waarbij eerst spanning wordt gecreëerd en vervolgens losgelaten.
Deze lichamelijke spanning en de daaropvolgende ontspanning creëren een gunstige inprenting door zich te verbinden met de progressie van deze psychofysische ervaringen.
Lees ook dit artikel: De beste therapieën om trauma te behandelen
2. De psychofysieke ervaringen van Peter E. Levine
De techniek van de somatische ervaring van Peter E. Levine is een hulpmiddel bij de behandeling van posttraumatische stress. Psychiater Peter E. Levine wijst erop dat elke stressvolle en ongunstige ervaring het zenuwstelsel verandert.
Vanaf dat moment stopt de persoon met het verwerken van ervaringen op een evenwichtige en gezonde manier. Het doel van dit middel is om de ervaring te integreren, weer contact te maken met zichzelf en zich op een functionelere en gelukkigere manier open te stellen voor de omgeving.
Het is een psychosomatische methode waarbij de therapeut de patiënt begeleidt om te herkennen wat er in zijn lichaam gebeurt en op welke manier emoties zich gewoonlijk manifesteren.
3. Neurofeedback
Van de lichaamstechnieken in de psychologie nemen de technieken die te maken hebben met elektrofysiologische hersenactiviteit een vooraanstaande plaats in. De neurofeedback wordt gebruikt bij de behandeling van angst, slapeloosheid, depressie, schizofrenie of aandachtstekortstoornis met hyperactiviteit (ADHD). Dit zijn de belangrijkste kenmerken:
- De patiënt wordt uitgerust met elektroden om De patiënt krijgt elektroden om de neuronale functie in realtime vast te stellen.
- Gespecialiseerde software wordt gebruikt om te bepalen welk hersenpatroon problemen veroorzaakt.
- De patiënt werkt vervolgens met spelletjes of animaties om de hersengolven te reguleren.
- Het doel is om door middel van training een meer optimale hersenfunctie en betere concentratie te bereiken.
- Het is een niet-invasieve techniek die werkt op het centrale zenuwstelsel zodat de hersenen zichzelf geleidelijk kunnen reguleren.
4. EMDR
EMDR therapie of eye movement desensitisation and reprocessing therapy is een van de meest opvallende lichaamstechnieken in de psychologie. Het is een wetenschappelijk erkende aanpak, onderschreven door de Wereldgezondheidsorganisatie, die in de jaren tachtig werd ontwikkeld om trauma’s te behandelen.
Er zijn talloze klinische onderzoeken naar gedaan en het kan sneller helpen dan andere therapieën. EMDR houdt in dat je door de therapeut geleide oogbewegingen uitvoert, terwijl je de ervaringen van die traumatische gebeurtenissen verwerkt.
5. Autogene training
Deze methode werd in de jaren 1930 ontwikkeld door psychiater Johannes Schulz en is even eenvoudig als handig om extreme pieken van angst aan te pakken.
Autogene training is een autosuggestie-oefening die concentratie op lichamelijke sensaties bevordert als middel om tot rust en welzijn te komen. Door het oproepen van een gevoel van zwaarte en later van warmte in verschillende delen van het lichaam, wordt de persoon geleid. Het doel is om zichzelf te bevrijden van spanning en een staat van kalmte te bereiken die daarmee niet te verenigen is.
6. Bewegingstechnieken
Tot de meest gebruikte lichaamstechnieken in de psychologie behoren bewegingstechnieken.
Door middel van een reeks houdingen, uitdrukkingen, houdingen en zelfs dansen, drukt het lichaam op een andere manier uit wat het van binnen voelt. Bewegingspsychotherapie is een middel dat de traditionele therapie aanvult, om een ander communicatiekanaal te bieden dat vrijer, dynamischer en louterend is.
Misschien vind je dit artikel ook interessant: Artistieke en creatieve therapieën - wat zijn dat en hoe werken ze?
7. De aardingstechniek
Het doel van aarding is om te verankeren of te focussen op het heden, om de last van pijnlijke gedachten te verminderen. Hiertoe worden de volgende stimulaties uitgevoerd:
- Ruiken: kalmerende geuren opsnuiven.
- Zien: iets aangenaams zien, wandelen, lezen.
- Horen: naar muziek luisteren, met iemand praten.
- Aanraken: aangename texturen strelen, knuffelen, knutselen.
- Proeven: in contact komen met het hier en nu door smaak, proeven van voedsel dat je lekker vindt.
8. Ademhalingstechnieken
Ademhalingstechnieken zijn lichaamsgereedschappen bij uitstek en geweldige bondgenoten in het therapeutische proces. Ze laten stress en angst los, reguleren de hartslag en verlagen het cortisolniveau. Hoe kun je profiteren van zo’n basispijler als deze hulpbron?
Er zijn verschillende manieren en oefeningen, waarvan de buikademhaling of diafragmatische ademhaling de interessantste is. Deze techniek bestaat uit het plaatsen van één hand op de borst en de andere op de buik, terwijl je diep inademt door de neus. Dan valt op hoe het middenrif uitzet. Meerdere keren herhalen zorgt voor een groot welzijn.
De aardingstechniek is een lichaamspsychologisch hulpmiddel dat probeert te focussen op het heden om emotionele pijn te verlichten, waarbij de vijf zintuigen als ervaring worden gebruikt.
Lichaamsgerichte therapieën, waardevolle bronnen
Er zijn meer lichaamstherapieën, zoals yoga of zelfs biofeedback. Degenen die door het meeste onderzoek worden ondersteund, zijn echter degene die hierboven zijn beschreven. Aarzel daarom niet om ze te gebruiken en vraag specialisten om je door deze processen te begeleiden.
Geest en lichaam vormen een geheel dat niet gescheiden kan worden, vooral niet wanneer je door zulke delicate omstandigheden gaat als trauma’s of angstprocessen.
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Ancoli, S., Peper, E., Quinn, M. (2011). Mind/body integration: Essential readings in biofeedback. Berlin, Germany: Springer Science & Business Media.
- Nummenmaa, L., Glerean, E., Hari, R., & Hietanen, J. K. (2014). Bodily maps of emotions. Proceedings of the National Academy of Sciences, 111(2), 646-651.
- Tarsha MS, Park S, Tortora S. Body-Centered Interventions for Psychopathological Conditions: A Review. Front Psychol. 2020 Jan 24;10:2907. doi: 10.3389/fpsyg.2019.02907. PMID: 32038351; PMCID: PMC6993757.
- Taylor, A. G., Goehler, L. E., Galper, D. I., Innes, K. E., & Bourguignon, C. (2010). Top-down and bottom-up mechanisms in mind-body medicine: Development of an integrative framework for psychophysiological research. Explore, 6(1), 29-41.
