Levenscrises: de 4 sleutels om ze te hanteren
De meesten van ons zijn wel eens in gecompliceerde situaties terecht gekomen die we moesten overwinnen. Deze noemen we hier levenscrises: ze dwingen ons tot het stopzetten van ons normale levens. Open deuren worden zodoende ook gesloten. Misschien categoriseren we hierdoor levenscrises als negatieve gebeurtenissen. Ze dwingen ons immers om veranderingen aan te brengen in ons gedrag en onze gedachten — maar ze kunnen ook kansen tot groei aanleveren.
Ook al bestaan er meerdere soorten levenscrises, sommigen komen vaker voor dan anderen. Denk maar eens aan crises rondom het ouder worden. Zo heb je de transitie van kindertijd naar adolescentie; van jeugd naar volwassenheid; de zogenaamde midlifecrisis en de zogenaamde “older age crisis” (“late-leeftijdscrisis”).
Crises rondom identiteit komen ook voor. Deze draaien om wie we zijn en waar we ons mee identificeren, maar kunnen ook voortkomen uit de dood van een dierbare, een relatiebreuk, een scheiding of een ontslag.
Levenscrises zijn kansen om te transformeren die je dwingen te handelen. Hieronder leggen we vier manieren uit om deze situaties onder ogen te komen. Het doel hierbij is om sterker uit het gevecht te komen wanneer het eenmaal afgerond is.
“De mens ontdekt zichzelf wanneer hij zichzelf opmeet met het obstakel als referentiepunt.”
-Antoine de Saint-Exupéry-
1. Kom wat je gebeurt onder ogen
Een levenscrisis kan beginnen met wat alarmerende tekenen, zoals verdriet en angst, of zelfs pijn. Als we deze symptomen negeren of de ernst hiervan niet onderkennen, kunnen ze verergeren. De consequenties hiervan zullen zodoende ook verergeren.
We moeten erkennen dat onze persoonlijke geschiedenis van invloed is op hoe we levenscrises zien en hoe we ze hanteren. Als we bijvoorbeeld net uit een relatie komen, kan verlatingsangst de kop op steken vanwege iets dat in onze jeugd gebeurd is.
Bovendien is de manier waarop we problemen hanteren ook cruciaal. Als we de neiging hebben ons constant zorgen te maken over kleine details, is de kans groter dat we ons snel overspoeld voelen tijdens een crisis. Zo wordt het een stuk moeilijker om deze fatsoenlijk te hanteren. Vandaar dat het zo belangrijk is om na te denken over wat ons overkomt en om nieuwe alternatieven hiervoor te zoeken, keuzes te maken en de nodige veranderingen door te voeren.
Een moeilijke situatie kan ons ook onze normen en waarden laten heroverwegen, samen met onze doelen. Crises moedigen ons aan om onszelf te evalueren en leren ons nieuwe manieren van probleemhantering aan. Daardoor kunnen we niet zomaar even stil staan; we moeten door blijven gaan.
“Alleen een crisis, of deze nou substantieel is of niet, leidt tot echte verandering. Wanneer zo’n crisis zich voordoet zijn de reacties hierop afhankelijk van de ideeën die men om zich heen heeft verzameld.”
2. Weet dat levenscrises tijdelijk zijn
Crises hebben net als alle andere processen een begin, een ontwikkeling, een hoogtepunt en een einde. Knoop dit in je oren. Onthoud dat alles dat ons overkomt tijdelijk van aard is, en je zult zien dat dit een enorme steun voor je zal zijn.
Toch neemt dat het leed die je tijdens zo’n crisis ervaart niet weg. Hoe ga je hiermee om? Crises creëren dikwijls kansen voor verandering waar we op in kunnen spelen om een nieuw standpunt in te nemen. Zo leer je nieuwe manieren om de situatie te hanteren aan. Zo’n crisis is dus eigenlijk het uitgelezen moment om te stoppen met het herhalen en aanmeten van nutteloos gedrag en houdingen.
De tijdelijke aard van levenscrises is echter ook een tweezijdig zwaard. Aan de ene kant helpt het de pijn tijdens onze zelftransformatie te verminderen. De kansen die leiden tot deze transformatie zijn echter net zo tijdelijk van aard als de crisis zelf. Onze houding richting deze kansen speelt dus een fundamentele rol. Dit is waar het eindresultaat van af hangt. Oftewel: komen we hier sterker uit dan dat we er in gingen, of niet?
“In tijden van crisis breekt het hart, of wordt het harder.”
-Honoré de Balzac-
3. Laat het verleden los
Oplossingen die vroeger werkten laten je nu in de steek. De vorige, in onze ogen betere situatie bestaat niet meer. Door dit te accepteren kun je je emoties beter hanteren. Zelfs al was het verleden comfortabeler en veiliger, dit verandert de realiteit niet. Hoe sneller we herkennen wat ons nu bezighoudt, hoe sneller we nieuwe strategieën zullen vinden om dit te overwinnen.
In veel gevallen zorgt het vastklampen aan het verleden voor een vals gevoel van controle over het onbekende. Maar tijdens een crisis moeten we onze onzekerheden en zwakheden onder ogen komen. Daardoor leren we ook ons verleden niet als een excuus maar als een referentiepunt te gebruiken. Op deze manier wordt het makkelijker onze sterke punten te onderkennen en middelen te vinden waarvan we dachten ze niet te hebben.
Bovendien kunnen we de toekomst met meer helderheid zien als we het verleden eenmaal los hebben gelaten. Dat staat ons op zijn beurt weer toe om goed na te denken over waar we uiteindelijk heen willen. Als je toch nog steeds obsessief bezig bent met het verleden, kan dit het voorwaartse pad blokkeren en ons laten denken dat onze doelen onhaalbaar zijn.
Vandaar dat we een grotere kans hebben op het erkennen van de crisis als een oplosbare blokkade als we ons oog niet langer op het verleden richten. Het visualiseren van de toekomst kan op zijn beurt zelfs nieuwe kansen tot groei creëren.
“Het probleem van de wereld is dat intelligente mensen continu twijfelen, terwijl de stomme mensen overmoedig zijn.”
4. Vraag om hulp
Levenscrises laten ons vaak vollopen met schaamte en schuld, gevoelens die onze geliefden op een afstand kunnen houden. Er is echter niks mis met toegeven dat we niet alleen uit een bepaalde situatie kunnen komen. Het zoeken van steun van de mensen die ons het dierbaarst zijn of die in eenzelfde situatie zitten, kan ons nieuwe kracht geven. Wel is het belangrijk dat de mensen die we hiervoor benaderen zelf optimistisch zijn, ons willen helpen kritisch na te denken of onze angsten helpen minderen.
We kunnen ook een psycholoog benaderen voor zijn onvervormde, onpartijdige perspectief. Een geestelijke gezondheidsmedewerker kan ons een veilige plek bieden om zonder angst te praten over onze situatie en gevoelens. Ze helpen ons nadenken over wat gebeurt en om bovendien om een oplossing hiervoor te vinden.
Wat belangrijk is, is dat we ons bewust zijn van het feit dat we er niet alleen voor staan. Er zijn nou eenmaal enkele onvermijdbare crises die simpelweg onderdeel zijn van het leven. We hebben er allemaal mee te kampen. Sommigen ervaren daarbij ook nog andere crises, zoals relatieproblemen. Door hierover te praten, kunnen mensen deze problemen en dus ons beter begrijpen.
Levenscrises zijn niet altijd beestachtige processen, maar we kunnen ze niet negeren. Ga er niet van uit dat ze zomaar over gaan, ook al zijn ze in principe tijdelijk van aard. Door er niet op in te gaan kan de nasleep hiervan namelijk chronische vormen aannemen. Deze crises zijn niet eenvoudig te overwinnen. Dit vergt tijd — maar gelukkig biedt dit proces ook kansen om onszelf te verkennen en te definiëren.
“Ik houd zes eerlijke dienaren (zij hebben me alles dat ik weet aangeleerd). Hun namen zijn Wat, Waarom, Wanneer, Hoe, Waar en Wie.”
-Rudyard Kipling-