Leven met OCD: wat houdt dat in?
Heb je er ooit bij stil gestaan hoe het zou zijn om geobsedeerd te zijn door orde, schoon zijn en schoonmaken en het volgen van bepaalde regels? Overkomt het jou wel eens? Obsessieve-compulsieve stoornis — ofwel OCS of OCD vanuit het Engels — kent twee voorname onderdelen. Obsessies dringen ten eerste iemands gedachten binnen en dwanghandeling volgen hieruit om de bijkomende stress te verminderen.
De cyclus tussen het verschijnen van een obsessie en het ontwikkelen van een dwanghandeling definieert de levens van mensen met OCD. Ze krijgen te maken met een grote hoeveelheid leed, angst en onbegrip. Ze spenderen daarbij erg veel tijd aan het afweren van obsessieve gedachten door middel van hun dwanghandelingen. In dit artikel leggen we uit hoe hun leven er van dag tot dag uitziet. Hierbij gaan we dieper in op gedachten, emoties en de angsten die ze met zich meedragen.
De cyclus tussen het verschijnen van een obsessie en het ontwikkelen van een dwanghandeling definieert de levens van mensen met OCD.
Angst is een belangrijk onderdeel van OCD
Mensen met OCD worstelen met ontzettend veel angst. Het volgt hun als een ware schaduw. Waarom? Omdat angst en de behoefte om het te vermijden uiteindelijk het gros van onze gedragingen aanspoort. Wanneer een obsessie de kop op steekt, wordt hun angst opgestookt. Als ze niet in staat zijn om de dwanghandeling(en) uit te voeren, wordt hun angst des te erger. Zo kan het een nog ziekelijkere vorm aannemen.
Beeld je eens iemand in die in zijn hoofd obsessief bezig is met het hebben van schone handen (omdat hij anders ernstig ziek zal worden, bijvoorbeeld). Hij voelt bijna geen angst tijdens het wassen van zijn handen. Maar wie kan nu de gehele dag door met zijn handen onder de kraan staan? Wiens huid kan constant in contact staan met zeep zonder nadelige gevolgen te ervaren?
Stel je diezelfde persoon eens voor in het openbaar vervoer, waar hij in een metro stapt al denkende aan alle bacteriën op alles dat hij aanraakt. Omdat hij nu op een plaats is waar hij zijn dwanghandeling niet kan uitvoeren, ervaart hij veel angst. Dit zal met de minuut toenemen zolang hij zijn handen niet kan wassen.
Het is gemakkelijk te zien dat hun vermogen om volgens een normale routine te leven dramatisch verminderd is. Mensen met OCD zullen extreem ver gaan om situaties te vermijden waarin ze hun dwanghandelingen niet kunnen uitvoeren, of waar ze geconfronteerd worden met hun obsessieve gedachten (in het voorgaande voorbeeld zijn dat vieze plaatsen). Hierdoor zal hun leven beperkt zijn tot hun eigen huis, nabije plaatsen en een kleine sociale cirkel. Hun sociale activiteit is als gevolg daarvan gering.
Angst voor hun eigen gedachten
Mensen met OCD zijn bang voor hun eigen gedachten. Ze zijn bang dat alleen al ergens aan denken, de kans vergroot dat het ook echt zal gebeuren. Ook creëeren mensen met OCD regels en normen over waar ze wel en niet aan kunnen denken. Als ze deze regels niet voelen, zal er volgens hen iets verschrikkelijks gebeuren. In deze gevallen is angst de basisemotie die ze voelen. De dwanghandeling is een onsuccesvolle strategie die deze angst helpt voortbestaan.
Het is onmogelijk om totale controle over je gedachten te hebben. Niet proberen denken aan een roze olifant zal er juist voor zorgen dat je er wel aan denkt. Mensen met OCD hebben dezelfde gedachten als elk ander mens, maar zij confronteren ze op een manier die ze alleen maar intenser maakt.
Een regel van de psychologie is dat hoe meer je iets probeert te vermijden, hoe meer aanwezig het op den duur zal zijn.
Mensen met OCD willen wellicht alles in hun hoofd elimineren dat angst zaait. Aangezien dit onmogelijk is, worden ze bang voor hun eigen gedachten. Mensen met OCD zijn bang om niet de controle over hun eigen gedachten te hebben. Ze willen alleen aan plezierige dingen denken maar al hun pogingen hiertoe mislukken — omdat het simpelweg onmogelijk is.
Hoe kun jij helpen?
Mensen met OCD zijn dus altijd gefixeerd op wat hun hoofd als het ware tegen hun zegt. Dat komt omdat ze continu proberen hun gedachten in het gareel te houden door ineffectieve strategieën in te zetten. Als hun pogingen niet slagen wordt wat eerst enkel nervositeit was, daadwerkelijke angst. Op zo’n moment voelt het alsof alleen een dwanghandeling ze terug naar hun ‘veilige plekje’ kan brengen. Ze leven als gevangenen van hun eigen gedachten, niet in staat om te bevestigen dat niks ergs zal gebeuren als ze hun dwanghandeling niet uitvoeren. Elke dag proberen ze het onbeheersbare te beheersen.
Als je iemand met OCD kent, is het belangrijk dat je juist niet probeert met ze te redeneren. Ze weten al dat de kansen gering zijn dat dat datgene waar zij bang voor zijn uitkomt. Met andere woorden: ze zijn niet psychotisch en hebben anderszins hun verbinding met de realiteit ook niet verloren. Ze weten dat ze hun controle over zaken overdrijven, maar hun angst is krachtig genoeg om hun in een neerwaartse spiraal te zetten waar ze niet meer uit kunnen klimmen.
Het beste wat je kunt doen is om hen aan te moedigen om de hulp van een psycholoog te zoeken die gespecialiseerd is in OCD of angststoornissen. Je kunt hen helpen zo iemand te vinden en als ze je genoeg vertrouwen, kun je zelfs met ze naar hun eerste sessie gaan. OCD kan ontzettend slopend werken. Er bestaan echter therapeutische strategieën die bewezen effectief zijn in het verminderen van de negatieve impact op het dagelijks leven van de mensen die eraan lijden.
