Leeromgevingen: definities, typen en kenmerken

Leeromgevingen zijn ruimtes die lesgeven en leren mogelijk maken. Om hun rol te kunnen vervullen, moeten zij aan minimumeisen voldoen. Maar wat zijn ze en wat kan er worden gedaan om ervoor te zorgen dat ze worden ingevoerd?

Wat zijn leeromgevingen precies? Verder, welke kenmerken hebben ze en welke soorten zijn er? Denk je dat het mogelijk is om overal te leren? Of denk je dat er bepaalde minimumeisen zijn voor een adequate leeromgeving?

In werkelijkheid gaan plaatsen (fysiek of virtueel) waar iemand lesgeeft en een ander leert, in werkelijkheid verder dan het klassieke klaslokaalscenario en omvatten ook digitale en informele omgevingen.

Leeromgevingen

Men definieert eeromgevingen als scenario’s waarin het mogelijk is om een onderwijsleerproces te ontwikkelen. Ze zijn gebouwd met twee hoofddoelen. Ten eerste om georganiseerde leersituaties te bevorderen. Ten tweede, om een ideale omgeving te creëren voor leerlingen om een relatie op te bouwen met hun leraar.

Er zijn drie belangrijke elementen die georganiseerd leren bevorderen. Ten eerste de middelen of het lesmateriaal, ten tweede het beheer van de interacties tussen leerlingen en leerkrachten en ten derde het beheer van de lestijd.

De belangrijkste functie van een leeromgeving is het bevorderen van betekenisvol leren. Met andere woorden, om ervoor te zorgen dat de leerlingen de aangeleerde inhoud efficiënt wordt leren en verwerven.

Kenmerken

Waar moet op gelet worden bij het creëren van een leeromgeving? Welke kenmerken moeten deze ruimtes daarnaast hebben? In dit artikel hebben we het over vier essentiële elementen.

1. Kennis

Wanneer een onderwijsleerproces plaatsvindt, verwerft men kennis. Kennis is de basis van al het leren, wat het ook mag zijn. Bovendien kan kennis van allerlei aard zijn en zowel academische als informele elementen bevatten. De eigen levenservaringen bijvoorbeeld.

2. Materialen

De materialen die men gebruikt om het onderwijsleerproces te ondersteunen, zijn ook van belang. Met materialen bedoelen we activiteiten, lezingen, oefeningen, examens, virtuele lessen, face-to-face lessen…

3. Organisatie van de ruimte

Als de organisatie van de ruimte goed is, zal het leren dat ook zijn. Het klaslokaal moet bijvoorbeeld voldoende verlichting hebben en goed geventileerd zijn. Het moet inderdaad zo worden georganiseerd dat de interactie tussen studenten en docenten wordt verbeterd.

4. Pak leerstijlen aan

Om op een ideale manier les te geven, moeten leraren bekend zijn met het profiel van hun leerlingen. We mogen inderdaad nooit vergeten dat iedereen in een ander tempo leert

Daarom is het bij het bevorderen van betekenisvol leren belangrijk om aandacht te besteden aan de leerstijl van elke individuele student. Op openbare scholen, waar zoveel leerlingen in elke klas zitten, is dit echter geen gemakkelijke taak.

Soorten leeromgevingen

Er zijn vier soorten leeromgevingen. Deze zijn fysiek, virtueel, formeel en informeel.

Fysieke leeromgevingen

Dit is het klassieke klaslokaal, de fysieke omgeving die de leerlingen omringt. Het is meestal een vaste ruimte met vaste uren.

Dit is een ruimte die interactie tussen studenten en docenten mogelijk maakt. Men noemt dit ook wel de klascontext. Het klaslokaal omvat de middelen van het educatief centrum. Ze moeten worden aangepast om het leren te optimaliseren.

Virtuele leeromgevingen

Deze worden steeds meer verspreid. Elektronische leeromgevingen zijn in feite digitale omgevingen waar leerprocessen worden ontwikkeld. Het gaat om leren op afstand, op afstand. In deze omgevingen leren studenten dankzij het gebruik van computers, tablets of mobiele telefoons, via lessen in virtueel formaat.

Fysieke aanwezigheid is niet nodig voor virtuele lessen. Studenten moeten immers gewoon online aansluiten. Ze profiteren van interactieve en digitale bronnen. Een voordeel van deze omgevingen is dat studenten een grotere autonomie hebben.

Formele leeromgevingen

Formele leeromgevingen zijn een breder begrip. Het gaat om geïnstitutionaliseerde en gestructureerde onderwijssystemen.

Deze omgevingen bestaan uit openbare en particuliere scholen. Staatsinstellingen (ministeries van onderwijs)reguleren deze scholen. De ministeries zijn verantwoordelijk voor het vaststellen welke educatieve inhoud zal worden onderwezen (en wat niet) in elke fase van het onderwijs (van kleuterschool tot universiteit).

Informele leeromgevingen

Ten slotte is informele leeromgevingen een ander zeer breed begrip. In feite omvatten ze al die ruimtes buiten school, waar een persoon leert. In dit soort omgevingen zijn er geen officiële studieplannen of docenten die een reeks vakken doceren. Integendeel, de student beleeft bepaalde ervaringen, verhoudt zich tot zijn omgeving en leert uiteindelijk.

Enkele voorbeelden zijn gesprekken met vrienden, een museum bezoeken, reizen en tentoonstellingen en conferenties bijwonen, of zelfs naar de bioscoop of het theater gaan.

Zoals we hebben gezien, zijn leeromgevingen ruimtes, fysiek of virtueel, die het onderwijsleerproces mogelijk maken. Verder zijn er verschillende soorten van deze omgevingen. Ze moeten echter allemaal bepaalde kenmerken en elementen delen.

Deze gedeelde kenmerken omvatten: inhoud die moet worden onderwezen (of iets om te onderwijzen, zelfs als het niet geformaliseerd is), iemand om het te onderwijzen, iemand die het “ontvangt” (de leerling), didactische middelen en activiteiten om het leren mogelijk te maken, evenals als een adequate organisatie van de ruimte.