Leerlingen met hoge capaciteit: een uitdaging voor scholen

Kinderen met een hoge capaciteit kunnen een uitdaging vormen voor het onderwijssysteem. Sommige scholen zetten zich echter in om dit soort leerlingen te integreren en om specifieke maatregelen te nemen om hun individuele kenmerken te verbeteren.

Leerlingen met een hoge capaciteit, begaafde leerlingen, getalenteerd, vroegrijp, genieën…. we gebruiken deze termen om te verwijzen naar het soort leerling dat ver boven het gemiddelde ligt. In dit artikel bespreken we hoe deze leerlingen zijn. Daarnaast hoe je er succesvol mee kunt werken op school.

In de regel is de terminologie die we gebruiken om dit soort leerlingen te beschrijven nogal willekeurig. Daarom moeten we onderscheid maken tussen de verschillende typen hoogbegaafde leerlingen.

De verschillende typen hoogbegaafde leerlingen

Vroegrijpe leerling

Een leerling die een hoger ontwikkelingsniveau heeft dan zijn leeftijdsgenoten. Bovendien verwerven ze kennis en vaardigheden eerder dan verwacht voor hun leeftijd. Vroege ontwikkeling duidt meestal op een hoge capaciteit. Dit is echter niet altijd het geval. In deze specifieke gevallen zullen leerlingen na verloop van tijd op hetzelfde niveau eindigen als de rest van hun klas.

Getalenteerd kind

Een kind dat grote vaardigheid bezit op een bepaald gebied. In andere gebieden kunnen hun prestaties echter normaal of zelfs laag zijn. Hun specifieke gaven kunnen wiskundig, sociaal of verbaal zijn.

Leerlingen met een hoge capaciteit

Deze leerlingen noemen we hoogbegaafd. Ze zijn meestal buitengewoon intelligent. Ze hebben ook een hoge mate van creativiteit (divergent denken), motivatie en nieuwsgierigheid. Daarnaast hebben ze vaak een extreem goed geheugen en een hoog concentratie- en aandachtsniveau. Ze zijn meestal ook experts in metacognitieve processen.

Op emotioneel niveau hebben ze vaak een zelfbeeld en een hoog zelfbeeld. Deze zijn gekoppeld aan hoge academische prestaties. Toch is dit een veralgemening en zullen deze kenmerken van kind tot kind verschillen.

Moeilijkheden van kinderen met een hoge capaciteit

Soms blijven hun hoge capaciteiten onopgemerkt. Bovendien kunnen ze zich slecht gedragen. Dit komt omdat ze niet zijn zoals het gemiddelde kind van hun leeftijd. Daarom is het normaal dat er zich bepaalde moeilijkheden voordoen. Dit kunnen zijn:

• Ze verbergen hun capaciteiten om geaccepteerd te worden.
• Toon desinteresse in de meeste academische onderwerpen.
• Ze hebben slechte studiegewoonten.
• Docenten vinden het moeilijk om hen uit te dagen, vanwege hun verbale vaardigheden.
• Anderen zien ze misschien als niet meewerkend.
• Ze kunnen zich afgewezen voelen door hun leeftijdsgenoten.
• Soms vervelen ze zich en raken ze gefrustreerd in de klas.
• Ze doen hun huiswerk niet en verzinnen excuses om het niet te doen.
• Ze richten zich alleen op activiteiten die hen interesseren, zoals videogames en lezen.

Methoden voor het werken met leerlingen met een hoge capaciteit

Alvorens een werkplan op te stellen, moet de leraar rekening houden met de individuele kenmerken van elke leerling. Deze leerlingen zijn niet allemaal hetzelfde. Dus wat voor de een werkt, hoeft voor de ander niet te werken.

Er zijn echter drie belangrijke educatieve maatregelen die leraren geneigd zijn te implementeren. Ten eerste zouden ze de schoolperiode flexibeler kunnen maken. Of ze kunnen het versnellen en het kind in een hogere klas plaatsen. Ten tweede vergroten ze het schoolcurriculum. Ten derde zouden ze het schoolcurriculum kunnen verrijken.

Flexibilisering of versnelling van de scholingsperiode

Dit is een buitengewone maatregel. Het verwijst naar twee verschillende situaties. In het eerste geval begint de leerling eerder dan normaal aan een leerjaar. Ze beginnen bijvoorbeeld op vijfjarige leeftijd met het basisonderwijs in plaats van zes. In het tweede geval slaat de leerling een leerjaar over. Na het afronden van de derde klas gaan ze bijvoorbeeld direct door naar de vijfde klas.

Vergroten van het curriculum

Dit zijn geïndividualiseerde maatregelen om het curriculum van de leerling uit te breiden. De docent voegt bijvoorbeeld materiaal uit een hoger leerjaar toe. Als alternatief instrueren ze de leerling om hun eigen lesmateriaal dieper te bestuderen.

Ze noemen dit respectievelijk verticale of horizontale expansie. Andere procedures kunnen zijn om inhoud die de leerling al kent weg te gooien en andere toe te voegen die hij niet onder de knie heeft. Het doel is ervoor te zorgen dat de leerling gemotiveerd blijft, zich niet gaat vervelen en in zijn eigen tempo leert.

Anderzijds kunnen docenten de autonomie van de leerling vergroten. Hierdoor geven ze de leerling meer zelfstandigheid en meer inspraak in hun leerproces. Of de leraar kan de mogelijkheid onderzoeken om andere evaluatietechnieken toe te passen dan die ze gebruiken bij hun andere leerlingen.

Verrijking van het curriculum

De leraar geeft de leerling andere inhoud dan die van het schoolcurriculum. Bijvoorbeeld workshops schrijven, wetenschapclubs, een tijdschrift of radioprogramma maken. Daarnaast zijn er buitenschoolse activiteiten zoals schaken of schilderen, etc.

Desynchronisatie van Terrasier

Een probleem dat zich kan voordoen bij het vaststellen van maatregelen om met deze leerlingen te werken, is wat bekend staat als de desynchronisatie van Terrassier. Dit verwijst naar de verschillende snelheden van cognitieve, motorische, affectieve en taalkundige ontwikkeling van een kind.

Een kind kan bijvoorbeeld zeer intellectueel gevorderd zijn. Hun emotionele niveau kan echter meer typerend zijn voor een kind van hun eigen leeftijd. In dit soort situaties moeten leraren zorgvuldig nadenken over eventuele versnelling van de schoolperiode of voortgang van de les.

Dit komt omdat het uiteindelijk meer negatieve dan positieve gevolgen kan hebben. Dit soort beslissingen gaat altijd gepaard met een zekere mate van onzekerheid. In feite hebben alle beschikbare opties een element van verlies of risico.