Lateraal denken: van het gewone naar het buitengewone
Van alle creativiteitsstrategieën die ons ter beschikking staan, springt er één uit door zijn originaliteit. Het heet po, maar wordt ook wel lateraal denken genoemd.
Dit hulpmiddel vereist verder te gaan dan gewone mentale patronen en gebruik te maken van het provocerende. Het omvat ook het gebruik van onzin of redeneringen buiten de logica om. In feite komen hieruit enkele van de meest innovatieve creaties voort.
Het was de psycholoog, arts en uitvinder, Edward De Bono die deze techniek in de jaren zeventig introduceerde. Hij beschreef het als denken dat uitgaat van een uitdagende stelling of propositie. Het duwt de geest in de richting van nieuwe veronderstellingen en voorstellen. Als zodanig is het een springplank die leidt van het gewone naar het buitengewone.
“Creativiteit behelst het doorbreken van vaste patronen om op een andere manier naar dingen te kijken.”
Lateraal denken of Po, de tweede creativiteitsstrategie
David Lynch beweerde in zijn boek Catching the Big Fish (2016) dat ideeën zijn als vissen. Daarom moet je, als je tot een unieke wilt komen, in de diepte van je mentale universum duiken. Aan de andere kant koos Edward De Bono voor de uitdaging om het gevestigde tegen te gaan en je voortdurend af te vragen: “En waarom niet?”
Het was in 1972 toen De Bono zijn boek Po: A Device for Successful Thinking, dat hij dit interessante concept bedacht. Po is een laterale denktechniek. Het houdt in dat uit een onmogelijke of onjuiste stelling originele en vernieuwende ideeën worden afgeleid. Verder beweert hij dat surrealisme of domheid de geest stimuleert.
Het doel van lateraal denken of po
Edward De Bono onderwees zijn creativiteitsmethoden in allerlei contexten, zoals scholen, universiteiten en particuliere organisaties. Hij vond dat de mensheid meer innovatieve oplossingen voor complexe problemen moest kunnen creëren.
Van de vele beschikbare creativiteitstechnieken is Lateraal denken een van de meest opvallende. Het is geïntegreerd in lateraal denken. Po configureert wat bekend staat als de tweede strategie van creativiteit.
Het houdt in dat je in dit proces cognitieve en uitvoerende functies toepast die verder gaan dan logica of deductie. Ze vereisen dat je voor de hand liggende en traditionele redeneringen overstijgt. In feite begin je met meer provocerende voorstellen.
Deze manier van creativiteit breekt met de klassieke verticale logica. Het bevordert de mogelijkheid om met nieuwe opties te spelen en de werkelijkheid op een originelere en leukere manier te verwerken. Inderdaad, humor is ook een vorm van uitdaging en mentale inspiratie.
Het toepassen van de tweede strategie van creativiteit
Er zijn geen sluitende studies over de effectiviteit van lateraal denken of Po. Bovendien waarschuwen veel critici dat het een pseudowetenschappelijk concept is. Er zijn echter enkele interessante werken over het onderwerp. Zo wijst een studie (Engelse link) van de Kebangsaan Universiteit (Maleisië) op het belang van lateraal denken voor het vergemakkelijken van het oplossen van problemen.
Lateraal denken wordt gevoed door dit type redeneren. Het kan in verschillende scenario’s worden toegepast. Bijvoorbeeld:
- Op persoonlijk niveau. Het maakt probleemoplossing mogelijk door middel van uitdagingen en humor.
- Voor bedrijven. Het genereert innovatieve ideeën en maakt de organisatie concurrerender.
- Voor scholen. Het bevordert het kritisch en innovatief denken van leerlingen. Bovendien stelt het hen in staat hun hersenontwikkeling te stimuleren.
- Aanpassing aan complexe scenario’s. Naar de mening van Edward De Bono vertegenwoordigt dit type denken steun voor de vooruitgang van de wereld.
“Creativiteit is een grote motivator omdat het mensen geïnteresseerd maakt in wat ze doen. Creativiteit geeft hoop dat er een idee kan zijn dat de moeite waard is. Creativiteit geeft iedereen de mogelijkheid tot een of andere prestatie. Creativiteit maakt het leven leuker en interessanter.”
-Edward de Bono-
De provocatieve creativiteitsstrategie toepassen
Bij het creëren van zijn creativiteitsstrategie liet Edward De Bono zich inspireren door de term Po. Dit woord is afkomstig uit de Maori-taal. Het betekent uitgaan van een chaotische en vormloze toestand die geleidelijk leidt tot evolutie en vooruitgang. Daartoe wordt een reeks middelen toegepast. Die maken het mogelijk uiterst innovatieve en originele ideeën te realiseren.
Stel je bijvoorbeeld voor dat je een bouwbedrijf hebt en iets anders wilt creëren op het gebied van huizen. Laten we eens kijken naar de stappen die je moet volgen om lateraal denken correct toe te passen.
1. Provocatieve hypothese
In 2015 voerde de Universiteit van Texas een onderzoek uit (Engelse link) waarin werd gewezen op de noodzaak om een reeks heuristieken en innovatie-instrumenten aan te bieden, met als doel meer innovatief denken te ontwikkelen. In deze situaties is Lateraal denken de sleutel. Het begint met een provocerende hypothese.
Om een ander idee te produceren, moet je een betekenisloze en, ogenschijnlijk, irrationele uitspraak overwegen. In dit geval bijvoorbeeld “huizen hebben geen dak.”
2. Investeren: meer ideeën toevoegen
Provocatieve ideeën geven ons originele uitgangspunten die creatief denken aanmoedigen. Je moet redeneringen creëren die verband houden met het uitgangspunt. Humor is altijd een goede bondgenoot in dit proces. Hier volgen enkele voorbeelden:
- Huizen hebben geen dak.
- Huizen zijn doorzichtig.
- Ook kunnen huizen vliegen.
- Huizen kunnen naar de maan gaan
- Vanuit mijn huis kan ik de sterren aanraken.
3. De gevolgen van de provocatieve uitspraak
Tot welke conclusie leidt dit waanzinnige ideeënspel? Om te antwoorden moet je nadenken, maar je provocatieve perspectief nog niet verliezen. Want po is een creativiteitsstrategie die probeert ideeën voort te brengen die anders zijn dan de gevestigde soorten. Dit betekent dat je je proactiviteit niet moet verliezen als het gaat om het vormgeven van het soort redeneringen dat de logica tart.
Welke conclusies kun je trekken uit de voorgestelde stellingen? Je kunt concluderen dat huizen geen gesloten structuren zijn, maar contact hebben met de buitenwereld. Bovendien kunnen ze ons dichter bij de hemel en zelfs de sterren brengen.
4. Verstandig formuleren: hoe laat je het idee werken
Na het brainstormen over deze provocerende en bijna irrationele ideeën moet je logica en objectiviteit toepassen. Wat leid je eruit af? En welke praktische toepasbaarheid zouden ze kunnen hebben? Lateraal denken duwt je door een reeks betekenisloze ideeën. Op het laatste moment rijpen ze uit tot iets origineels, rationeels, concreets en praktisch.
In dit scenario zou het uiteindelijke idee zijn: Je kunt kamers in huizen maken met glazen daken, zodat de bewoners ervan ‘s nachts de sterren kunnen zien.
Grote ideeën kunnen voortkomen uit chaos en provocatie
Momenteel blijft Edward De Bono de beste referentiefiguur voor het begrijpen en inzetten van creativiteit. Toch is zijn strategie, gebaseerd op het genereren van ideeën die afwijken van de logica en zelfs van de rationaliteit, zowel origineel als ingewikkeld.
Wij zijn namelijk meer gewend aan verticaal denken dat uitgaat van reeds bestaande concepten. Daardoor is het voor ons moeilijk om de stap naar lateraal denken te zetten.
Het kan echter nooit kwaad om het te proberen. Maar, verder gaan dan het gewone om het buitengewone te bereiken vereist moed en een zekere mate van provocatie. Waarom zou je niet durven en het eens proberen?
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
- Arsad, N., Sanusi, H., Majid, R. A., Ali, M. M., & Husain, H. (2012). Lateral Thinking through Black Box Experiment among Engineering Students. Procedia – Social and Behavioral Sciences, 60, 14–20. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2012.09.340
- De Bono. Edward (1969). The Mechanism of Mind (1969).The New Functional Word
- De Bono, Edward (1972). Po: A Device for Successful Thinking (1972).
- De Bono, Edward (1973). Po: Beyond Yes and No (1973)
- De Bono, Edward (2013) El pensamiento lateral: manual de creatividad. Paidós
- Ness R. B. (2015). Promoting innovative thinking. American journal of public health, 105 Suppl 1(Suppl 1), S114–S118. https://doi.org/10.2105/AJPH.2014.302365