Kwaad overwint als goede mensen niets doen
Er zijn mensen die de vlag van vriendelijkheid hijsen en trots zijn op hun altruïsme. Maar hun woorden blijken leeg te zijn als ze ‘alledaags’ kwaad meemaken en hier vervolgens niets tegen doen. Hun ineffectiviteit is duidelijk wanneer ze zich afkeren, hun mond houden en zwijgen in het aangezicht van onrechtvaardigheid en de vernedering van anderen.
Een klassiek voorbeeld van ware kwaadaardigheid is de genocide van hele groepen mensen. We horen ‘slecht’ en denken aan mensen die gewelddadig levens nemen. We stellen ons een beul of een terrorist voor die in de naam van een god andere mensen doodt. Het is echter belangrijk om duidelijk te maken dat elke minuut van de dag, overal om ons heen, kwade handelingen plaatsvinden. Ze gebeuren in onze gezinnen en bij mensen die dicht bij ons staan.
“De wereld is een gevaarlijke plek om te leven, niet vanwege de mensen die kwaadaardig zijn, maar vanwege de mensen die er niets aan doen.”
Bovendien hebben de meeste mensen niet eens de mogelijkheid om iemand te redden van oorlog of gewelddadige situaties die we dagelijks tegenkomen op tv en sociale media. Soms hoeven echter alleen maar onze blik van dat tv-scherm af te halen om getuige te zijn van dingen die ons gevoel van menselijkheid schenden.
En zo vaak zijn we stille medeplichtigen van dit soort daden. Door niets te doen, de andere kant op te kijken, ons ongemak in te slikken en onze aandacht op iets anders te richten, doen we eigenlijk mee aan het kwaad.
We hebben het over situaties zoals pesten, of het horen van geschreeuw bij de buren. Binnen huilen kinderen en worden echtgenoten in stilte misbruikt. We hebben het ook over die buur die zijn huisdieren mishandelt, die moeder die gemeen doet tegen haar kind wanneer ze hem naar school brengt, de supervisor die zijn werknemer exploiteert en vernedert.
Het kwaad heeft vele gezichten, vormen en manieren om zijn macht te verspreiden. Niettemin, de reden dat het overwint is heel duidelijk: omdat zogenaamd ‘goede mensen’ niets doen om het te stoppen.
De oorsprong van het kwaad en tolerantie ervoor
Arthur Conan Doyle gebruikte een zeer interessante term in zijn boeken toen Sherlock Holmes professor James Moriarty confronteerde. Hij zei dat Moriarty leed aan “morele waanzin”. Zonder de bedoeling hiervoor, geven deze twee woorden eigenlijk uitdrukking aan een idee dat velen van ons hebben. Het idee is dat alleen zieke mensen of mensen met een of andere psychische stoornis in staat zijn om slechte daden te plegen.
Het kan zijn dat zolang we het label ‘pathologisch’ kunnen gebruiken, we op de een of andere manier betekenis vinden in acties die onlogisch en onverklaarbaar lijken. Desalniettemin, hoe ontmoedigend het ook mag zijn, het heeft niet altijd te maken met ziekte of aandoeningen. In feite is er in de meeste gevallen van vreselijk, destructief gedrag helemaal geen sprake van een antisociale persoonlijkheidsstoornis of ziekte.
Soms doet een normaal persoon iets slechts omdat hij zo is opgevoed. Het kunnen aangeleerde gewoonten zijn uit een disfunctionele jeugd. Andere keren zijn het mensen die geen controle hebben over hun emoties en zich laten meeslepen door hun impulsen en invloeden van buitenaf. Tot slot kan het zijn dat onze omgeving en omstandigheden zich gedragen als een stroming die ons naar het kwade sleept.
Albert Ellis zelf heeft ooit eens uitgelegd dat er geen kwaadaardige ‘essentie’ of een kwaadaardig gen bestaat, of dat dit in ieder geval uiterst zeldzaam is. De waarheid is dat we allemaal in staat zijn om medeplichtig te zijn aan kwaadaardigheid, mits het moment en de omstandigheden hiervoor ‘juist’ zijn.
Waarom blijven we stil in het aangezicht van onrecht?
Laten we eens terugkomen op de titel van dit artikel. Een van de redenen waarom het kwaad overwint, is dat goede mensen niets doen. Maar waarom? Waarom komen we niet in actie? Wat verklaart onze immobiliteit, het feit dat we onze ogen sluiten voor de waarheid? Probeer je koste wat kost je blik op iets anders te richten dan het kwaad voor je neus? Laten we eens kijken naar een paar simpele voorbeelden en erop reflecteren.
- De eerste reden is simpel. We zeggen tegen onszelf dat wat we zien niets met ons te maken heeft. We zijn er niet verantwoordelijk voor, we hebben het niet veroorzaakt, en de persoon die lijdt maakt geen deel uit van onze groep. Een gebrek aan emotionele betrokkenheid is zeker een van de belangrijkste redenen voor ons gebrek aan actie.
- Het tweede aspect houdt verband met onze behoefte om de vrede te bewaren. Bijvoorbeeld, een tiener die er getuige van is dat een andere student kwaad wordt aangedaan, kan ervoor kiezen om te zwijgen in plaats van iets te zeggen. Zijn passiviteit kan worden veroorzaakt door zijn angst om het evenwicht te verstoren. Hij is misschien bang om ook zijn eigen sociale positie in gevaar te brengen. Het verdedigen van het slachtoffer zou hem in een gevaarlijke positie kunnen brengen. Daar zou hij het risico lopen zijn status te verliezen en misschien zelf als prooi te eindigen.
We weten dat het niet gemakkelijk is, vooral als we iets te verliezen hebben en de anderen juist iets te winnen hebben. Desalniettemin moeten we zoveel mogelijk betrokken raken. We moeten proberen om nieuwe manieren te vinden om de persoon te beschermen die hulp nodig heeft. Zoals filosoof Edmund Burke zei, gerechtigheid bestaat alleen omdat mensen zich inspannen om tegen onrecht in te gaan.
Waarom het belangrijk is om je ogen open te houden voor dagelijks kwaad
We hebben dit eerder in dit artikel al eens gezegd en we zullen het nogmaals zeggen: het kwaad komt in vele soorten en maten. Het kan subtiel zijn en het spreekt vele talen. Privilege, verbale agressie, discriminatie, afwijzing, onrecht…
“Tolerantie is een misdaad wanneer het wordt toegepast op kwaad.”
-Thomas Mann-
Het gaat er niet om dat we bewust op zoek moeten gaan naar kwaad en pijn. Het is veel eenvoudiger, fundamenteler en behulpzamer dan dat. Het enige dat we moeten doen, is onze ogen openen en gevoelig zijn voor wat er vlak voor ons gebeurt. Elke dag, in onze eigen wijken. We zijn allemaal verantwoordelijk voor het stoppen van onrecht en er is geen betere plek om te beginnen dan thuis.
Morele integriteit is onze dagelijkse plicht. We spreken van morele integriteit wanneer we besluiten om iets te doen. We veroordelen het delict, de mishandeling, agressie of het onrecht. Laten we vriendelijkheid ware betekenis geven. Laten we goedheid een echte stem geven.
