Geuren uit de jeugd: deuren naar ons emotionele verleden
Krijtjes, chocoladecake, pas gemaaid gras in de zomer, het huis van onze grootouders en de parfum van onze moeder elke keer dat ze ons een knuffel gaf. De geuren uit onze jeugd vestigen zich in onze hersenen als deuren die op een kier worden gelaten, als krachtige ankers die ons vastleggen aan een emotioneel verleden.
Psychologen maken gebruik van de term ‘Fragrant Flashbacks’ (geurige terugblikken) om te verwijzen naar de intieme relatie tussen geheugen, geur en onze kinderjaren. Tot het vijfde levensjaar is de manier waarop een kind herinneringen integreert nauw gerelateerd aan de reuk, maar naarmate we opgroeien, gaan zicht en gehoor steeds zwaarder wegen.
Kinderen hebben hun eigen manier waarop ze de wereld ervaren en begrijpen. We kunnen dit niet vervangen; kinderen moeten geheel zelf hun eigen ‘ervaringskoffer’ vol positieve bekrachtiging, genegenheid en prachtige ontdekkingen bij elkaar verzamelen.
De relatie tussen geur en jeugdherinneringen is niet heel grondig onderzocht. Wetenschappers zoals dr. Maria Larsson onthullen echter dat de neus in feite de ‘fysieke ingang’ is van onze emotionele wereld.
Geuren uit de jeugd: een directe link naar onze emoties
Helen Fields, schrijver en deskundige op het gebied van geneeskunde voor het Smithsonian, legt in haar boek Fragrant Flashbacks uit dat gedurende onze vroege kinderjaren, geur en smaak samen onze belangrijkste ‘chemische kanalen’ zijn om de wereld te begrijpen. Na het vijfde levensjaar neemt de behoefte om dingen in onze mond te stoppen af en ook de neus wordt na deze leeftijd steeds minder ontvankelijk.
Misschien denken we dat de reuk een zintuig is waarin alleen sommeliers en parfumeurs experts hoeven te zijn, maar in feite is het het krachtigste kanaal dat in verbinding staat met onze hersenen. Het is dan ook in staat om emoties en zeer specifieke herinneringen te activeren.
Hoe geuren emoties activeren
Wanneer de moleculen van de geur van bijvoorbeeld een bloem of natte aarde zich binden aan de binnenkant van onze neus, dan sturen zij rechtstreeks een signaal naar de bulbus olfactorius, een kleine en verfijnde structuur gelegen net boven de ogen. Vanaf hier begint een fascinerende reis die het signaal naar twee specifieke kanalen zal vervoeren. Eerst naar de primaire olfactorische cortex, zodat de geur geïdentificeerd en geclassificeerd kan worden. Later zal dit olfactorische signaal naar de amygdala gaan, een gebied dat gerelateerd is aan emoties, gelegen onder de hippocampus die tevens verantwoordelijk is voor onze herinneringen.
Geheugentherapie door middel van geur
We kennen het allemaal wel, van die geuren uit onze jeugd die zich plotseling en wanneer we het het minst verwachten voordoen. Wanneer je dat oude boek opent bijvoorbeeld en een vreemd ‘déjà vu’ ervaart, of de associatie met die geur van de appeltaart die onze oma altijd maakte…
Onthoud goed dat er mogelijk een moment zal komen waarop we ‘deze magische weg’ die de geur vasthecht aan de emotie verliezen. Dit is precies wat er al vroeg in de ontwikkeling van Alzheimer of de ziekte van Parkinson gebeurt.
Er bestaan zeer interessante therapieën die ernaar streven om het verlies van het olfactorisch geheugen tegen te houden door middel van stimulatie. Deze therapieën zijn mogelijk ook geschikt om, voor zover dit mogelijk is, geheugenverlies tegen te houden.
Het is een welbekend feit dat in het geval van Alzheimer het emotionele aspect ontzettend levend en actief is. Het gebruik van geur als mechanisme om het geheugen te activeren door middel van emoties is dan ook zeker een interessante optie om in gedachten te houden.
Oefeningen zoals het maken van een wandeling nadat het geregend heeft, het door het huis laten verspreiden van de geuren uit de keuken of het ruiken aan net gewassen kleding… Deze dagelijkse oefeningen zouden de ziekte kunnen remmen en, bovenal, het welzijn van de patiënt kunnen verbeteren door het ophalen van belangrijke herinneringen aan hun verleden te bevorderen.
De geuren uit hun jeugd, bijvoorbeeld…