Knoop in de maag? Het zwarte gat? De gevolgen van angst

Soms zet het leven zich vast in het diepste centrum van ons lichaam, net als een bal die al onze adem wegneemt. Hier is geen sprake van vlinders. Maar het is wel dat zwarte gat van onze angstgevoelens. Het is een vertrouwde vijand, die alles verteert. De gevolgen van angst geven ons het gevoel dat het leven te vlug gaat. Onze hoop vervaagt. Deze gevoelens verstoren en vervormen onze prioriteiten.

Deskundigen hebben veel tijd geïnvesteerd in onderzoek naar de gevolgen van angst voor ons lichaam. Hun ontdekkingen zijn eenvoudigweg verbazingwekkend. In de psychiatrische afdeling van het Johns Hopkins-ziekenhuis heeft men bijvoorbeeld vastgesteld dat mensen met een gegeneraliseerde angststoornis chronische spanning opstapelen in de spieren die zich midden in het voorhoofd bevinden – bovendien raken ook de oppervlakkige kuitspieren overbelast.

Maar de meest voorkomende en vervelende symptomen treden op in het spijsverteringsstelsel: in de slokdarm, de maag, de darmen … Pijn in de maag en in de darmen is erg nauw verbonden met angst. We mogen niet vergeten dat het verteringssysteem ‘bekleed’ is met een erg complex netwerk van zenuwcellen. En hoewel dit neurale netwerk geen enkele gedachte verstuurt of produceert, heeft het toch invloed op de gemoedsstemming.

Het is bijvoorbeeld belangrijk dat we onthouden dat deze ‘tweede’ hersenen verantwoordelijk zijn voor het regelen van de serotonineproductie. Serotonine wordt ook het gelukshormoon genoemd. Maar dit systeem doet nog iets anders: het reageert heftig op stress.

Wanneer we perioden van grote druk, benauwdheid of onrust doormaken, dan reageert de maag door adrenocorticotropine vrij te maken. Dit is een peptidehormoon dat ook als een neurotransmitter werkt.

Op dat moment verschijnen de pijn, de overgevoeligheid van het autonome zenuwstelsel, de beweeglijkheid van de darmen… We voelen die vervelende knoop in de maag. Het is alsof al onze problemen daar tot leven komen.

Vlinders en zwarte gaten

Martha heeft twee jobs en erg weinig vrije tijd. Haar zes jaar oude zoon ziet ze alleen als ze thuiskomt. Hij blijft op zodat zijn moeder hem goedenacht kan zeggen en hem kan instoppen voordat hij gaat slapen.

Elke dag vraagt ze zich af wanneer ze iets samen kunnen doen. Wanneer zullen ze eens samen kunnen spelen, een tekening maken, gaan wandelen…? Doordeweeks zegt Martha altijd. ‘Zondag zullen we alles doen wat je maar wil. Nog een beetje wachten.’ Maar wanneer het zondag is, is Martha zo uitgeput dat ze niet in staat is om op te staan.

Op die zondagen verlangt Martha, terwijl ze in de warboel van de lakens, de vermoeidheid en de wanhoop ligt, naar de dagen toen ze in haar maag alleen maar het gevoel van vlinders ervoer. Vroeger was alles hoopvol.

Nu zijn er slechts zwarte gaten, verborgen tranen en zorgen over de te betalen rekeningen. In een dag zitten niet genoeg uren… Haar maag voelt als één grote knoop die zich elke dag steeds strakker aanspant…

De gevolgen van angst en de hersenen

Wanneer je het kleine verhaal van Martha van een afstand bekijkt, dan denk je misschien dat de oplossing eenvoudig is. Ze moet beter plannen, haar job stopzetten of ander werk zoeken. Waardoor ze de mogelijkheid krijgt om meer en kwaliteitsvolle tijd met haar kind door te brengen.

Maar wanneer we lijden aan angstgevoelens, dan werkt onze besluitvaardigheid niet op dezelfde manier. Want dat mechanisme in onze hersenen faalt dan volledig.

Het nemen van beslissingen is een cognitief proces dat erg fijn afgestemd is. Het vereist het afwegen van risico’s, toegang tot beloningen en het analyseren van de relatie tussen onze handelingen en de gevolgen ervan. Wanneer iemand last heeft van heftige angstgevoelens, dan verliest hij dit vermogen.

Want we mogen niet vergeten dat angstgevoelens een cognitieve en een lichamelijke component bezitten. Het cognitieve deel verkleint tot beperkende gedachten: ‘Dit is het enige wat er is, ik kan niets veranderen’, ‘Ik kan niets meer doen, alles is verloren… ‘.

Het lichamelijke aspect verwijst naar typische gevolgen van angst: een droge mond, beven, spierpijn, hoofdpijn en problemen met de spijsvertering. Dat is de reden waarom het echt moeilijk is om helder te denken.

35 manieren om met angst om te gaan

Omgaan met het zwarte gat dat ontstaat bij angstgevoelens, verloopt bij iedereen anders. Maar de aanpak zal altijd op verschillende gebieden gericht moeten zijn, waarbij zowel het gedrag als het cognitieve en het lichamelijke allesomvattend zijn.

Die knoop in onze maag steelt onze gezondheid en ons geluk. Maar we kunnen dit oplossen. We geven je hier enkele aanbevelingen. Zet ze om in de praktijk. Het enige wat je nodig hebt, is de wil om het te doen en het consequent vol te houden.

Strategieën om je angstgevoelens tot rust te brengen

• Adem traag in en uit.
• Praat luidop tegen jezelf en zeg hoe je je voelt: Ik ben kwaad omdat…
• Ga elke dag een half uur wandelen.
• Kleur mandala’s in.
• Laat je masseren.
• Maak een wandeling door het bos.
• Stel jezelf de vraag: ‘Wat is het ergste dat kan gebeuren?’. Geef dan het antwoord: ‘Wat zou ik doen als dat gebeurt?’.
• Maak wat tijd vrij om actief te zoeken naar een oplossing voor een probleem. Laat je geest op een rustige manier en zonder druk tot een oplossing komen.
• Neem een ontspannend bad.
• Vergeef jezelf dat je een probleem dat opnieuw opgetreden is, niet voorzien hebt.
• Ruim je kamer op. Gooi de dingen weg die je niet gebruikt of niet nodig hebt.
• Zet je GSM en je televisie uit. Laat je omringen door stilte.
• Spreek af met iemand bij wie je je goed voelt.
• Doe datgene dat je al zo lang aan het uitstellen bent.
• Ga mediteren.
• Knuffel je huisdier.
• Als je een fout gemaakt hebt, ontwerp dan een actieplan zodat het in de toekomst niet opnieuw gebeurt.
• Stel jezelf de vraag of je misschien te vlug conclusies trekt die te negatief zijn.
• Vraag jezelf af of je je bezighoudt met ‘rampdenken’.
• Maak een lijst van de dingen die je leuk vindt aan jezelf.
• Als er iemand is die jou in de war brengt met zijn gedrag, analyseer dan waarom dit gebeurt en wat je eraan kan doen.
• Doe yoga.
• Breng veranderingen aan in je dagelijkse routine.
• Lees voordat je gaat slapen. Maak hier een dagelijkse gewoonte van.
• Denk na hoe je je leven wil leiden en wat je kan doen om dit doel te bereiken.
• Vraag aan vrienden hoe zij omgaan met angst en de gevolgen van angst.
• Leer traag te eten en zonder haast.
• Controleer of je op een verkeerde manier denkt. Neem je alles persoonlijk? Zie je het leven vooral zwart-wit? Ervaren alleen anderen goede dingen in het leven?
• Geef jezelf elke dag een geschenk: een wandeling, een film, leuke muziek…
• Herinner je hoe je in het verleden een moeilijke periode aangepakt hebt.
• Als je jezelf een negatief resultaat voorstelt, verander dan van richting. Probeer om je een positieve uitkomst voor te stellen.
• Schrijf drie dingen op waarover je je in het verleden zorgen maakte en die nooit gebeurd zijn.
• Doe enkele oefeningen die je nog nooit uitgeprobeerd hebt: zwemmen, zumba, boogschieten…

Kies een aantal activiteiten uit deze lijst en voer ze dan uit. Ze bezitten de kracht om je leven te veranderen.