José Saramago: biografie van een Nobelprijswinnaar

Een van de meest beroemde romans van José Saramago is 'De stad der blinden', een literair stuk dat de lezer uitnodigt om na te denken over de menselijke ziel en die dingen die met het blote oog niet gezien kunnen worden.

José Saramago was een van de meest bekende en beste Portugese schrijvers. Met zijn verbazingwekkende talent heeft hij zelfs de Nobelprijs voor de Literatuur binnengesleept. Werken als De stad der blinden zijn bijvoorbeeld erg purgerend en zetten de lezer aan het denken.

Mensen zeggen vaak dat Saramago een onruststoker was. Hij bleef zich namelijk inzetten tegen onrecht en gaf zijn mening over elk conflict uit zijn tijd.

Saramago omschreef zichzelf eigenlijk als een gepassioneerde schrijver, iemand die elk kleine verborgen detail moest ontdekken, zelfs als hij zichzelf hiermee recht tegenover de grootste monsters van de wereld plaatste.

Zijn unieke schrijfstijl werd gevormd door zijn streven naar waarheid en zijn drang om mensen aan het denken te zetten. Hij maakte gebruik van parabels vol verbeeldingskracht, ironie en mededogen om een ​​realiteit af te schilderen die mensen niet konden negeren.

Ook vandaag de dag nog blijven nieuwe generaties zijn stem herontdekken en zijn gedurfde persoonlijkheid bewonderen. Samen met schrijvers als Fernando Pessoa is hij een van de meest vooraanstaande Portugese schrijvers. Het magische en nieuwsgierige werk van José Saramago moedigt mensen aan om actuele kwesties door zijn ogen te analyseren.

Een wijze man uit een simpel gezin

José de Sousa Saramago werd op 16 november 1922 geboren in Golegã, Portugal. Zijn ouders, José de Sousa en Maria da Piedade, waren twee bescheiden boeren. Toen Saramago nog maar twee jaar oud was, besloten zijn ouders vanwege financiële redenen naar Lissabon te verhuizen.

Toen ze zich daar eenmaal hadden gevestigd, ging zijn vader aan het werk als politieagent. Saramago ging in eerste instantie naar de technische school. De laatste paar jaren konden zijn ouders zijn opleiding echter niet meer betalen.

Hierdoor moest hij zelf wel aan het werk gaan, en vond hij een baan in een mechanische smederij. Hij was echter niet alleen gefocust op deze baan. In zijn vrije tijd deed hij namelijk zijn best om op eigen kracht een geleerde te worden.

Hij begon op jonge leeftijd en is daarna nooit meer gestopt met lezen, leren en natuurlijk schrijven. In 1947, toen hij nog maar 25 jaar oud was, kwam zijn eerste roman uit, Terra do Pecado, ‘Het land van de zonde’ (niet in het Nederlands vertaald). Datzelfde jaar werd ook zijn dochter Violante geboren.

Een toegewijde schrijver en journalist

In 1955 begon José Saramago het werk van Hegel en Tolstoj te vertalen naar het Portugees. Tegelijkertijd probeerde hij ook een iets meer volwassen toon te geven aan zijn eigen schrijfstijl, zodat zijn werken succesvol zouden worden. Hoewel hij echt getalenteerd was, durfde geen enkele uitgever zijn werken te publiceren.

Nadat Bovenlicht was afgewezen, nam Saramago een paar jaar de tijd om het opnieuw te proberen. In feite deed hij pas in 1966 opnieuw een poging met Provavelmente Alegria, ‘Waarschijnlijk blijheid’ en later met O Ano de 1993, ‘Het jaar 1993′. Beide werken werden door uitgevers erkend.

Toen hij eindelijk het succes had bereikt dat hij wilde, begon hij zijn carrière als journalist. Saramago werkte als assistent-redacteur van de krant Diário de Notícias en vervolgens van Diário de Lisboa, waar hij assistent manager en politiek commentator werd.

In de Anjerrevolutie van 25 april 1974 besloot Saramago zich uitsluitend op zijn schrijven te concentreren. In 1976 publiceerde hij Os Apontamentos en Objecto quase.

Nobelprijs en laatste dagen

In de jaren ’80 was José Saramago al een internationaal bekende auteur. Saramago slaagde erin om zijn schrijfstijl nog verder te verfijnen, wat betekende dat zijn boeken nog gewaagder werden. In 1998 won hij de meest prestigieuze prijs: de Nobelprijs voor de Literatuur.

Toentertijd reisde hij voortdurend heen en weer tussen Lissabon en Lanzarote op de Canarische Eilanden, waar zijn vrouw Maria del Pilar del Rio Sanchez, een Spaanse vertaler en journalist, woonde.

José Saramago overleed op 18 juni 2010 op 87-jarige leeftijd aan leukemie. Hij was op dat moment net begonnen aan zijn nieuwe roman, waar hij de eerste 30 bladzijden van achterliet.

De stad der blinden door José Saramago

“Ik denk niet dat we blind zijn geworden, ik denk dat we blind zijn, blind maar ziende, blinde mensen die kunnen zien, maar niet zien.” Met deze woorden vormde José Saramago een van de meest interessante argumentatieve metaforen van zijn werk.

In De stad der blinden heeft hij het over het onvermogen van mensen om elkaar te herkennen als gelijken. Hij verandert mensen in beruchte wezens, wezens die begeleiding nodig hebben om de wereld te begrijpen en te overleven.

Dit boek is een diepzinnige reflectie op de menselijke ziel. Het is een dystopische roman en wie het leest, kan de blindheid van onze samenleving niet langer negeren, een blindheid die zich als een infectie in het boek verspreidt.

Slechts een van de hoofdpersonen in het verhaal is in staat om te zien: een vrouw die besluit bij haar man te blijven ondanks dat hij blind is. Ze wordt de ogen die proberen de rest van de wereld te helpen.

Haar omgeving is echter zeer onderdrukkend. Soldaten schieten iedereen neer die in de buurt van de zieken komt. De wereld is overgenomen door een dictatuur. Chaos heeft de overhand en de hoop verdwijnt langzaam.

De stad der blinden laat zien dat de menselijke ziel niet bereid is om te zien. Het onvermogen om elkaar te herkennen als gelijken leidt tot egoïsme, conflicten en angst. De stad der blinden is een indrukwekkend boek. Het is een van de grootste literaire werken en zeker de moeite waard om te lezen.