Is onderwijs in de gevangenis een utopie?
Er bestaat discussie over het feit of het onderwijs in afgesloten omgevingen zoals gevangenissen doeltreffend is. Is het een utopie? Zullen studenten resultaten zien? Er bestaan namelijk vele meningen over het onderwijs in de gevangenis. Een tak van de sociale onderwijskunde met de naam sociaal onderwijs in de gevangenis kan op deze vragen wat licht werpen.
“Mensen discussiëren over het feit of je iemand die opgesloten is, al dan niet echt kunt onderwijzen. Als je vormende of bevrijdende sociaal-vormende praktijken in een afgesloten, bestraffende en gewelddadige setting voorstelt, wat is het dan? Is het een utopie? Een paradox? Een tegenstrijdigheid?”
– José del Pozo en Fanny T. Añaños-
Scarfó (2002) legt uit dat onderwijs het fundament is van de identiteit van de burger. “Hij die dit recht niet krijgt of gebruikt, verliest de kans om deel uit te maken van de samenleving. Hij kan niet op een waarachtige manier deelnemen of een ware burger zijn die zijn rechten uitoefent en zijn plichten vervult ten gunste van de ontwikkeling van de samenleving.”
Vanuit deze ideeën is de Resolutie over het Onderwijs in Penitentiaire Inrichtingen ontworpen. Het was afkomstig van het Education International 5th World Congress (Berlijn, Duitsland, juli 2007). Deze resolutie verklaart de behoefte om sociale vorming op te nemen in gevangenissen.
Onderwijs in de gevangenis is niet alleen een uitdaging. Het is namelijk een recht en een deontologisch principe. Het doel moet zijn om de autonomie van elke gevangene te ontwikkelen ondanks het feit dat ze opgesloten zijn.
Theorieën over het onderwijs in de gevangenis
Laten we enkele verschillende theorieën bekijken over het onderwijs in de gevangenis. Op die manier zullen we deze bijzondere tak van de sociale vorming vervolgens beter begrijpen.
Psychopathologische theorieën
Dit type theorie interpreteert criminele daden vanuit de individuele psychopathologische en biologische factoren. In de geschiedenis van misdadig gedrag en behandeling in de gevangenis zijn ze namelijk heel relevant geweest. Auteurs als Eysenck zijn geweldige voorbeelden van deze modellen. (1)
Het is ook belangrijk te vermelden dat andere auteurs uit de denkschool van de sociale psychologie ideeën aanbieden die niet alleen de factoren van de individuele persoonlijkheid in overweging nemen. (3, 4)
Sociologische theorieën over het onderwijs in de gevangenis
Deze theorieën leggen het verband met multidimensionele en structurele factoren. Ze zijn dus gebaseerd op het idee dat systemen en sociale, opvoedkundige, culturele en familiale relaties de ontstaansgeschiedenis van het criminele gedrag beïnvloeden. (1) Voorbeelden zijn de theorie over de ongelijkheid in kansen of de theorie van de sociale afwijking. (5,6)
Sociaal-educatieve theorieën
Professor Miguel Melendro legt uit dat we in de voorbije eeuw bepaalde perspectieven en modellen ontwikkeld hebben. Op een opmerkelijke manier verrijken en verbeteren ze namelijk de methodes van sociaal-educatieve interventie bij benadeelde bevolkingsgroepen.
Sommige disciplines hebben dus een rol gespeeld in de ontwikkeling van sociaal-educatieve modellen voor het onderwijs in de gevangenis. We geven enkele voorbeelden.
- Gedragsmatige benaderingen.
- Dynamische perspectieven.
- Het constructivisme.
- Systeemtherapie voor gezinnen.
- Het competentiemodel.
- Volksonderwijs.
Sociaal-educatieve programma’s in strafinstellingen
Volgens Garrido en Gómez (1995) heeft het onderwijs in de gevangenis traditioneel bepaalde modellen gevolgd. Deze technologische modellen zijn namelijk wetenschappelijk gefundeerd (binnen geneeskundige kaders uit de gedragsmatige traditie die afstemming zoeken op de persoon en aanwezig zijn in de positivistische pedagogie).
De klassieke onderwijsmodellen in gevangenissen proberen de studenten zover te krijgen dat ze bepaalde sociale kaders voortbrengen zonder rekening te houden met contextuele en socioculturele variabelen. (1)
De programma’s die gevangenissen het meest gebruiken, zijn over het algemeen corrigerend. Meestal zijn ze namelijk gebaseerd op behavioristische modellen van bekrachtiging of bestraffing. De mensen die deze modellen toepassen, geloven vaak dat ze de beste keuze zijn. Deze modellen zijn in vier groepen opgesplitst:
- Het psychologische en psychoanalytische model.
- Het biologisch-gedragsmatige model.
- Het factormodel.
- Het humanistische model.
Er bestaan ook nog andere humanistische en recente modellen. We geven een overzicht.
Het participatieve model
In het participatieve model moet de sociaal-educatieve rehabilitatie in de gevangenis de volledige gemeenschap betrekken. Dat zijn echter vooral de gevangenen. Het idee is dus dat iedereen samen het proces draagt. De gevangenen nemen het rehabilitatieproces namelijk vrijwillig op. (1,9)
Het autonomiemodel
Dit zijn onderwijsprogramma’s op individueel vlak en in een groep. (10)
Het model van genderemancipatie
Deze modellen kunnen een tweeledige benadering hebben. Het eerste deel is bijvoorbeeld bedoeld om de gevangenen te helpen de socioculturele en structurele criminalisering te overwinnen die vrouwen met een strafregister ervaren. (11,12)
Het tweede onderdeel richt zich vervolgens op de ontwikkeling van gelijkheid tussen mannen en vrouwen in de gevangenissetting. (13,14)
Kennismodellen en modellen van pedagogische actie
Het essentiële aspect van deze modellen is een collectieve overeenstemming over het werk dat gevangenen in de gevangenis verrichten. In deze aanpak is ook het plezier dat de gevangenen vinden in wat ze doen, en de relatie op vlak van onderwijs tussen de gevangenen en de leerkrachten. (1)
Bevrijdingsmodellen voor het onderwijs in de gevangenis
Deze modellen geloven bijvoorbeeld dat de terugkeer de interventie in de gevangenis op beroepsmatig en structureel vlak vernieuwt. De uitdaging is dus om de gevangenisruimtes en begrippen om te vormen tot kansen op vrijheid.
Zoals je kan zien, zijn er dus vele alternatieve modellen voor het onderwijs in de gevangenis. Toch lijkt het dat vandaag de dag de behavioristische en individuele modellen nog steeds overheersen. Denk jij dat het mogelijk is om in de nabije toekomst één van deze modellen verder te ontwikkelen?
Alle siterte kilder ble grundig gjennomgått av teamet vårt for å sikre deres kvalitet, pålitelighet, aktualitet og validitet. Bibliografien i denne artikkelen ble betraktet som pålitelig og av akademisk eller vitenskapelig nøyaktighet.
-
del Pozo Serrano, F. J., & Añaños-Bedriñana, F. T. (2013). La Educación Social Penitenciaria:¿ De dónde venimos y hacia dónde vamos?. Revista complutense de educación, 24(1), 47-68.
- AYUSO, A. (2003). Visión crítica de la reeducación penitenciaria en España. Valencia: Nau Llibres.
- GLASER, R. (1984). Education and thinking: The role of knowledge. American Psychologist, 13, p.p.145-182.
-
Vygotsky, L. S. (1980). Mind in society: The development of higher psychological processes. Harvard university press.
-
Cloward, R., & Ohlin, L. (1960). Delinquency and Opportunity: A Theory of Delinquent Gangs. New York, NY: FreePress.
-
Wilklins, L. T. (1965). Social Deviance: Social Policy, Action, and Research. Prentice Hall.
-
Garrido, V., & Gómez, A. M. (1995). La educación social en el ámbito penitenciario. Comunicación, lenguaje y educación, 7(3), 53-60.
-
Morris, E. K., & Braukmann, C. J. (1987). The dimensions of applied behavior analysis for crime and delinquency. In Behavioral Approaches to Crime and Delinquency (pp. 27-59). Springer, Boston, MA.
-
Ayuso, A. (2000). La intervención socioeducativa en el tratamiento penitenciario. Pedagogía social: revista interuniversitaria, (6), 73-99.
-
Pantoja, L. (2010). Actuación socioeducativa con mujeres presas: el papel de los educadores social. Las mujeres en las prisiones. La educación Social en contextos de riesgo y conflicto, T. Fanny Añaños (coord.). Barcelona: Gedisa, 101-122.
-
Juliano, D. (2010). La criminalización de las mujeres. Estigmatización de las estrategias femeninas para no delinquir. Las mujeres en las prisiones. La educación social en contextos de riesgo y conflicto, 25-44.
-
Almeda, E. (2010). Privación de libertad y mujeres extranjeras. Viejos pre.
- YAGÜE, C. (2008). Mujeres y madres en prisión. Intervención basada en necesidades y demandas. enFanny AÑAÑOS, Francisco J. DEL POZO, e Iosifina MAVROU (coords.), Educación social en el ámbito penitenciario: mujeres, infancia y familia Natívola SL, Granada.
-
Yagüe, C. (2010). Panorama actual de la situación de las mujeres y madres en los centros penitenciarios españoles. El programa de igualdad. Las mujeres en las prisiones. La educación Social en contextos de riesgo y conflicto. Barcelona, 183-200.
