Is de lijn tussen liefde en haat echt zo dun?

Vaak genoeg komt het als een verrassing wanneer we stelletjes zien die elkaar eens nog vol passie liefhadden, en vervolgens plotseling zo goed als dood zijn voor elkaar.

We hebben het niet over mensen die van elkaar vervreemden, maar over mannen en vrouwen die, na eens een liefdevolle relatie te hebben gedeeld, elkaars ergste vijanden worden. Soms gebeurt dit pas na vele jaren, maar hing de relatie al lange tijd aan een zijden draadje.

Andere keren vindt de verandering plotseling plaats. Gisteren hielden ze nog van elkaar en vandaag haten ze elkaar. Dit brengt ons tot de vraag: is de lijn tussen liefde en haat dan echt zo dun?

Liefde en haat

Er is geen enkele vorm van liefde die niet tenminste een piepklein snufje haat bevat. Misschien haten we diegene ergens omdat hij er niet altijd voor ons is geweest. Of omdat hij onze inspanningen niet waardeerde op de manier waarop we gehoopt hadden.

Misschien bemerken we een vleugje haat wanneer de ander ons niet begrijpt, of wanneer hij niet in staat is datgene te zeggen wat wij graag willen horen.

Dit zijn kleine beetjes haat die meestal niet in iets groters veranderen. Ze verdwijnen net zo snel als ze gekomen zijn en laten nauwelijks een spoor achter, behalve bij de meest gevoelige persoonlijkheden. Vaak zetten we onszelf hier makkelijk overheen en blijft de genegenheid intact.

Er zijn echter andere situaties waarin de uitkomst helemaal niet zo positief is. Soms kunnen de kleine vlagen van ontevredenheid het zaadje worden voor een gigantisch bos vol haat.

Of misschien is het gewoon de druppel die de emmer doet overlopen.

Het zit zo: liefde en haat zijn niet geheel het tegenovergestelde van elkaar. Het tegenovergestelde van liefde is niet haat – het is onverschilligheid. En net zoals elke vorm van liefde voor een deeltje bestaat uit haat, omvat elke vorm van haat diep van binnen een stukje liefde.

De paradox van liefde en haat

De lijn tussen liefde en haat wordt vaak op twee manieren overschreden.

Deze laatste situatie komt vaker voor bij mensen met een lage frustratietolerantie of sterke narcistische gevoelens. Als er in een moeilijke situatie geen emotionele middelen beschikbaar zijn om emotioneel evenwicht te behouden, dan zijn deze mensen geneigd om anderen de schuld te geven voor de frustratie die zij ervaren.

We haten die ander dan ook, omdat hij erin geslaagd is om onze zwakte, onze onzekerheden en onze afhankelijkheid bloot te leggen. Narcistische persoonlijkheden zijn niet in staat onderscheid te maken tussen krenking of overredingskracht. Als de ander vraagt om ruimte, erkenning of autonomie, dan zien zij dit als een teken van agressie.

Ze gaan ervan uit dat hun partner zou moeten leven volgens hun regels, en elke bevrijdende daad wordt opgevat als een persoonlijke bedreiging. Daarom kunnen ze soms uiteindelijk zelfs gewelddadig reageren.

Haat creëert ontzettend sterke banden tussen mensen. Sterker nog, het kan soms hechtere banden creëren dan de liefde. Het ergste is dat als de haat de weg vrijmaakt voor een aaneenschakeling van vernederingen, de situatie verandert in een cyclus die continu wordt teruggekoppeld.

Noch de een, noch de ander kan hier op gezonde wijze uit ontsnappen. Het leven wordt een spel van schade toebrengen en schade vermijden. Ze hebben het gevoel alsof ze de situatie niet kunnen opgeven, omdat dit gelijk zou staan aan de handdoek in de ring gooien.

Deze dramatische cyclus is uiterst schadelijk. Het is een van die situaties waarin je, hoe vaak je ook wint, altijd verliest. Er is geen manier om het op te lossen.

Het enige alternatief is om afstand te nemen van de ander en om de haat los te laten, want haat kan ontzettend makkelijk ondraaglijk worden, als een gevangenis waaruit je alleen vol wonden kunt ontsnappen.

Afbeeldingen met dank aan Chema Concellon